O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

10.2. Ikkiichi tartibli aylanish sirtlari

Ta'rif. Ikkinchi tartibli egri chizihlarniig o'z o'hlaridan biri atrofida va to'gri chizihning biron to'hri chizih atrofida aylanishdan xosil bo'lgan sirt ikkinchi tartibli aylanish sirt deyiladi.

10.3. Sfera.

Aylananing uz diametrdlaridan birining atrofida aylanishidan xosil bo'lgan sirg sfera deb ataladi. 119-chizmada aylana diametri orhali o'tgan o'hi atrofida m (m₁ , m₂) aylananing aylanishidan xosil bo'lgan sferaning frontal va gorizontal proektsiyalari tasvirlangan.



119-chizma

Sfera ustida yotgan A nuhtaning frontal va B nuktaning gorizontal proektsiyasi berilgan. A nuhtaning A₁ gorizont proektsiyasini yasash uchun orhali O₁₂ I₂ radiusli parallel utkazamiz. A nuktaning gorizontal proektsiyasi ana shu parallelning gorizontal proektsiyalariga etadi. Lekin A nukta sferaning oldingi yoki orka yarmida joylashganligi anih aytilmaganligi uchun uning A₁ va A₁₁ gorizontal proektsiyalarini yasaymiz.

Demak, masalaning bunday ho'yilishida yotishmovchi proektsiya bir kiymatli bo'lmaydi. B nuhta ekvatorida yotganligi uchui unish B₂ frontal proektsiyasi bir hiymatli bo'lib, u ekvatorning frontal proektsiyasida topiladi.