Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Nazorat savollari: 
1.Kompaniya strategik pozitsiyasini baxolash uslubi. 
2.Kompaniya strategik mavqeini baholashda ichki va tashqi muhit tahlilini 
tushuntiring. 
7
Philip Kotler., Gari Armstrong. “Prinsiples of marketing”2014.719p 

---

65 
3.Kompaniyaning kuchli va zaif tomonlari nimada? 
4.Kompaniyaning raqobat pozitsiyasi qay darajada mustaxkam ? 
5.Kompaniya qanday strategik muammolarga to’qnash keladi ? 
6.Marketing funktsiyasini tahlil qilishda qaysi ko’rsatkichlarga e’tibor qaratiladi ? 
7.Qiymat yaratuvchi zanjir nimalardan iborat ?. 
8.Kompaniya axvolining tahlili qanday amalga oshiriladi ? 
9.Amaldagi strategiyaning samaradorligi qanday aniqlanadi? 
10.Kompaniya baholari va xarajatlarining raqobatgabardoshliligi qanday aniqlanadi? 
Tayanch so’z va iboralar: strategik pozitsiya, strategik mavqe, raqobat pozitsiyasi, 
kuchli va zaif tomonlar, marketing, qiymat, samaradorlik, raqobatgabardoshlik.
 
5-Mavzu: Strategiya va raqobat ustunligi. 
 
Reja : 
1.Raqobatning 5 ta umumiy strategiyasi. 
2.Raqobat ustunligini saqlab qolish uchun xujumkorlik strategiyasidan 
foydalanish. 
3.Raqobat ustunligini ximoya qilish uchun mudofaa strategiyalaridan 
foydalanish. 
4.Vertikal integratsiya strategiyasi va raqobat ustunligi. 
5.Boshlovchilikning ustunliklari va kamchiliklari. 
 
1. Raqobatning 5 ta umumiy strategiyasi. 
Kompaniyaning raqobat strategiyasi - bu biznesga yondoshuv va mijozlarni jalb 
qilishga 
qaratilgan 
tashabbuslar, 
kompaniyaning 
bozordagi 
pozitsiyani 
mustaxkamlash uchun olib boradigan kurashidan iborat. Bozordagi raqobatni 
urushga o’xshatish mumkin. Bu urushda raqiblar yarador bo’lishi, zarar ko’rishi 
mumkin. Bunda faqat eng yaxshi strategiya galaba qozonadi. Kompaniyaning raqobat 
strategiyasi xujumkorlik va mudofaa xarakatlarini, qisqa muddatli taktik va uzoq 
muddatli xarakatlarni o’z ichiga oladi. 
Bozordagi raqobatchilar nechta bo’lsa raqobatchilik strategiyasining variantlari 
va ko’rinishlari shuncha bo’ladi. Biroq ularning turi qanchalik ko’p bo’lmasin, 
ularning o’xshashliklari topiladi. Strategiyaga yondoshishning keng tarqalgan 5 ta 
varianti mavjud bulib ular quyida keltirilgan: 
1. Xarajatlar buyicha ilgorlik strategiyasi. Tovar va xizmatlarni ishlab 
chikarishda tula xarajatlarini pasaytirishni kuzda tutadi. Bu esa kup sonli xaridorni 
jalb kiladi. 

---

66 
2. Keng tabaqalashtirish strategiyasi. Kompaniya tovarlariga rakobatchi 
firmalar tovarlaridan fark kildiradigan uziga xos chizgilarni berishga karatilgan. Bu 
xam xaridorlarni jalb etishga yordam beradi. 
3. Optimal xarajatlar strategiyasi. Xaridorlarga past xarajatlar va maxsulotni 
keng tabaqalashtirishni uygunlashtirish xisobiga kimmatli tovar olish imkoniyatini 
beradi. Asosiy vazifa uxshash tovarni ishlab chikaruvchilarga nisbatan optimal 
xarajat va past baxolarni ta’minlashdan iboratdir. 
4. Fokuslangan strategiya. Bunda strategiya past xarajatlarga asoslangan bulib, 
xaridorlarning tor segmentiga yunaltiriladi. Bunda firma uz rakobatchilaridan ancha 
past baxolar xisobiga utib ketadi. 
5. Ifodalangan strategiya yoki maxsulotni tabaqalashtirishga asoslangan bozor 
uyasi strategiyasi. Uning maksadi - tanlangan segmentlar namoyondalarini ularning 
did va talablariga yanada tularok javob beradigan tovar va xizmatlar bilan 
ta’minlashdir.