Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Strategiyani tanlash, uni amalga oshirish, amalga 
oshirishini baholash hamda nazorat qilish. 
Strategiyani amalga oshirish jiddiy jarayon hisoblanadi, chunki aynan u 
muvaffaqiyatli bajarish holatida firmani qo’yilgan maqsadlarga erishishi uchun 
imkoniyat yaratadi. Ko’p holatlarda firmalar o’zi tanlagan strategiyani amalga oshira 
olmaydilar. Bu yoki noto’g’ri tahlil o’tkazilishi va notqg’ri xulosalar qilinishi 
natijasida vujudga keladi, yoki tashqi muhitda ko’zda tutilgan o’zgarishlar sodir 
bqlishi natijasida vujudga keladi. Biroq strategiya bajarilmasligining asosiy sababi 
boshqaruvni firma potentsialini strategiyani realizatsiya qilishga etarli darajada jalb 
qila olmasligidandir. 
Ushbu bosqich qqyilgan maqsadlarga qaysi eng samarali usul bilan erishish 
mumkin va buning uchun nima qilish zarur degan savolga javob berish imkonini 
beradi. Bitta maqsadga turli usullar bilan erishish mumkin bqlganligi uchun 
strategiyani tanlash bosqichini kqzlangan manzilga etib borishning marshruti va 
harakat vositasini tanlash kabi belgilash mumkin. Buning uchun iqtisodiy nazariyada 
strategiyalar xaritasi (tizimi) va strategik harakatning mexanizm (modellari) rqyxati 
mavjud. 

---

15 
Strategiyalar tizimi strategik qarorlarni qabul qilishning uch darajasi, bosqichini 
qz ichiga oladi: 
1) umumiy yoki korporativ. Korporativ strategiya korxona umumiy 
rivojlanishining yqnalishini kqrsatadi. Bu bosqichda sub’ekt iqtisodiy faoliyatining 
shakl va turlari majmuasi xaqida qaror qabul qilinadi. Bu erda qushilish, sotib olish 
yoki biznesning biron turidan chiqish xaqidagi savollar, masalalar hal qilinadi. 
2) ishbilarmon yoki raqobat. Ishbilarmon strategiyalar (biznes rejalarda 
ifodalanadi) tanlangan (korporativ bosqichda) tovar bozorida raqobat ustunliklariga 
erishish usulini ta’riflab beradi. Ushbu strategiya alohida tovar va xizmatlarni raqobat 
pozitsiyasini yaxshilashga yqnaltiriladi. Bu erda yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish 
bqyicha istiqbollar kqrib chiqiladi va mavjud istiqbolsiz tovarlardan voz kechish 
masalalari kqrib chiqiladi, ma’lum tovar bozori yoki bozor segmentidagi ishlab 
chiqarish, baho reklama, sotish va shu kabi siyosatlar aniqlashtiriladi. 
3) Funktsional. Funktsional strategiyalar bqlim va xizmatlar harakatlarini 
korxonaning ishlab chiqarish bqlinmalari darajasida aniqlashtiradi. Ishlab chiqarish, 
marketing, moliya va personal koporativ va ishbilarmon strategiyalarga erishishning 
qz usulini rejalashtiradilar. Misol uchun, ishlab chiqarish sohasidagi funktsional 
strategiya yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarmaslik, xom ashyo yqqotishlarini 
kamaytirish va boshqalardan iborat bqlishi mumkin. 
Strategiyani tahlil qilish va tanlash bosqichida bajariluvchi chora-tadbirlarni 
umumlashtirgan holda sxematik tarzda kqrsatish va korxona strategiyasini 
«realizatsiya qilish» uchun dastlabki ma’lumotlar sifatida olinishi lozim bqlgan 
natijalarni ajratish mumkin.