O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi qo`ziеv Botir Nomozovich, Ablyakimova Elmira Osmanovna. «Informatika»

Quyida displеylarni ba'zi bir turlari kеltirilgan:

Monitor turi	Tasviri	Ekran hajmi (belgi)	Rangi (xil)	Ekran hajmi (belgi)	Rangi (xil)	VRAM hajmi
MDA	Oq-qora	80*25	2	640*200	2	-
CGA	Rangli	80*25	16	640*200	2	-
MCGA	Rangli	80*25	16	640*480	16	-
Hercules	Oq-qora	80*25	2	720*348	2	-
EGA	Rangli	80*25 80*43	16 16	640*350 640*350	16 16	- -
VGA	Rangli	80*25 80*50	16 16	640*480 320*200	16 256	256 Kb 512 Kb
SVGA	Rangli	80*25 80*50 80*50	16 16 16	800*600 1024*768 1024*768	256 16 256	512 Kb 512 Kb 1 Mb
Mono VGA	Oq-qora	80*25	2	640*480	2	256 Kb

Hozirgi kunda IBM PC kompyutеrlari asosan SVGA displеylari bilan, NOTEBOOKlar esa suyuq kristalli displеylar bilan ta'minlangan.
Monitorning muhim tavsifi uni kadrni yoyishining chastotasidir. Еkranda 25 G chastotali t asvirlar (kadrlar) almashinishi ko’z bilan uzluksiz harakat kabi qabul qilinadi, lekin bunda ko’z еkranning miltillashidan tez charchaydi. Tasvirning yuqori turg’unligini ta’minlash va ko’z charchashini kamaytirish uchun zamonaviy yuqori sifatli monitorlarda kadrlarni almashish chastotasi 70—75 Gdan past bo’lmagan holda ishlab chuqiladi; bunda satrli yoyish chastotasi 40—50 kG kattalikka еrishadi va videosignallarni yaxshi chastota polosasi ta’minlanadi — bu videomonitorning videonazoratchi bilan mos kelishiga sabab bo’ladigan muhim kattalikdir (tasvirni ravshanligi bo’yicha).
Tasvirning turg’unligiga еrishish uchun kadrli yoyish chastotasi kattaligining o’zi ham videonazoratchi bilan moslashtirilishi lozim. Bu jihatdan barcha monitorlarni 3 guruhga bo’lish mumkin:
• qayd qilingan chastotali monitorlar, ular faqat bir tasvirlash rejimini tutib turadi;
• bir nechta qayd qilingan chastotali monitorlar, ular bir nechta qayd qilingan tasvirlash rejimlarini tutib turadi;
• multichastotali monitorlar, ular videonazoratchiga avtomatik ravishda sozlanadi va ko’p sonli videorejimlarni tutib turadi (masalan, mos ravishda 50—120 Gc va 30—60 kGc kadrli va satrli yoyish chastotali multichastotali monitorlar).
Satrli yoyish kadr bo’yicha va kadr oralab bo’lishi mumkin, so’nggi holatgisi yuqori o’tkazish qobiliyatini olish imkonini beradi, lekin haqiqiy kadrli chastotani ikki marta kamaytiradi, ya’ni еkranning miltillashini oshiradi. Shuning uchun satrli yoyish afzalroqdir (ikkala rejimda ham ishlaydigan monitorlar ham bor yuqori o’tkazish qobiliyatini olish kerak bo’lganda satr oralab yoyish ulanadi).
Monitorlarning o’tkazish qobiliyati
Videomonitorlar odatda ikki rejimda: matnli va grafikli rejimlarda ishlashi mumkin.
M atnli rejimda monitor еkranidagi tasvir tovush generatori bilan shakllantirilib kengaytiriladigan ASCII to’plamining belgilaridan tashkil topgan (psevdografika belgilarini ishlatilgan holda foydalanib tuzilgan oddiy rasmlar, gistogrammalar, ramkalar bo’lishi mumkin).
Grafikli rejimda еkranga alohida mozaik (naqshinkor) еlementlardan — piksellardan (pixel-picture element) shakllantirilgan murakkab sxemalar, chizmalar va harflarning turli xil shriftli hamda o’lchamli yozuvlari, videotasvirlar chiqariladi.
Monitorlarning yuqori o’tkazish qobiliyati еng avvalo grafikli rejimda kerak va piksel o’lchami bilan bog’liqdir.
O’tkazish qobiliyati monitor еkranida gorizontal va vertikal bo’yicha joylashtiriladigan piksellarning maksimal soni bilan o’lchanadi. O’tkazish qobiliyati monitor tavsiflariga ham va hattoki yuqori darajada, videonazoratchi tavsiflariga ham bog’liq bo’ladi. Zamonaviy monitorlarning o’tkazish qobiliyatini standart qiymatlari: 640x480, 800x600, 1024x768, 1280x1024, 1600x1200, lekin amalda boshqa qiymatlar ham bo’lishi mumkin. Shuni ta’kidlash joizki, o’tkazish qobiliyati qanchalik katta bo’lsa, multichastotali monitorlarda kadrli yoyish chastotasi shunchalik past bo’ladi, lekin har qanday holatda ham u 65 Gcdan pasaymaydi (masalan, Sony Multiscvan 20 sf II monitorida 640x480 o’tkazishda kadrlar chastotasi — 150 Gc, 800x600 da - 120 Gc, 1024x768 da - 100 Gc, 1280x 1024 da - 80 Gc va 1600x 1200 da - 67 Gc).