Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

6.5. Ikkinchi darajali o’rinda bulgan firmalar strategiyasi. 
Ikkinchi darajali urinda bulgan firmalar bozorda tarmokning ilgorlariga nisbatan 
ancha zaif pozitsiyasiga ega buladilar. Ularning ba’zilari tirishkok, sergayratlikga 
da’vogar buladilar va sozlangan strategiyalardan uz pozitsiyalarini mustaxkamlashda,
bozordagi ulushini kengaytirishda foydalanadilar. Ular ancha chapdast buladilar va 
kuyidagi yondoshuvlardan xar kanakasini kullay oladilar. 
1. Vakant uya strategiyasi. 
2. Mutaxassis strategiyasi. 
3. Firmaning «bizda ulardagidan yaxshi» strategiyasi. 
4. «Itoatguy izdosh» strategiya. 
5. «Ega bulish (yoki orttirish) xisobiga usish» strategiyasi. 
6. Obruga mos strategiya. 
Muvaffaqiyatli ishbop strategiya ishlab chiqish uchun tavsiyalar. 
Raqobat mavqei yomonlashayotgan firma uz siyosatini turtta asosiy strategik 
imkoniyatlardan kelib chikib kuradi. Firmada moliya mablaglari mavjud bulsa, u 
kuyidagi strategiyani amalga oshirishi mumkin. 

Aylanma xujum strategiyasi. 

Ximoya va mustaxkamlash strategiyasi. 

---

86 

Tezlik bilan chekinish strategiyasi. 

«Xosil yigish» strategiyasi. 
Bunday firmalar jozibasiz tarmoklarda «xosil yigish» dan pul mablaglarini 
daromadli soxalarga yunaltiradilar. 
Muvaffaqiyatli ishbop strategiya ishlab chikish uchun tavsiyalar quyidagilardan 
iborat: 
1) Strategiya ishlab chiqish va uni amalga oshirishda firmaning raqobat 
mavqeini uzoq muddatga kuchaytirish imkonini beradigan xarakatlarga aloxida 
e’tibor bering. 
2) Shuni bilingki, izchillik bilan aniq ishlab chiqarilgan va keskirlik bilan 
amalga oshirilgan raqobat strategiyasi firmaga obro’ keltiradi va kning tarmoqdagi 
mavqeini tan oldiradi. Bir laxzalik bozor imkoniyatlaridan foydalanishga asoslangan 
o’zgaruvchan strategiya esa yuzaki natijalar beradi. 
3) Pastroq xarajatlar va kengroq tabaqalashtirish o’rtasidagi murosasozlikka 
asoslangan, «yo’lning yarmisida to’xtab qolgan» strategiyalardan uzoqroq bo’ling. 
4) Mablag’larni mustaxkam bozor ustunliklariyaratishga sarflang. 
5) Raqobat ustunliklari yaratish uchun agressiv xujum taktikasini va ularni 
ximoya qilish uchun qat’iy ximoya taktikasini qo’llang. 
6) Eng qulay sharoitlardagina muvoffaqiyat keltirishi mumkin bo’lgan 
strategiyalardan qoching. 
7) Firmaga 
manevr 
imkoniyatlari 
qoldirmaydigan 
qattiq 
strategiya 
qo’llayotganda extiyot bo’ling, chunki tez o’zgaruvchan bozor sharoiti barcha 
xarakatlaringizni yo’qqa chiqarishi mumkin. 
8) Raqiblar xarakatiga etarli baxo bermaslikka yo’l qo’ymang. 
9) Salobatli raqobat ustunligi va etarli moliyaviy ta’minot bo’lmasa kuchli 
raqiblarga xujum qilmang. 
10) Kuchli raqibdan ko’ra kuchsiz raqibga xujum qilish foydaliroq ekanligini 
biling. 
11) Xarajatlar bo’yicha etarli ustunlikka ega bo’lmay turib baxolarni 
pasaytirmang. 
12) Raqiblarning bozordagi o’rnini bisib olishga qaratilgan agressiv siyosat 
ularni urush ochishga va «marketingcha» qurollanish poygasini boshlashga turtki 
bo’lishi mumkin. 
13) Tabaqalashtirish strategiyasini amalga oshirishda sifat, tovarlardan 
foydalanish va xizmat ko’rsatishda muximroq tafovvutlar topishga xarakat qiling.