O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti «kasbiy ta’lim»

О‘rtacha temperaturaviy qisuv

О‘rtacha temperaturaviy qisuvni aniqlash uchun tо‘g‘ri oqim bо‘yicha ishlaydigan issiqlik almashish apparatini kо‘rib chiqaylik (2, a-rasm). dF issiqlik almashish yuza elementi uchun issiqlik uzatish tenglamasi quyidagicha bо‘ladi:

(12)
Issiq issiqlik tashuvchining temperaturasi dt₁ miqdorga pasayadi, sovuq tashuvchiniki esa dt₂ ga kо‘tariladi. Demak,
va (13)
Temperaturaviy qisuvning о‘zgarishi
(14)
(14a)
(14) tenglamadan dQ kattalikni (12) tenglamaga qо‘yib, quyidagini olamiz:

belgilashni kiritamiz, u holda:
(15)
m va K larni о‘zgarmas deb qabul qilib, (15) tenglamani integrallaymiz

Integrallashdan sо‘ng quyidagini olamiz:
va (16)
Shunday qilib, issiqlik almashishning yuzasi bо‘ylab temperaturaviy qisuv eksponensial qonun bо‘yicha о‘zgaradi (2, a-rasm). Qarama – qarshi oqimli apparatlarda (14a) tenglama quyidagicha kо‘rinishga ega bо‘ladi:
(17)
Shuning uchun qarama-qarshi oqimli apparatlarda birlamchi issiqlik tashuvchilarning harakat yо‘nalishi bо‘ylab va bо‘lganda esa t ortadi.
(16) formulaga muvofiq, tо‘g‘ri va qarama-qarshi oqimli issiqlik almashtirgichlar uchun о‘rtacha temperaturaviy qisuv t_u о‘rtacha logarifmik kо‘rinishda aniqlanadi:
(18)
Issiqlik tashuvchilarning harakati murakkab oqimli bо‘lganda (1, g, d-rasm), о‘rtacha temperaturaviy qisuvni hisoblash uchun maxsus tuzatmalar ishlatiladi
(19)
bu yerda t_um – tо‘g‘ri oqimli bо‘lganda о‘rtacha temperaturaviy qisuv;  – о‘tkazish koeffitsiyenti.  koeffitsiyentning qiymatlari ma’lumotnoma adabiyotlarida keltirilgan nomogramma va jadvallar bо‘yicha aniqlanadi.