O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

2.5. Satrlar sinf sifatida. Satrli sinflarni e’lon qilish 
Sinf – bu maxsus turlar bo‘lib, o‘zida maydon, usullar va xossalarni 
mujassamlashtiradi. 
Sinf murakkab struktura bo‘lib, ma’lumotlar ta’riflaridan tashqari, protsedura va 
funksiyalar ta’riflarini o‘z ichiga oladi. 
Sodda sinf ta’rifiga misol: 
TPerson = class 

---

30 
private 
fname: string[15];
faddress: string[35]; 
public 
procedure Show;
end; 
Sinf ma’lumotlari maydonlar, protsedura va funksiyalar usullar deb ataladi. 
Keltirilgan misolda TPerson – sinf nomi, fname va faddress – maydonlar 
nomlari, show – usul nomi. 
Maydon – bu sinfga birlashtirilgan ma’lumotlardir. Sinfga qarashli maydonlar 
oddiy yozuv maydoni kabi bo‘lib, ularning farqi har xil turda bo‘lishidir. Masalan, 
Type 
TchildClass=Class 
 
Fore: Integer; 
 
Ftwo: String; 
 
Fthree: Tobject; End; 
 
Maydonlarga murojaat qilish sinf xossalari va usullari yordamida amalga 
oshiriladi. Maydonga murojaat qilish uchun oldin sinf nomi yozilib, keyin ajratuvchi 
nuqta qo‘yilib maydon nomi yoziladi. Masalan, 
Var
MyObject: TchildClass; 
Begin 
MyObject.Fone:=16; 
MyObject.Ftwo:=’qator qiymati’; 
End; 
Maydon nomi unga mos xossa nomining birinchi harfi “F” bo‘lishi bilan 
farqlanadi. 
Delphi dasturida qabul qilingan kelishuv bo‘yicha maydonlar nomlari f (field – 
maydon so‘zidan) harfidan boshlanishi lozim. 
 

---

31 
Nazorat uchun savollar 
1. Sanovchi tip nima uchun qo‘llanadi? 
2. Struktura elementlariga qanday murojaat qilinadi? 
3. Bitli maydonlar qaysi tipga tegishli? 
4. Birlashmalar asosiy xossalarini ko‘rsating.
5. Amallar new va delete nima uchun ishlatiladi? 
6. Dinamik massivlarni xosil qilish usullarini ko‘rsating. 

---

32