O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi «organik kimyо»


Download 1.67 Mb.
bet45/53
Sana09.03.2023
Hajmi1.67 Mb.
#1255357
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   53
Bog'liq
25365 Органика

Ma’ruza № 32. Fenollar
Fenollarning sinflanishi: bir, ikki va kip atomli fenollar. Fenollarni olish usullari. Fenol gidroksil gurushining xossalari. Fenol molekulasida aromatik yadro va gidroksil gurushining izaro ta’siri. Fenollarda elektrofil almashinish (galogenlash, nitrolash, sul’folash) reaktsiyalari. Fenollarni karboksillash, formillash (Kolbe, Reymer-Timan, Vil’smeyer) reaktsiyalari. Fenol-formal’degid smolalar. Ikki atomli fenollarni ishlatilish soshalari
Molekulasida kislorod atomi tutgan aromatik birikmalarni ikkiga bilish mumkin: fenollar va aromatik spirtlarga. Fenollar kimyo sanoatida katta ashamiyatga ega.
Olish usullari:
1. Kimirdan koks olish jarayonida hosil bo’lgan smoladan fenol va o-, p-, m-krezollar ajratib olinadi:

2. Benzoldan olish uchun u sul’folanadi va ishqor bilan qizdiriladi:
S6N6 +H2SO4  C6H5-SO3H+NaOH  C6H5OH+Na2SO3+H2O
3. Izopropilbenzolni shavo kislorodi bilan oksidlash:

4.Diazobirikmalardan olish:

Xossalari. Fenol molekulasining OH gurushi kislotali xususiyatni namoyon qiladi:
1.Fenol ishqor eritmasida oson eriydi:
ArOH + NaOH  ArONa + H2O
2. Fenolyatlardan oddiy efirlar olinadi:
ArONa + RI  ArOR + NaI
ArONa + (CH3O)2SO2  ArOCH3 + CH3OSO2ONa
3. Fenolyatlardan murakkab efirlar olinadi:
ArONa +CH3COClArO-CO-CH3 +NaCl
Fenol aromatik yadrosi reaktsiyalari:
1. Galoidlash:

2. Sul’folash:

3.Nitrolash:

Nitrit kislota ta’siri:

Agar natriy fenolyat CO2 atmosferasida bosim ostida qizdirilsa, salitsil kislota tuzi hosil bo’ladi:

Salitsil kislotani natriy fenolyatga CCl4 ta’sir ettirib sham olish mumkin:

Xloroform ta’sirida esa salitsil al’degidi hosil bo’ladi (Reymer Timan):

Fenolning formal’degid bilan kondensatsiyalanishi natijasida fenol-formal’degid smolalar hosil bo’ladi:


Download 1.67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling