O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi
Download 24 Kb. Pdf ko'rish
|
Nazorat uchun savollar 1. Suyaklar tuzilishi va tasnifi. 2. Suyaklarning asosiy vazifalari. 3. Suyaklar zich va g 'o v a k moddalarining tuzilishi. 4. Suyak k o'm igi ko'proq qaysi suyaklarda uchraydi? 5. N aysim on suyaklar tuzilishi. 6. Q 'ovak suyaklar tuzilishi. 7. Y assi suyaklar tuzilishi. 8. Aralash suyaklar. Tana suyaklari tuzilishi. 9. Q aysi suyaklar tana sk eletiga kiradi? 10. Umurtqa pog'onasi nechta umurtqadan tuzilgan? Ular qaysi qismlarga ajratiladi? 11. Umurtqaning tuzilishi. 12. B o'yin umurtqalari qaysi belgilari bilan ko'krak umurtqalaridan farq qiladi. 13. I va II b o'yin umurtqasining tuzilishi. 14. D u m g'aza su yagin ing tuzilishi. 15. Umurtqa pog'onasining fiziologik qiyshaymalari va ularning paydo bo'lish sabablari. 16. Q ovurg'aning tuzilishi. 17. T o'sh su yagin ing tuzilishi. 18. Ko'krak qafasining tuzilish i, vazifasi. 19. Q o'l skeleti qaysi suyaklardan tuzilgan? 20. Yelka kamari suyaklarining tuzilishi. 21. Q o'lnin g erkin turgan bo'lagi qaysi suyaklardan iborat? 22. Kurak va o'm rov suyagi haqida nimani bilasiz? 23. Yelka suyagining tuzilishi. 24. Tirsak su yagin ing tuzilishi. 25. Bilak suyagining tuzilishi. 26. Q o'l panjasi suyaklari qaysi qism larga bo'linadi? 27. Odamlardagi q o 'l suyaklaridan qaysi birini teri ostidan paypaslab aniqlash m umkin? 28. Oyoq skeleti qaysi suyaklardan iborat? 29. O yoq kamari suyaklarining tuzilishi. 30. Chanoq suyaklari qaysi suyaklardan tashkil topgan va ularning tuzilishi. 31. Chanoqning jin sga oid farqlari. 32. O yoqning erkin bo 'la g ig a qaysi suyaklar kiradi? 33. Son su yagin ing tuzilishi. 34. T izza q op q og'i su yagin ing tuzilishi. 35. Boldir suyaklari. 36. Katta va kichik boldir suyaklarining tuzilishi. 37. O yoq panjasining sk eleti qaysi qism larga bo'linadi? www.ziyouz.com kutubxonasi 38. Suyaklarning o'zaro birlashish turlari. 39. B o 'g 'im nima? B o 'g 'im hosil b o 'lishi uchun qanday sharoit b o 'lish i kerak? 40. B o'g'im larn in g turlari. Bir o'q li b o'g'im larda qanday harakatlar bo'ladi? 41. Ikki va ko'p o'q li bo'g'im larga m isol keltiring. Ularda qaysi turdagi harakatlar b o'lishi mumkin? 42. Umurtqalar o'zaro qanday birlashadi? 43. I va II umurtqalar qanday birlashgan? 44. I b o'yin umurtqasi bilan bosh-ensa su yagin ing birikishi. 45. Umurtqa p og'on asi kanalida qanday a’zo joylashgan? 46. Q ovurg'alarning umurtqa pog'on asi bilan birlashishi. 47. Q ovurg'alarning to'sh suyagi bilan q o'sh ilish i. 48. Ko'krak qafasi hosil bo'lish ida qaysi suyaklar qatnashadi? 49. Ko'krak qafasining jin sga oid tafovuti. 50. T o'sh su yagin ing o'm rov suyagi bilan o'zaro birikishi. 51. Kurak-o'm rov suyagi b o 'g 'im i haqida m a’lumot bering. 52. Y elka b o 'g 'im in in g tuzilishi. 53. Tirsak va bilak suyaklarining birikishi. 