O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti qishloq xo‘jalik mahsulotlari sifatini baholash

11.1-rasm. RPL-3 refraktometri:
1 — asos; 2 - tripod; 3 - tana; 4 - tutqichli dispersion terish; 5 - pastki kamera; 6 - kamerani ulash mentli; 7 - yuqori kamera; 8 - yoritgich; 9 - ramkadagi termometr; 10 - nol qilish uchun to‘xtatuvchi; 11 - masshtab; 12 - tutqich; 13 - ko‘zoynak.
Qurilmaning korpusi 3 shtativga 2 o‘rnatilgan. Ikki prizma - yoritish va o‘lchash metall kameralar 7 va 5 ichiga o‘ralgan bo‘lib, ular ilgak bilan bog‘langan 6 Aniqlash vaqtida termostatdan prizma kameralari orqali suv o‘tkaziladi, harorat termometr 9 tomonidan nazorat qilinadi.
Rangsiz suyuqliklarni tahlil qilishda yorug‘lik yuqori prizma 7 oynasiga yo‘naltiriladi, pastki prizma oynasini qalqon bilan yopadi; quyuq rangli suyuqliklarni tahlil qilishda yorug‘lik pastki prizma 5 ga yo‘naltiriladi va yuqori prizma oynasi yopiladi.
Korpusning old devorida cho‘zilgan tirqish 11 mavjud bo‘lib, unda ikkita shkala o‘rnatiladi: chap tomonda bo‘linish qiymati 0,001 bo‘lgan 1,333 dan 1,540 gacha bo‘lgan sinishi indeksi shkalasi; o‘ng tomonda 0 dan 95% gacha bo‘lgan qattiq moddalar shkalasi 0 dan 50% gacha bo‘lgan 0,2% va 50 dan 95% gacha bo‘lgan diapazonda 0,1% bo‘lgan bo‘linish qiymatiga ega, bu shkala saxaroza uchun tugatilgan.
Teshik oldida joylashgan okulyar 13 kompensator 4ning bir vaqtda harakati bilan o‘z o‘qi bo‘ylab aylanadigan dastagi 12 yordamida uning bo‘ylab harakatlanadi.
2.13-rasmda ABE 2WAJ refraktometri ko‘rsatilgan.

11.2-rasmda ABE 2WAJ refraktometri
Refraktometr Abbe 2WAJ suyuqliklar, qattiq moddalarning sinishi indeksini o‘lchash va shakar konsentratsiyasini aniqlash uchun mo‘ljallangan. Kimyo sanoati, neft-kimyo, farmatsevtika sanoatida oziq-ovqat va yog‘lar, shakar va boshqa moddalarni tahlil qilish uchun ajralmas vosita.
Polarimetrik usul ma’lum moddalarning yorug‘lik tebranishlari yo‘nalishini o‘zgartirish xususiyatiga asoslangan.
Ulardan qutblangan yorug‘lik o‘tganda tebranish yo‘nalishini o‘zgartirish xususiyatiga ega bo‘lgan moddalar optik faol deb ataladi. Shakar molekulalarining strukturaviy xususiyatlari eritmalardagi optik faollikning namoyon bo‘lishini aniqlaydi.
Optik faol moddaning eritma qatlamidan o‘tgan qutblangan nur uchun tebranish yo‘nalishi o‘zgaradi va qutblanish tekisligi konsentratsiyaga bog‘liq bo‘lgan qutblanish tekisligining aylanish burchagi deb ataladigan ma’lum bir burchakka aylanadi. moddaning, eritma qatlamining qalinligi, qutblangan nurning to‘lqin uzunligi va harorati.
Moddaning optik faolligi o‘ziga xos aylanish (o) bilan tavsiflanadi, bu 1 ml 1 g erigan moddani o‘z ichiga olgan eritma orqali qutblangan nur o‘tganda qutblanish tekisligining aylanish burchagi sifatida tushuniladi. eritma qatlami qalinligi (polarizatsiya trubkasi uzunligi) 1 dm ga teng.
Qutblanish tekisligining burilish burchagi a formula bilan aniqlanadi

bu erda I - quvur uzunligi, dm;

C - moddaning konsentratsiyasi, g / 100 ml.
Ushbu formuladan C konsentratsiyasini ifodalash oson, agar aylanish burchagi ma’lum bo‘lsa:

PKS-56 polariskop-polarimetri juda sodda tarzda joylashtirilgan bo‘lib, u shishadagi ikki sindirishni o‘lchash uchun xizmat qiladi (2.14-rasm).