O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

5.

6. Bo'lishda eng kichik qoldiq nechaga teng bo'lishi kerak?

a) 2 ga © b) 1 ga
d) 0 ga

7. 
   7 ga bo'lganda qoldiq 9 ga teng bo'lishi mumkinmi?
   

a) ha (© b ) yo'q

8. 
   Qaysi qatordagi sonlar 6 ga qoldiqsiz bo'linadi?
   

1. 
   60, 32, 16, 6, 18
   
2. 
   56, 42, 21, 30, 35 d) 24, 12, 36, 48, 54
   

9. 
   9 ga bo'lganda chiqadigan hamma qoldiqlarni belgilang:
   

1. 
   1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
   
2. 
   0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 d) 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15
   

10. 
    1) Bo'lish qaysi javobda to'g'ri tekshirilgan? 78 : 6 = 13
    

1. 
   13 + 6 = 19
   
2. 
   13 - 6 = 7 © d) 13 • 6 = 78
   

2) Ko'paytirish qaysi javobda to'g'ri tekshirilgan? 19 • 5 = 95

a) 95 + 5 = 100 b) 95 - 5 = 90 (©( d) 95

11. 
    To'g'ri yechilgan misolni belgilang:
    

a) 7 • 2 = 28
©>) d) 72 : 6 = 12 53

b) 93 : 3 - 33 e) 16 • 4 = 68

12. 
    Noto'g'ri yechilgan misolni belgilang:
    

1. 
   13 • 4 = 52 d) 18 • 5 = 90
   
2. 
   84 : 6 = 14 © e) 57 : 3 = 17
   

12. 
    Misollarning to'g'ri javoblarini toping:
    

1) 75 : 25 2) 86 : 43 3) 60 : 12 4) 96: 16

a) 6 ((()) b) 3 d) 5 ye)2

12. 
    Noma'lum sonni toping:
    

1) 45 : x = 3
a) 42	b) 48 ©	d) 15
2) 48 - x = 3
a) 16©	b) 45	d) 51

15. 
    Qoldiqli bo'lish qaysi javobda to'g'ri bajarilgan?
    

1. 
   49 : 8 - 5 (9 qoldiq)
   
2. 
   28 : 3 - 8 (4 qoldiq)
   

(© d) 36 : 5 = 7 (1 qoldiq)

15. 
    Noto'g'ri yechilgan misolni belgilang:
    

1. 
   47 : 9 = 5 (2 qold.)
   
2. 
   23 : 3 = 7 (2 qold.)
   

© d) 49 : 8 = 5(9 qold”.)

15. 
    Bo'sh katakchaga shunday bir xonali sonlarni qo'yingki, natijasi 5 ga qoldiqli bo'linsin:
    

40 О

a) 1, 12 © b) 1, 2, 3, 4 d) 15

15. 
    Katakchalarga mos sonlarni qo'ying:
    

1) 67 : 9 = 7 □ ( qold.) a) 2

2. 
   36 : 7 = \^( (1 qold.) /О) a) 5
   
3. 
   39 : 4 = 9 |—| ( qold)
   

b) 4 b) 6

d) 3 d) 4

a) 2

b) 4

d)

19. Qaysinisi katta:

1. 
   360 sonining to'qqizdan bir qismi
   
2. 
   884 sonining to'rtdan bir qismi d) 120 sonining ikkidan bir qismi
   

20. Ifodalarning qiymatlarini hisoblang:

1) 15 va 8 sonlarining ko'paytmasiga 90 ni qo'shish.

1. 
   (15 + 8) + 90= 113
   
2. 
   (15 • 8) + 90 - 210 d) (15 - 8) + 90 = 97
   

2) 900 va 300 sonlarining bo'linmasini 200 ga ko'paytirish.

1. 
   (900 - 300) + 200 = 800
   
2. 
   (900 : 300) + 200 = 203 d) (900 : 300) • 200 = 600
   

XULOSA

Yuqorida ko ‘rib o ‘tgan kurs ishidagi masalalar quyidagicha u yoki bu shaklda o ‘z yechimini topgan.

1. 
   Pedagogik yo ‘ l, ya’ni bolalar fikrlashini qo ‘ llaniladigan matematik mulohazalarga tayyorlash
   
2. 
   Matematika yo ‘li, ya’ni bolalarni eng muhim matematik tushunchalarni , eng avvalo natural son tushunchalarini o‘ rganishga tayyorlash.
   
