O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti «moliyaviy tahlil» kafedrasi

Pul mablag’larining faoliyat turlari buyicha guruhlanishi 
 
Faoliyat turlari 
 
 
Asosiy (operatsion)
Faoliyat 
 
Investitsiya faoliyati 
 
Moliyaviy faoliyat 
 
Korxona pul mablag’larining qaysi manbalardan elib tushishi bo'yi ha 
guruhlash qaysi faoliyat turlari korxona uchun iqtisodiy jihatdan samarali 
ekanligini aniqlash uchun zarur. Ushbu ma'lumotlar asosida kaysi manbalar 
hisobiga pul mablag’lari irimining oqimini o'paytirish omillarini aniqlash 
imkoniyatini beradi. 
Pul mablag’larini turlari buyi ha guruhlash esa orxonada yuqori 
li vidli a ega bo'lgan mablag’larning qaysi turlarining mav udligi to'g’risida 
ma'lumot beradi. 

---

15 
Pul mablag’larini boshqarishda ularni uzlu siz nazorat qilish, shu bilan 
birgalikda audit tekshiruvidan o'tkazish muhim ahamiyatga ega. Pul 
mablag’larini auditorli te shiruvidan o't azishning asosiy maqsadi: orxona 
assasidagi milliy (5010) va xori iy valyutadagi (5020) naqd pul mablag’larini, 
bankdagi hisob-kitob (5110), valyuta (5200) schyotlari va boshqa maxsus 
(5500), pul e vivalentlari (5610) hamda yo'ldagi pul (o't azmalari) mablag’lari 
(5710) schyotlariga doir muomalalarni auditorlik tekshiruvidan o'tkazib, 
moliyaviy hisobotning «Pul mablag’lari» bo'limi bo'yi ha ma'lumotlarning 
ishonchliligi va ban dagi s hyotlarda pul mablag’larini hisobga olish 
uslubiyotining O'zbekiston Respublikasida amal qilayotgan me'yoriy
hu atlarga muvofiqliligi to'g’risida xulosa bildirish, ularni saqlanishi va 
ishlatilishining maqsadga muvofiqligi, buxgalteriya hisobida to'g’ri a s 
ettirilishi hamda qonuniyligini ta'minlashdan iborat. 
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni hal etish 
zarur: 
 
inventarizatsiya o'tkazish yo'li bilan kassadagi mav ud pul mablag’lari, 
qimmatli qog’ozlar miqdori va summalarining haqiqiy qoldig’ini aniqlash; 
assa muomalalarini hisobga olishda «Yuridi shaxslar tomonidan assa 
muomalalarini amalga oshirish qoidalari» ga rioya qilinayotganligini aniqlash; 
bank muassasasidagi hisob-kitob, valyuta va boshqa maxsus schyotlar bo'yicha 
amalga oshirilgan muomalalarni tekshirib chiqish; 
 
o'tkazilgan tekshirish asosida oraliq dalolatnoma tuzish va xulosa qilish. 
Fikrimizcha, tekshiruvning asosiy maqsadi - pul mablag’lari oqimini a s 
etuvchi schetlarda amalga oshirilgan muomalalarning qonuniyligi, ishonchliligi 
va xo'jalikni samarali yuritish maqsadlariga muvofiqligini aniqlashdir. 
Yuqoridagi fikrlarimizga xulosa qilib aytadigan bo'lsak, xo'jalik sub'ektlarida 
pul mablag’lari va uning oqimini maqsadli hamda samarali boshqarish: 
-birinchidan, xo'jalik sub'ekti iqtisodiga foydali; 
-i in hidan, milliy iqtisoddagi pul muomalasi qonunlarini to'g’ri ishlashiga 
asos bo'luvchi omillardan biri hisoblanadi; 

---

16 
Bu kabi ijobiy jihatlarni ko'plab keltirib o'tishimiz mumkin. 
Demak, xo'jalik sub'e tlarida pul mablag’larini boshqarish iqtisodiy 
munosabatlardagi zaruriyatlardan biri bo'lib hisoblanadi. Mazkur voqelikni 
to'gri bilish va yo'naltirish esa uning uslubiy asoslarini o'rganishni talab etadi.