54. B ilak suyaklari bilan q o'l panjasining birikishi. 55. Q o'l panjasi suyaklarining o'zaro birikishi. 56. Chanoq suyaklarining dum g'aza suyagi bilan birikishi. 57. Chanoq b o 'sh lig 'i qaysi qism larga ajratilgan? 58. Chanoq son b o 'g 'im i qanday hosil bo'lgan? 59. T izza b o 'g 'im in in g tuzilishi, uning shakli. 60. Boldir suyaklarining o'zaro birikishi. 61. O yoq panjasi suyaklarining o'zaro birikishi. BOSH SKELETI Bosh skeleti yoki kalla suyaklari (49-rasm) bosh miya va u bilan birga rivojlangan sezgi a’zolarining tayanchi bo'lib, uni tashqi muhit ta’siridan saqlab turadi. Bundan tashqari, kalla suyagining yuz qismida organizm hayotida katta ahamiyatga ega bo'lgan nafas sistemasining boshlanish qismi — burun bo'shlig'i va ovqat hazm qilish sistemasining boshlanishi — og'iz bo'shlig'i joylashgan. Kalla suyagi kallaning miya bo'limi hamda yuz bo'limiga ajratiladi. Miya bo'limi tepa tomondan kalla qopqog'i bilan qoplangan bo'lib, ichida bosh miya joyla- shib turadigan kalla bo'shlig'i bor. Kalla bo'shlig'i umurtqa kanalining kengaygan uchi bo'lib, unda bosh m iya va uning 49-rasm . B osh skeleti. 1 - peshona suyagi; 2 - tepa suyagi; 3 - k o 'z kosasi; 4 - chakka suyagi; 5 - yonoq suyagi; 6 - yuqori jag'; 7 - tishlar; 8 - pastki jag'; 9 - burun b o'sh lig 'i; 10 - bu run suyagi. pardalari, qon tomirlar joylashadi. K alla b o 's h l i g 'i pastki tomondan har tur li teshik va kanallar bo'lgan kalla tubi bilan chegaralanib turadi. www.ziyouz.com kutubxonasi Kalla qopqog‘ining zich moddadan tuzilgan tashqi va ichki yoki shi- shasimon plastinkasi bo'lib, ular orasida yupqa g'ovak modda joylash gan. Q'ovak moddadan vena kanallari o'tadi. Ichki plastinkada organik moddalar kamligidan mo'rt, tez sinuvchan bo'ladi. Shishasimon plastinka nomi ham ana shundan olingan. Kalla suyagining miya bo'limi ensa suyagi, peshona suyagi, tepa suyaklari, ponasimon yoki asosiy suyak, g'alvir suyak va chakka suyak lardan tuzilgan. Tepa suyagi bilan chakka suyaklari bir juftdan bo'lib, boshqasi toq. Kalla suyagining yuz bo'limi yuqori jag', tanglay suyagi, yonoq suyagi, burun suyagi, ko'z yoshi suyagi, pastki chig'anoq, dimog' suyagi, pastki jag' va til osti suyaklaridan tuzilgan. E n s a s u y a g i (50-rasm) qisman kalla qopqog'ining orqa va pastki tomonini va uning asosini tashkil qilishda qatnashadi hamda oldingi to mondan ponasimon suyakka, tepa va chakka suyaklariga birlashgan. Ensa suyagi katta teshik orqali umurtqa kanaliga qo'shilib turadi. Ensa suyagi pal- lasining tashqi tomo ni q a v a riq , ichki yuzasi botiq bo'lib, j я egilgan serbar plas tinka — palladan iborat. Ensa suyagi ning tashqi yuzasi m a rk a zid a ta sh q i ensa d o ' mb o g ' i bo'lib, uning ikkala tomonida ko'ndalang yo'nalgan g'adir-bu- dur chiziq ko'rinadi. Shu c h iz iq d a n yuqoriroqda parallel holda g'adir-budur chiziq, ensa do'mbog'idan past- da esa ensaning tashqi qirrasi joylashgan. Ana shu qirradan ikki yonbosh- ga ensa chiziqlari ketgan. Pallaning ichki yuzasi o'rtasida ichki ensa do'm bog'i bo'lib, uning tepa va ikki yonbosh tomonlarida egatchalar ko'rinadi. Katta ensa teshigining ikki yonboshidagi bo'laklaming pastki yuzasida joylashgan ellips shaklidagi bo'g'im do'mboqchalar orqali I bo'yin umurtq asining yuqori bo'g'im yuzasiga qo'shiladi. Ensa suyagining bo'g'im do'mboqchalari o'rtasida til osti nervi o'tadigan kanal joylashgan. Do'mboqcha orqasida esa bo'yinturuq vena o'ymasi bo'ladi. Bu o'yma chakka suyagidagi ana shunday o'yma bilan qo'shilib, bo'yinturuq teshigini hosil qiladi. 50-rasm . Ensa suyagi. A: / - e n s a leshigi: 2 - a s o s i; 3, 4 - yon qism lari; 5, 6, 7, 8 - tepa va qirralar. B: / - e n s a d o'm b og'i; 2, 5 - g'adir-budur chiziqlar; 3 - b o 'g 'im yuzasi; 4 - ensa teshigi. www.ziyouz.com kutubxonasi P o n a s i m o n s u y a k (51-rasm) juda murakkab tuzilgan bo‘lib, kalla suyak tanasiga birlashadi. Bu suyak tanasining kalla bo‘shlig‘iga qaragan yuqori yuzasining o ‘rta qismida egarchaga o'xshash chuqurcha - turk egarining tubi bo‘lib, unda miya pastki ortig'i bezi — gipofiz joylashadi. Egarchaning oldingi tomonida ko‘ndalangiga do 'm boqcha — egar qoshi va unda ko'rish nervlarining kesishmasi joylashgan egatcha bor. Ular ik kala tomonda ko'z bo'shlig'iga 51-rasm . Ponasim on suyak. ochiladigan ko'rish kanalchalari I - kichik qanotlar; 2 - katta qanotlar; 3 - k o 'z teshigiga tutashadi. Bu kanalcha- kosasi yuzasi; 4 - chakka yuzasi; 5 - suyak lardan kalla bo'shlig'ida ko'rish kovagi; 6, 7, 8 - qanotsim on o'siqlar. nervlari o'tadi. Turk egari orqa tomonda o'z suyanchig'i bilan chegaralanadi. Ponasi mon suyak tanasining ikki yonboshida uyqu arteriyasi joylashadigan egatcha bor. Qirraning ikkala tomonidagi suyak plastinkalari — ponasimon chig'anoq bir juft suyak kovaklarini chegaralab turadi. O'ng tomondagi bo'shliq chap tomondagi bo'shliqdan sagittal to'siq orqali ajralgan. Bu bo'shliqlar (kovaklar) burun bo'shlig'iga ochilgan. Ponasimon suyak tanasi orqali ensa suyagi bilan birlashadi. Suyak tanasida bo'shliq bo'lib, u yupqa suyak devorcha bilan ajralgan. Bo'shliqlar teshikchalar orqali burun bo'shlig'iga ochiladi. Kichik qanot bilan katta qanot oralig'ida joylashgan yuqori ko'z yorig'i ko'z kosasini miya bo'shli g'iga qo'shib turadi, undan uch shoxli nervning tarmog'i va boshqa nervlar o'tadi. Kichik qanot miya bo'shlig'i tubini va ko'z kosasi yuqori devorini tashkil qilishda qatnashadi. Tananing past tomonida ikkita qanot simon o'siqlar joylashgan. Katta qanotning tanaga yaqin joyida yumaloq, cho'zinchoq va o'tkir qirrali teshiklar joylashgan. Yumaloq va cho'zinchoq teshiklardan uch shoxli nerv tarmoqlari, o'tkir qirrali teshikdan esa miya pardasiga boruvchi arteriya o'tadi. Katta qanotning oldingi chakkasi yuqori- ga tomon davom etib, peshona suyagi bilan birlashadi. C h a k k a s u y a g i (52-rasm) bir juft bo'lib, murakkab tuzilgan. Eshituv va muvozanat a’zolaridan tarkib topgan. Chakka suyagi to'rt qismdan iborat: palla (tangasimon), nog‘ora, piramida (toshsimon) va so'rg'ichsimon qism: ana shu qismlar yangi tug'ilgan chaqaloqlarda alo hida bo'lib, bola bir yoshga to'lganda suyaklanib, birlashib bitta butun chakka suyagini hosil qiladi. Chakka suyagining to'rttala qismi tashqi eshituv yo'li atrofida joylashgan. 1. Chakka suyagi (tangasimon) palla qismining ichki yuzasida miya egatlarining izlari bor. Pallaning tashqi yuzasi silliq bo'lib, chakka www.ziyouz.com kutubxonasi 52-rasm . Chakka suyagi (ichkaridan ko'rin ishi). I - yoysim on lepa; 2 - nog'ora bo'shlig'i (o'rla quloq) tomi; 3 - toshsim on qism; 4 - sigm asim on egat; 5 - chig'anoqning lashqi teshigi; 6 - bigizsim on o'siq; 7 - d a h liz n in g tash qi te s h ig i; 8 - ich k i eshituv teshigi; 9 -p ir a m id a egati; 1 0 - yonoq o 'sig 'i. chuqurining hosil bo'lishida qatnasha di va undan chiqqan yonoq o'sig'i yonoq suyagi bilan birlashadi. Past- roqda pastki jag' bilan bo'g'im tuza- digan chuqurcha joylashgan. Uning oldidagi do'mboqcha pastki jag'ning bo'g'im o'sig'ini chuqurchadan chiqib ketishdan saqlab turadi. 2. Nog'ora qism chakka suyagining tashqi eshituv yo'lini oldingi pastki va qisman orqa tomondan chegaralab turadi. Lateral tomondan so'rg'ichsi- mon o'siq va medial tomondan pira- mida qismlari bilan qo'shilib tursa, pastki tomon bigizsimon o'siqning ildizini o'raydi. 3. Piram ida toshsim on qismi chakka suyagining boshqa qismlariga nisbatan qattiqroq tuzilgan, shuning uchun uni toshsimon qism yoki shakliga qarab piramida deb ataladi. Piramida bag'rida eshituv va muvozanat a’zolari joylashgan, ular turli tashqi ta’sirlardan saqlab turadi. Piramidaning ol dingi yuzasi (piramidaning uchi yaqini)da bosh miya uch shoxli nerv tugunining chuqur izi bor. Oldingi yuzaning orqaroq bag'ridagi yarim doira kanalning (ichki quloqning tuzilishiga qarang) turtib chiqishidan vujudga kelgan tepa bor. Nihoyat, piramidaning oldingi yuzasi nog'ora bo'shlig'ining tomi holida joylashgan. Piramidaning orqa yuzasida joy lashgan ichki eshituv teshigi orqali bosh miyaning yuz va eshituv nervlari, ichki eshituv qon tomirlari o'tadi. Piramidaning pastki yuzasi kallaning tubiga qaragan bo'lib, uzun bigizsimon o'siq bilan so'rg'ichsim on o 'siq orasidagi bigizsimon- so'rg'ichsimon teshik orqali yuz nervi bo'shlig'idan tashqariga chiqadi. Bigizsimon o'siqning medial tomonida bo'yinturuq chuqurcha bor. Bu chuqurcha ensa suyagidagi ana shunday chuqurcha bilan qo'shilib, bo'yinturuq teshikni hosil qiladi. Bundan tashqari, ichki uyqu arteriyasi- ning kalla bo'shlig'iga o'tadigan tashqi teshigi ko'rinib turadi. Ichki te shik esa piramida uchida joylashgan. Piramidaning oldingi chekkasi, suyakning palla qismi bilan o'tkir burchak hosil qilib qo'shiladi, shu yerda muskul nayi kanalining og'zi ko'rinib turadi, bu kanalning ikkinchi teshigi o'rta quloq bo'shlig'iga ochiladi. Kanal to'siq orqali ikkita yarim kanalga ajralgan, yuqoridagi kichikroq bo'lagidan quloq pardasini tarang qiladigan muskul boshlanadi, pastki kattaroq bo'lagi eshituv naychasi- ning suyak bo'lagini tashkil qiladi. www.ziyouz.com kutubxonasi 4. So‘rg‘ichsimon qismda so‘rg ‘ichsimon o'siq bo'lib, u tashqi eshi tuv yo'li orqasida turadi. Bu o'siqqa to'sh-o'mrov-so'rg'ichsimon muskuli yopishadi. So'rg'ichsimon o'siqning medial tomonida ikkita qorinchali muskul yopishadigan chuqur o'yma bor. O'ymaga parallel ravishda (ich- kari tomonida) ensa arteriyasining egati joylashgan. So'rg'ichsim on o'siqning tashqi yuzasida tekis uchburchak shaklidagi bo'lakcha bor. So'rg'ichsimon o'siqning ichki tuzilishi ko'pgina kataklardan tuzilgan bo'lib, o'rta quloq bilan qo'shilgan. So'rg'ichsimon o'siqning miya yuzasida sigmasimon egatcha bor. T e p a s u y a k (53-rasm) bir juft bo'lib, kalla qopqog'ining o'rta qismini tashkil qiladi. Odamda bosh miya takomillashib borgan sari tepa suyak ham rivojlanib, kattalashib boradi. Bu suyak kalla qopqog'ining bir talay qismini tashkil qilib, bosh miyani mexanik ta’sirlar- dan saqlaydi. Shuning uchun tepa suyak boshqa kalla suyaklariga nisbatan to'rt qirrali va to'rt bur- chakli, sirti gumbazsimon bo'rtib chiqqan plastinka shaklida tuzil gan. Uning oldingi chekkasi pe shona su y ag in in g p a lla s ig a birlashadi, yuqori chekkasi ikkin chi tomondagi tepa suyakning xuddi shunday chekkasi bilan o'rta chiziqda birlashadi. Pastki yoki palla chekkasining oldingi qismi ponasimon suyakning katta qanoti bilan, o'rta qismi chakka suyagi pallasi bilan yopilib tursa, orqa bo'lagi chakka suyagi pallasi bilan tishlashib birlashadi. Orqa chekkasi ensa suyagi qirrasi bilan birlashadi. Tepa suyakning yuqorida aytilgan oldingi, tepa va orqa chekkalari tishli qirrani hosil qilsa, pastki (to'rtinchi) qirrasi tashqi tomondan qiyshiq holda qirqilgan bo'lib ko'rinadi. Tepa suyakning tashqi (qavariq) yuzasi muskul va fassiyalaming bir- lashishiga moslashgan bo'lib, o'rtasida tepa suyak do'mbog'i bor. Tepa suyakning ichki botiq yuzasida arteriya egatchalari, miya qiyiq- larining izlari yaqqol ko'rinadi. Bulardan tashqari, tepa qirra bo'ylab davom etgan va so'rg'ichsimon o'siq bilan birlashadigan burchak sohasi da joylashgan egatchalar bor. P e s h o n a s u y a g i (54-rasm) bitta bo'lib, kalla qopqog'ining ol dingi qismini tashkil etadi. Peshona suyagining bu qismi sezgi a’zolari (ko'rish va hid bilish a’zolari) bilan uzviy bog'langan. 