Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

3.1.-chizma. Vaziyat tahlilining strategik tanlovga. 
Tarmoq va raqobat tahlili 
Tarmoq 
atrofining 
asosiy 
iqtiso-diy 
ta’rifini aniqlash Harakatla-nuvchi kuchlarni 
identifikatsiya qi-lish. Raqobat darajasini 
baholash. 
Kompaniyaning 
tarmoqdagi 
raqobat mavqeini baholash. Bundan keyin 
raqobatda kimlar bir xil harakat qilishini
bashorat qilish. Muvaf-faqiyatning kalit 
omilarini 
aniq-lash. 
Tarmoqning 
har 
tomonlama jozibadorligi haqida xulosa 
Kompaniyaning vaziyatli tahlili 
Zamonaviy 
strategiyaning 
yaroqli 
darajasini baholash. SWOT tahlili o’tkazish. 
Firmaning 
nisbiy 
ra¨obat 
mavqeini 
baholash. Kompaniyaning nisbiy baho 
mavqei va baho raqo-batbardoshligini 
bholash. Kompaniya echishi lozim bo’lgan 
strategik yonda-shuvlar va muammolarni 
identifika-tsiya qilish 

---

37 
3.2.Tarmoqni ta’riflovchi umumiy iqtisodiy ko’rsatkichlar 
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatning tahlili asosiy iqtisodiy 
ko’rsatkiyalarni o’rganishdan boshlanadi. Bu ko’rsatkichlar quyidagilardan iborat: 
1. Bozor hajmi. 
2. Raqobat miqyosi (mahalliy, mintaqaviy, dunyo) 
3. Bozorning o’sish sur’atlari va u rivojlanishning qaysi bosqichda ekanligi 
4. Raqobatchilar soni va ularning hajmi. 
5. Xaridorlar soni va ularning moliyaviy imkoniyatlari. 
6. Integratsiya qaerga qarab ketyapti? 
7. Texnologik o’zgarishlarning yo’nalishi va sur’atlari. 
8. Tarmoqqa kirish va undan chiqishning osonligi. 
9. Raqobatchilar mahsuloti va xizmatlarining tabaqalanish darajasi. 
10. Kompaniyaning ishlab chiqarish hajmi, yuklarni tashishni tashkil qilish, 
marketing va reklamani tashkil qilish tejamkorlikka erishish imkonining mavjudligi. 
11. Tarmoqdagi «o’qitish tajriba» egri chizig’i ijobiy tendentsiyaga egami? 
12. Tarmoqqa zarur bo’lgan kapital sarmoyalar qo’yilayaptimi? 
13.Tarmokdagi daromad darajasi umumiy daromad darajasida pastmi yoki 
yuqori? 
Ushbu ko’rsatkichlar bo’yicha soha «portretini» tuzib, so’ng tahlil qilish 
maqsadga muvofiq. Buning uchun ushbu jadvalda ayrim iqtisodiy ko’rsat-kichlarning 
strategik jihatdan muhimligiga doir ma’lumotlar keltirilgan.