3. 
   Bolalarni matematikani o ‘ rganishga tayyorlashda, ishni boshlashda yangicha yechim ko ‘ rildi.
   
4. 
   Bitta ob’ektdan tashkil topgan to ‘ plam va birorta ham ob’ektni o ‘ z ichiga olmagan to ‘ plam qaraldi.
   
5. 
   To ‘ plam nazariyasiga asoslanib, 4<5, 7 > 3, 4 = 4 ekanligini ko ‘rsatildi.
   
6. 
   Arifmetik amallarning to ‘ plam nazariyasiga ko ‘ ra ta’rifiga asoslanib, 2 + 4, 6-4, 3-4 10:2 ni hisoblash yo ‘llari ko ‘rsatildi.
   
7. 
   Har qanday a son uchun undan keyin keladigan birgina a soni mavjud. Bu aksioma natural sonlar to ‘ plamining cheksiz ekanligini ifodaladi.
   
8. 
   Masalalarni echish amalining tanlanishi tushuntirildi.
   
9. 
   Natural sonlar to ‘plamidagi barcha sonlar uchun «tenglik» mu-nosabati qanday xossalarga ega ekanligi ko ‘rildi.
   
10. 
    Natural sonlar nafaqat miqdorlarni o ‘ lchash va to ‘ plam elementlarini sanash uchun ishlatiladi, balki to ‘ plam elementlarini tartiblash ham natural sonlar yordamida amalga oshiriladi. Bunda chekli to ‘ plam uchun natural sonlar qatori kesmasi tushunchasi ishlatiladi.
    
11. 
    Qanday usul bilan sanalmasin, to ‘ plam elementlari soni
    

o ‘zgarmasligi isbotlandi.

12. 
    Sanoqda sonlarning kelish tartibini bilish. Sonlarning natural ketma- ketlikdagi o ‘ rinlarini bilganlikka, shuningdek sonlarning o ‘ nlik tarkiblarini bilganlikka asoslanib sonlarni taqqoslay olishga o‘rgatish usullari ishlab chiqildi.
    
13. 
    Bo ‘ lish malakasini shakllantiruvchi mashqlar hajmi katta bo ‘ lishi kerakligi ko ‘ rsatildi.
    
14. 
    Natural ketma-ketlikni bilganlik asosida sonlarni qo ‘shish va ayirishni bilish. Sonlarning o ‘nli tarkiblari asosida sonlarni qo ‘shish va ayirishni bilish, sonlarni xona qo ‘ shiluvchilarining yig ‘indisi bilan namunaga qarab hozircha xona qo ‘ shiluvchilarining yig ‘ indisi terminidan foydalanmay turib almashtirish malakasini egallab olish.
    

17.Sonni ko ‘paytmaga bo ‘lishni uchta har xil usul bilan amalga oshirish yo ‘ llari kiritildi.

18. 
    To ‘rt, besh, olti xonali sonlarni ikki xonali songa bo ‘lish usuli qaraladi.
    
19. 
    Ko ‘paytirish va bo ‘lish amallarining ma’nosi ochib berildi.
    
20. 
    O ‘ quvchilarning bilimi va malakalari mezoni ishlab chiqildi.
    

FOYDALANILGAN ADABIY OTLAR I. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari:

1. 
   Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz T.: O’ zbekiston 2017 yil
   
2. 
   Karimov I.A. O'zbekiston XXI asrga intilmoqda. T., O'zbekiston, 2000 yil
   
3. 
   Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil qatiy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak T.: O’zbekiston 2017 yil
   

II. Ilmiy-uslubiy adabiyotlar:

1. 
   Farberman B.L. Oliy ta'limda o'qitishning zamonaviy usullari T.: 2002-yil
   
2. 
   Jumayev M.E. Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi. T.: 2005yil
   
3. 
   Jumayev E.E. Boshlang’ich matematika nazariyasi va metodikasi T.:
   

Turon - Iqbol 2012 yil

4. 
   Ahmedov M., Abdurahmonova N., Jumayev M. Matematika 1-sinf Turon-iqbol T., 2016 yil
   
5. 
   Bikbayeva N.U., Yangiboyeva E. Matematika 4-sinf O'qituvchi, 2015 yil
   
6. 
   Mardanova F. I. Matematikadan test topshiriqlari 3-sinf. O'qituvchi, T.: 2016 yil
   
7. 
   Jumayev M. E., Tadjieva Z. G’. Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi T.: 2005 yil
   
8. 
   Jumayev M.E., Tadjiyeva Z.G’. Boshlang’ich sinflarda matematikadan fakultativ darslarni tashkil etish metodikasi T.: TDPU 2005 yil
   
9. 
   Jumayev M.E. Bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish nazariyasi va metodikasi (KHK uchun) T.: Ilm-Ziyo 2005 yil
   
10. 
    Jumayev M. E. Matematika o’qitish metodikasidan praktikum T.: O’qituvchi 2004 yil
    

11. Suvonqulov A. K. Hamzayev H. X. Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar Jizzax, 2006 yil

3. 
   Internet materiallari:
   

1. http: //www.ziyonet.uz/