O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
Bozor segmentlari bo‘yicha turistik firmalar ixtisoslashuvi.  
Hozirgi 
zamon ehtiyoj taraqqiyotida va ko‘psonli turistlar xohish istaklarida birorta firma, 
hatto u yirik turistik firma bo‘lsin, mavjud bozor segmentlari va qashshoqligini 
faoliyatiga qamrab ololmaydi. Amalda har bir turistik firma o‘zi uchun nisbatan 
kirish qulayroq va bozor talabining foydaliroq segmentini tanlaydi. Shu asosda u o‘z 
turistik mahsulotini shakllantiradi, narxlar belgilaydi, tegishli sotish va 
harakatlanish kanallaridan foydalanadi. Shunday qilib ixtisoslashgan turistik firma 
vujudga keladi. Demografik, ijtimoiy – iqtisodiy va talabning psixologik 
xususiyatlariga bog‘liq holda biz turoperatorlarni quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha 
ixtisoslashuvini kuzatishimiz mumkin: 
 yoshlar turizmi (maktab o‘quvchilari, talabalar); 
 keksalar turizmi (pensionerlar, veteranlar); 
 ommaviy turizm (o‘rtacha daromadli kishilar uchun); 
 alohida e’tiborli Elitar turizm (yuqori daromadli shaxslar uchun); 
 avtobus va kema turizmi; 
 ekskursiya – tomosha turizmi; 
 dam olish, davolanish, sport bilan shug‘ullanish maqsadidagi turizm; 
 kongress turizmi va boshqalar. 
 
Turistik agentlik (agentlar). Ular vatandoshlari yoki chet ellik 
sayohatchilarga shaxsiy notijoriy iste’mol uchun turistik xizmatlarni chakana 
sotuvchilar sifatida chiqishadi. Chakana turagentlik turoperatorning turistik 
mahsulotlarini realizatsiya qilishda muhim rol o‘ynaydi. Bundan tashqari, ular juda 
ko‘p boshqa xizmatlar–masalan, mehmonxonaga joylashtirish, restoranda 
ovqatlantirish, transportda tashish, teatr – tomosha tadbirlari bilan shug‘ullanadilar. 
Ularning asosiy daromad manbai bo‘lib sotilgan xizmatlarga yetkazib beruvchilar 
to‘laydigan komission taqdirlash hisoblanadi. 
Turagentliklar turli mamlakatlarda amalda bo‘lgan qonunchilikka muvofiq 
yuridik yoki jismoniy shaxs sifatida rasmiylashtiriladi. Ular hududi bo‘yicha uncha 

---

294 
katta bo‘lmagan bozorda ishlashadi. Katta bo‘lmagan aborotga ega bo‘lishadi 
turistik bozor konyukturasi va turoperatorlar hamda transport kompaniyalari 
siyosatiga kuchli bog‘liq bo‘ladi. 
Turoperator va turagentlikning turistik bozordagi o‘rni quyidagi 27 jadvalda 
namoyish etilgan: