O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti

12-rasm – Faoliyat sohasini tanlashga taʼsir etuvchi omillar tahlili
Yeng avvalo, qobiliyat, bilim, malaka, hayotiy intilish baholanadi. Statistik maʼlumotlar shuni ko‘rsatadiki, tadbirkorlarning 90 foizi o‘z biznesini tanish bo‘lgan faoliyat sohasida boshlaydi. Turli xil biznes turlari uchun huquqiy va iqtisodiy to‘siqlarni hisobga olish kerak. Bu barcha turdagi qurol-yarog‘ va o‘q-dorilarni ishlab chiqarish, giyohvandlik va zaharli moddalarni ishlab chiqarish va sotish, alkogolli ichimliklar va tamaki mahsulotlarini ishlab chiqarish, orden va medallar tayyorlash va boshqa bir qator sohalarga taalluqlidir. Faoliyatning muayyan turlari faqat maxsus ruxsatnoma (litsenziya) asosida amalga oshirilishi mumkin.
O‘z biznesingizni tashkil qilishni rejalashtirayotganda, kirish uchun to‘siqlar deb ataladigan maʼlum bir sohaga kirishda sof iqtisodiy cheklovlarni tushunish muhimdir. Ular orasida - boshlang‘ich investitsiyalarning yuqori darajasi, uzoq davrda o‘zini qoplash muddati, tijorat sohasida natijaga erishishda noaniqlik va boshqalar bo‘lishi mumkin.Shuningdek, sanoat va taklif etilayotgan faoliyat sohasidagi iqtisodiy vaziyatni hisobga olish kerak. Odatda, baʼzi hududlar jadal rivojlanishni boshdan kechirayotgan bo‘lsa, boshqalari turg‘un hisoblanadi. Ishbilarmonlar rivojlanayotgan hududlarga intilib, shunga ko‘ra o‘zini tutadi. Xuddi shu narsa sanoat tarmoqlariga ham tegishli: baʼzilari tez rivojlanadi, boshqalari sekinroq yana boshqalari esa, aksincha, pasayadi. Yangi dinamik tarmoqlar biznes uchun ustuvor ahamiyatga ega. Shuningdek, tegishli tovarlar yoki xizmatlar bozoridagi ishlarning holatini o‘rganish va unga ko‘ra, ko‘pincha raqobatchilar tomonidan hali band bo‘lmagan yoki to‘liq foydalanilmagan, bozorning "o‘rni" deb ataladigan juda tor maydonni aniqlash kerak. Shunda sizning ishlab chiqarishingiz yoki tijorat faoliyatingiz foydali bo‘lishi hamda tez o‘sib borishi mumkin.
Bozor o‘rni - bu kimningdir individual qobiliyati va xarakteri uchun maxsus ishlab chiqilgan vaziyat yoki faoliyat. Ushbu taʼrif, eng yaxshi tarzda, qidiruv jarayonining mohiyatini va bozorning maʼlum bir "o‘rni" ni amalga oshirishni aks ettiradi. Ushbu jarayonni isteʼmolchilarning aniq doirasi bilan cheklangan faoliyat doirasini tanlash sifatida aniqlash mumkin, bu maʼlum bir tadbirkorning qiyosiy ustunligiga juda mos keladi. Bozorning "o‘rni" ni tanlashning maʼnosi "o‘yinni juda kichik bo‘lsa ham o‘z maydoningizga o‘tkazish" va keyin sizning maydoningiz o‘yinchiga, bu holda biznesmenga beradigan afzalliklardan to‘g‘ri foydalanishdir. Ko‘pgina xorijiy firmalarning tajribasi shuni ko‘rsatadiki, barcha muvaffaqiyatli korxonalar, istisnosiz, o‘z tarixining bir nuqtasida shunga o‘xshash ishlarni amalga oshirgan. Korxonangiz uchun bozorning to‘g‘ri "joyi" ni tanlash uchun siz o‘zingizning qobiliyatingiz, moyilligingiz va malakangizning amalda qo‘llanilishini topishga harakat qilishingiz kerak. "Joy" izlash bo‘sh joyni qidirishga o‘xshaydi, imkon qadar tezroq to‘ldirish kerak bo‘lgan vakuum. Mohiyatan, bozorning "joyi" jamiyatning dolzarb va to‘liq amalga oshirilgan ehtiyojlari va muammolarining hali to‘liq amalga oshirilmagan, noanʼanaviy shakllari, usullari, ularni hal qilish va qondirish usullari bilan birikmasidir.
