Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

4.5.Amaliy marketing. “Toyota” Yaponiya. Iste’molchilar doimo birinchi 
o‘rinda
6
. 
“Toyota”ning bugungi kungi muvafaqqiyati eng avvalo, iste’molchilar uchun eng 
maqbul marketing xizmatlarini taklif etishi bilan bog‘liq. Ko‘plab sotilgan 
6
Philip Kotler., Gari Armstrong. “Prinsiples of marketing”2014.719p 

---

64 
avtomobillarini qaytarib olishiga qaramay iste’molchilarga eng yaxshi xizmatlarni 
taqdim etuvchi birinchi raqamli kompaniya sifatida e’tirof etilmoqda. 
“Toyota” biznes faoliyatini “Iste’molchilar doimo birinchi o‘rinda” degan 
konsepsiyasi asosida olib boradi. Bu konsepsiya 1935 yilda yaratilgan bo‘lib, 
“Toyota” guruhining iste’molchilarga eng maqbul xizmat ko‘rsatishni ta’minlaydigan 
etakchi falsafasiga aylanib ulgurgan. Bu konsepsiya kompaniyaning ta’minotchilari 
tomonidan ham qabul qilingan. Iste’molchi qiymati bo‘yicha axborotlarni ular doimiy 
ravishda yig‘ib, tahlil qilib borishadi. Bunday axborotlar dillerlar, xaridorlar, 
vositachilar, hamda jamotchilik fikrlariga asoslangan holda to‘planadi. Bularning 
ichida iste’molchilarning ko‘rsatilgan xizmatlar bo‘yicha fikr-mulohazalar hamda 
takliflari juda muhim rol o‘ynaydi. Quyida kompaniya haqidagi ba’zi 
iste’molchilarning fikrlarini keltiramiz: 
-kompaniyaning iste’molchilaridan biri o‘zining “Toyota” rusumli avtomobilida 
do‘stining dafn marosimiga ketayotgan paytda, avtomobilning motor qismida 
qandaydir g‘alati tovush kelayotganing payqab qoladi. Va shu yaqin atrofdagi 
kompaniyaning servis xizmati ko‘rsatuvchi shaxobchasiga boradi. U erda ta’mir 
uchun navbatda turgan avtomobillar juda ko‘p edi. Shunda mijoz u shoshayotganligi 
va mashinasini zudlik bilan tekshirib berishlarini so‘raydi. Navbatga qaramasdan 
aynan shu mijoz uchun shaxobcha menejering o‘zi servis xizmatini ko‘rsatib, 
avtomobilni sozlab beradi. Xattoki, dafn marosimiga ketayotgani uchun, mijozdan 
xizmat haqini olishmaydi. Bundan mijoz ta’sirlanib, kompaniya tomonidan 
iste’molchilar uchun ko‘rsatiladigan xizmati haqida ijobiy fikr bildiradi. Va bu haqida 
barcha tanish va yaqinlariga so‘zlab beradi.
“Toyota” 2010 yilda “iste’molchi birinchi” deb nomlangan o‘quv markazini 
tashkil etdi. Unda tayyorlanayotgan xodimlarga iste’molchilar uchun qaerda va 
qachon bo‘lishidan qat’iy nazar qiymat va qoniqish beradigan xizmatlarni qanday 
qilib ko‘rsatilishi bo‘yicha dars mashg‘ulotlari o‘qitiladi
7
. 
Shuningdek, kompaniya iste’molchilarga qulay bo‘lishi uchun “Istemolchilarga 
ko‘maklashish” markazlarini tashkil qilgan. Unda yil 12 oy mijozlarga qo‘ng‘iroqlar 
orqali bepul maslahatlar berib boriladi. Kompaniya uchun iste’molchilar qanday 
qadrli ekanligini 24 soat qo‘ng‘iroqlarni kutib, o‘zlarini vaqtini ular uchun ajratishga 
bag‘ishlashidan ko‘rish mumkin. “Istemolchilarga ko‘maklashish” markazlari turli 
tabiiy ofatlar ro‘y berishi mumkin bo‘lgan vaqtlarda, o‘z mijozlarini xavfsizlik uchun 
ogohlantirish xizmatini ham tashkil etgan.