O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti mavzu: Iste’mol xarid xulq-atvori

Bajardi: CHORIYEVA MUBORAK TM-91
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
Mavzu: Iste’mol xarid xulq-atvori
Toshkent-2023

Iste'molchining xarid qilish xulq-atvorini o'rganish

• Iste'molchining xarid qilish xulq-atvorini o'rganish
• Xarid qilish xulq-atvorining kengaytirilgan modeli
• Iste'molchining xulq-atvorining tashqi va ichki omillari

Reja:

• Iste'molchining xarid qilish xulq-atvorini o'rganish

Iste'molchilarning sotib olish xatti-harakatlarini tahlil qilish juda qiyin, chunki ish jarayonida sotib olish joyini tanlash motivatsiyasini aniqlash, mahsulot yoki xizmatni sotib olishga ta'sir qiluvchi omillarni (tashqi va ichki) o'rganish kerak. , va bitim tuzish to'g'risida qaror qabul qilish jarayoni. Bu yaxshi rejalashtirilgan sifat bilan amalga oshirilishi mumkin marketing tadqiqotlari. Ushbu muammoning miqdoriy usullari amalda faqat sifatli usullar bilan birgalikda qo'llaniladi.
Potentsial va mavjud iste'molchilarning sotib olish xatti-harakatlarini professional o'rganish quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• maqsadli auditoriya yoki uning alohida segmentlarining batafsil portretini tuzish;
• mijozlarning xatti-harakatlarini o'rganish;
• maqsadli auditoriyani turli mezonlar va 5W metodologiyasi bo'yicha guruhlarga bo'lish;
• segmentlarning moliyaviy imkoniyatlarini baholash;
• iste'molchilarning narx dinamikasiga sezgirligini tahlil qilish;
• maqsadli auditoriya ehtiyojlarini aniqlash (shu jumladan Kano usuli bo'yicha);
• maqsadli auditoriyaning ommaviy axborot vositalarining afzalliklarini aniqlash;
• TRP va GRPni baholash.

Tadqiqot jarayonida mutaxassislar uchta asosiy usuldan foydalanadilar.

• Kuzatuv. Tanlov nimaga asoslanganligini, u qanday sodir bo'lishini va iste'molchilarni xarid qilishga nima undayotganini tushunishga imkon beradi. Yig'ilgan ma'lumotlar asosida prognozlar va farazlar tuziladi.
• O'lchovlar va tadqiqotlar. Ushbu bosqichda taklif qilingan taxminlar sinovdan o'tkaziladi.
• Chuqur intervyular. Ular iste'molchining murakkab tanlovi sharoitida amalga oshiriladi.

Amaliyot shuni ko'rsatadiki, natijalarni qo'llash professional tadqiqot iste'molchilarning xulq-atvori kompaniyalarga qisqa vaqt ichida tovar va xizmatlarni sotishni 15-20% ga oshirishga yordam beradi.
2. Xarid qilish xulq-atvorining kengaytirilgan modeli
Xarid qilish xulq-atvori modeli quyidagilardan iborat:

• rag'batlantiruvchi marketing motivlari, bularga mahsulot, uning narxi, mahsulotni ilgari surish usullari va sotishni rag'batlantirish kiradi.
• iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ilmiy, texnik va madaniy tirnash xususiyati beruvchi omillar;
• iste'molchilarning shaxsiy xususiyatlari;
• sotib olish to'g'risida qaror qabul qilish jarayonining xususiyatlari;
• mijozlarning javoblari (ma'lum bir mahsulotni tanlash, sotib olish vaqti va joyi).

3. Iste'molchining xulq-atvorining tashqi va ichki omillari
Bozorda iste’molchilarning xulq-atvoriga, haridorning shaxs, madaniyati, iqtisodiy ahvoli va psixologik omillari katta ta’sir ko’rsatadi.
Shaxsiy omillar. Iste’molchilarning bozordagi xulq-atvori shaxsiy tartibdagi omillar asosida ham shakllanadi. Shaxsiy omillarga haridorning yoshi, oilaviy hayot tarzi, nima ish bilan shug’ullanishi, oilaviy ahvoli, hayot tarzi kabi sifatlar kiradi.
Ijtimoiy omillar. Ijtimoiy omillarga kichik guruhlar, nazorat guruhlari, oila va yakka shaxsning jamiyatdagi o’rni kiradi. Iste’molchilarning axloqi va xulq-atvoriga oilaning ta’siri kuchli va turg’un hisoblanadi. Oila yakka shaxsda uning dunyoqarashining shakllanishida muhim rol o’ynaydi. Shaxsning jamiyatdagi o’rni ham muhim hisoblanadi. Masalan, shaxs direktor lavozimida ishlayotgan bo’lsa, uning haridorlik xulqatvoriga ana shu status ham katta ta’sir ko’rsatadi.
Psixologik omillar. Psixologik omillarga tarkibiga tovar sotib olishni asoslash, qabul qilish, o’zlashtirish, ishontirish va munosabat kiradi. Bu omillar iste’molchilarning xulq-atvoriga katta ta’sir ko’rsatadi. Asosanlash shunday zaruriyatki, natijada inson zaruriyatni qondirish yo’llari va uslublarini izlaydi. Insonlar turli ehtiyoj va xohishga ega. Agar xohish yetarli darajada kuchli bo’lsa, inson ma’lum harakatni amalga oshiradi, ya’ni harid qiladi.

E’tiboringiz uchun rahmat