Har qanday mamlakat iqtisodiyotida hatto anʼanaviy va uzoq bo‘lingan bozorlarda ham minglab "joylar" topilishi va foydali tarzda to‘ldirilishi mumkin. Ko‘pgina muvaffaqiyatli kompaniyalar o‘zlarining tez o‘sishi uchun o‘z rahbarlarining yangi mahsulot yaratish istagi bilan emas, balki sanoatdagi boshqa firmalar kabi bir xil mahsulot yoki xizmatni bozorga, faqat butunlay boshqacha tarzda kiritishlari uchun qarzdor. Shunday qilib, Qo‘shma Shtatlarda muassasalarga, ish uchrashuvlariga va transportga etkazib berish va ovqatlanish xizmatlari bozori eski va uzoq vaqt oldin bo‘lingan. Shunga qaramay, McDermott kompaniyasi ushbu bozorga kirib, muvaffaqiyatli biznes yuritishga muvaffaq bo‘ldi. 5 yildan so‘ng uni sotish hajmi 6,5 million dollarni, 10 yildan keyin esa 10 million dollarni tashkil etdi.T.Mekdfort asos solgan ushbu kompaniya muvaffqiyatlariga quyidagilardan minnatdor.Chunki ular asosiy isteʼmolchi xisoblangan Xususan, Kichik va o‘rta kollejlar, mustaqil xususiy maktablar asosiy isteʼmolchi xisoblanadi. Asosiy, kattaroq raqobatchilarga nisbatan yuqori sifatga erishish kerak edi. Bunga isteʼmolchilarning didini yaxshiroq hisobga olish orqali erishildi, bu ommaviy xizmat ko‘rsatish va ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan gigantlar uchun qiyinroq edi.
Hatto etarlicha to‘yingan g‘arbiy bozorda ham ishbilarmonlar tobora ko‘proq yangi "joylar" ni muvaffaqiyatli topmoqdalar, keyin ichki tanqis bozorda o‘zining "ko‘zga tashlanmaydigan" xizmati bilan foydali "joy" topish imkoniyatlari juda katta. Bu har xil isteʼmol tovarlarini ishlab chiqarish va aholiga turli xizmatlar ko‘rsatish: konsalting, axborot, reklama, tadqiqot, vositachilik va hokazo.. Faqat ularni mohirona va o‘z vaqtida topib, tegishli biznesni tashkil etish muhim. Bozordagi talab va taklifning har qanday o‘zgarishlariga sezgir munosabatda bo‘lish, ertaga hamma ko‘radigan narsalarni bugun ko‘rish qobiliyati - bu muvaffaqiyatli biznesmenga xos xususiyatlar xisoblanadi.
Biznesmen yaxshi biladigan, tajribaga ega bo‘lgan va tanlangan biznesning barcha o‘ziga xosliklari, nozikliklari va nuanslarini hisobga oladigan bozorning "joyi" da biznes yanada muvaffaqiyatli va foydali bo‘ladi. Ammo shuni unutmangki, ertami-kechmi bu joyni siqib chiqarishga harakat qiladigan va siz bilan raqobatlasha boshlaydigan yana kimdir paydo bo‘ladi. Shuning uchun, sizning maqsadingiz har doim bozorning navbatdagi "joyi" ni topish bo‘lishi kerak, agar kerak bo‘lsa, korxonangizni unga yo‘naltirishingiz mumkin.