O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

10.2. Sinflar shablonlari. Sinf shablonlarning asosiy xossalari 
Sinf shablonlari (o‘zgacha parametrlangan sinf) avlodga oid sinfni tuzish uchun 
ishlatiladi. Тuzish qoidalarni va ayrim obyektlarni formatini aniqlovchi sinf kabi, sinf 
shablonlari ayrim sinflarni tuzish usullarini aniqlaydi. Shablondagi sinf ta’rifida sinf 
ismi ayrim sinflarning emas oilaviy sinflarning parametrlangan ismi bo‘ladi. 
Parametrlangan sinfning e’lon etish umumiy shakli:
template class imya_klassa { . . . }; 
Parametrlangan sinf funksiyalarining komponentalari avtomatik ravishda 
parametrlangan bo‘ladi. Ularni template yordamida parametrlangan sifatida e’lon 
etish shart emas.
Parametrlangan sinfda tavsiflangan do‘stona funksiyalar avtomatik ravishda 
parametrlangan funksiyalar bo‘lmaydi, ya’ni ko‘rsatilmagan holda shunday 
funksiyalar berilgan shablon bo‘yicha tashkil etilgan barcha sinflar uchun do‘stona 
bo‘ladi. 
Agarda friend-funksiya o‘z tavsifida parametrlangan sinf tipdagi parametrga ega 
bo‘lsa, unda berilgan shablon bo‘yicha yaratilgan barcha sinflar uchun xususiy 
friend–funksiyasi mavjud. 
Parametrlangan sinf doirasida friend-shablonlarni (do‘stona parametrlangan 
sinflar) tavsiflash mumkin emas. 
Bir tarafdan, shablonlar shablonlardan xosil (meros) bo‘lgandek, oddiy 
sinflardan ham xosil (meros) bo‘lishi mumkin. Ikkinchi tarafdan esa ulardan boshqa 
shablonlar va sinflar uchun bazoviy sifatida foydalanishi mumkin. 
Sinf a’zosi bo‘lgan funksiyalar shablonlarini virtual sifatida tavsiflash mumkin 
emas. 

---

85 
Lokal sinflar o‘z elementlar sifatida shablonlarni o‘z ichiga olish mumkin emas. 
 
10.3. Parametrlangan sinflarning komponent funksiyalari
Sinf shablonining tavsifidan tashqarida joylashgan sinf shablonining 
komponentli funksiyasini amalda oshirishda quyidagi ikkita elementni qo‘shimcha 
kiritish lozim: 
Тavsiflash template kalitli so‘zdan boshlanishi lozim, undan so‘ng burchakli 
qavislarda sinf shablonni tavsifida ko‘rsatilgan tiplar_parametrlarining_ruyxati
keladi. 
Ko‘rish soxasi operatsiyasidan (::) oldinda bo‘lgan sinf ismidan so‘ng 
shablonning parametrlar_ismlari_ro‘yxati kelishi lozim. 
template 
 
: :
(
){ . . . } 
Sinf obyektlari bilan ishlash uchun vector qo‘shimcha yuklangan shablon sinfi: 
template class vector
{ 
T *data; 
int size; 
public: 
array(int k) {size =k; data = new T[size]}; 
T& operator[](int i){return data[i];}
int size() { return size; } 
~array () { delete []data; } 
void input_ vector ();
void show_ vector (); 
}; 
template void vector :: input_array()
{ 

---

86 
for (int i = 0; i < index; i++) {cin>>data[i] ; cout << ' ';} 
} 
template void vector :: show_array()
{ 
for (int i = 0; i < index; i++) cout << data[i] << ' ';
}