ORAXONIES
|
КАРАХАНИДЫ
|
Qoraxoniylar
|
– O’rta Osiyoda, asosan Movarounnahr va Sharqiy Turkistonda Somoniylardan keyin 999-1212-yillarda hukmronlik qilgan musulmon turkiy sulola. Uni barpo etishda qator turkiy qabilalar ishtirok etib, bulardan qarluq, chigil va yag’mo qabilalari yetakchi bo’lgan. Asoschisi yag’mo qabilasidan chiqqan Abdulkarim Sotuq Bug’roxon (Qoraxon). Qoraxoniylar davlati poytaxti dastlab Qoshg’ar, keyin Bolasog’un, O’zgan shaharlari bo’lib, kayinchalik yana Qoshg’arga ko’chirilgan. XI asrning 60-70-yillarda Qoraxoniylar ichki siyosiy kurash va Saljuqiylar tazyiqi ostida zaiflashib, kuchsiz davlatga aylanib qoladi. 1212-yili qoraxoniylarning so’nggi vakili Qilich Arslon Muhammad Xorazmshox tomonidan o’ldirilgan.
|
SAFFORIES
|
САФФАРИДЫ
|
Safforiylar
|
– Safforiylardavlatida (873-900) hukmronlik qilgan sulola. Sulola vakillari aka-uka Yoqub ibn Lays (873-879) va Amir ibn Layslar (879-900)ning kasbi misgarlik (safforiy) bo’lganligi uchun shunday nomlangan. Ular Xurosonda Tohiriylar davlatini ag’darib hokimiyatni egalaganlar. 900-yilda Somoniylar amiri Ismoil Somoniy bilan jangda Amir ibn Lays yengilgach bu sulolaga barham beriladi va butun Xuroson somoniylar qo’liga o’tadi.
|
SALJUKIDS
|
СЕЛДЖУКИДЫ
|
Saljuqiylar
|
– 1038-1194-yilllarda Yaqin va O’rta Sharqda hukmronlik qilgan sulola. Sulola nomi ko’chmanchi turk-o’g’iz qabilasi boshlig’i Saljuq (922-yilda vafot etgan) nomidan olingan. XI asr boshlarida G’aznaviylar davlatidagi ijtimoiy-siyosiy qarama-qarshilaklardan foydalangan saljuqiylar 1038-1040-yillarda Xurosonni egallab, Saljuqiylar davlatini barpo etadilar. Saljuqiylarni Xuroson va Eron hududlaridan Xorazmshoh Takash (1172-1200) 1194-yilda siqib chiqargach, ular g’arbga chekinib Kichik Osiyoda (xozirgi Turkiya hududarida) yana bir asrdan ko’proq hukmronlik qiladilar (Turkiya tilining bizga tushunarli bo’lishining sababi ham shunda).
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
