Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Tarmoqdagi asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarning strategik ahamiyati. 
3.1.jadval 
Ko’rsatkich 
Ko’rsatkichning strategik ahamiyati 
Bozor hajmi 
Kichik bozorlarda katta va yangi raqobatchilarni jalb qilish 
tendentsiyasi kuzatilmaydi; katta bozorlar muayyan tarmoqlarda 
raqobatchilik 
ustunligini 
mustah-kamlash 
maqsadida 
turli 
kompaniyalarni sotib olmoqchi bo’lgan korporatsiyalarni o’ziga jalb 
qiladi. 
Bozor 
hajmining 
ortishi 
Jadal sur’atlar bilan o’sish yangiliklarga olib keladi, o’sishning 
sekinlashishi esa raqobatni kuchaytiradi va zaif raqiblarni kurashdan 
siqib chiqaradi 
Ishlab 
chiqarish 
quvvat larining ortiqchaligi 
yoki tanqisligi 
Ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari xarajatlarni ko’paytirib, 
daromadni kamaytiradi, ularning tanqisligi esa xarajatlarga oid teskari 
tendentsiyalarga olib keladi 
Tarmoqning 
da 
romadliligi 
Yuqori daromadli tarmoqlar ham yangiliklarga olib keladi 
Kirish 
chiqish 
to’siqlari 
Katta to’siqlar mavjud firmalarning mavqeini va daromadlarini 
himoya qiladi, to’siqlar past bo’lganda esa yangi firmalarning kirib 
kelishi ularga salbiy ta’sir ko’rsatadi 

---

38 
Tovar xaridorlar 
uchun qimmat 
Ko’pchilik xaridorlar tovarni eng past narxlarda sotib oladilar 
Standartlashtirilgan 
tovarlar 
Xaridorlar bir sotuvchidan boshqasiga oson o’tishlari mumkin. 
Tex nologiyaning tez 
o’zgarishi 
Texnologiya va asbob-uskunalarga ajratilgan investitsiya-lar 
ularning eskirib qolishi tufayli o’zini oqlamay qolish xavfi kuchayadi 
Kapitalga 
qo’yilgan 
talablar 
Katta talablar investitsiyalarga oid qarorlarga tanqidiy 
munosabatda bo’ladi, investitsiyalash payti muhim bo’lib boradi, kirish 
va chiqish to’siqlari kuchayadi 
Vertikal integratsiya 
Kapitalga nisbatan qo’yilgan talablar kuchayib boradi, ko’pincha 
raqobatli differentsiatsiya hamda integratsiya darajasi turlicha bo’lgan 
firmalar o’rtasidagi qiymat differentsiatsiyagi kuchayadi 
Ko’lamdan tejash 
Narx bo’yicha raqobatlashish uchun zarur bo’lgan bozor
hajmi kattalashadi 
Tovarning 
tez 
yangilanishi 
Tovarning hayot tsikli qisqaradi