53-rasm . Tepa suyagi. / - s u y a k d o'm bog'i; 2 - peshona chekkasi; 3, 4 - chakka chiziqlari; 5 - p on asim on suyak burchagi; 6 - so'rg'ichsim on o'siq burchagi; 7 ensa suyak burchagi. www.ziyouz.com kutubxonasi 54-rasm . Peshona suyagi. / - p e s h o n a d o ' m b o g ' i , 2 - chuqurcha: 3 - ko'z kosasining lepa tesh ig i; 4 - k o 'z k o sa sin in g ust chekkasi; 5 - yonoqsimon o'siq; 6 - qosh usti ravog'i; 7 - suyak pallasi. Peshona suyagi vertikal joylashgan palla qism va gorizontal bo'lakka ajratiladi. Go rizontal bo'Iak esa bir juft ko'z kosasi qismi va burun bo'lagidan tashkil topgan. Palla ning ichki yuzasi o'rta chizig'ida egatcha bo'lib, pastki tomonda toq peshona qirrasini hosil qiladi. Bu qirra oldingi tomonda bosh miyaning qattiq pardasi yopishib turadigan ko'r teshik bilan tugaydi. Pallaning miya yuzasida bulardan tashqari, arteriya egat- chalari, miya qiyiqlarining izlarini ko'rish mumkin. Peshona suyagining ko'z kosasi qismi gorizontal jo ylash gan bir ju ft yupqa plastinkadan iborat. Peshona suyagi ko'z kosasi o'rtasidagi g'alvir suyak joylashadigan o'yma bilan ajralgan. Bu suyakning burun bo'lagida har xil shakldagi va doimo havo saqlaydigan hamda burun bo'shlig'iga ochiladigan kovaklari bor. Peshona suyagining pallasi boshqa suyaklar pallasi singari tashqi to monga bo'rtib chiqqan plastinkadan iborat bo'lib, ikkita yuzasi bor. Bu lardan biri tashqariga qaragan qavariq yuza va ikkinchisi ichkariga, miya- ga qaragan botiq yuzadir. Peshona suyagining tashqi yuzasida bir juft peshona d o'm bog'i ko'rinib turadi. D o'm boqlam ing qoq o'rtasida chuqurcha bor. Peshona suyagining pallasi ko'z kosasi qismidan bir juft ko'z kosasining ustidagi chekkasi bilan chegaralanib turadi. Undan teparoqda qosh usti ravog'i joylashgan. Lateral tomonda yonoq suyagi bilan birlashadigan o'siq bo'ladi. Q'a 1 v i r s u y a k (55-rasm) yuz su yaklari orasida markaziy o'rinda, ya’ni burun bo'shlig'ining peshona suyagi o'ymasida (tepasida) joylashgan. U go rizontal joylashgan g'alvirsimon nafis pla stinkasi bilan kalla suyagi tubini hosil qilishda qatnashadi. Q'alvir suyak kalla- da ko'z kosasining medial devorini hosil qilishda ham ishtirok etadi. Q'alvirsimon plastinkaning juda ko'p teshikchalari 55-rasm. G 'alvir suyak. / - perpendikular plastinka; 2, 7 - g'alvirsim on plastinka; 3 - suyak kataklari; 4 - burunning yuqori yo 'li; 5 - yuqori burun ch ig'an og'i; 6 - o'tta burun ch ig'an og'i teshiklari. www.ziyouz.com kutubxonasi bo‘lib, ular orqali burun bo'shlig'iga hid bilish nervi tolalari o'tadi (g'alvirsimon plastinka nomi ham shundan olingan). Plastinkaning qoq o'rtasida xo'roz tojiga o'xshash o'siq ko'rinib turadi. Bosh miyaning qattiq pardasi shu tojga yopishadi. Q'alvir suyakning perpendikular plastinkasi burun suyaklari, dimog' suyagi hamda ponasimon suyak qirrasi bilan birlashadi va burun to'sig'i- ning bir qismini hosil qiladi. Q'alvir suyakda bir juft katta-kichik va har xil shakldagi g'alvir suyak kataklari bor. Kataklar lateral tomonda yupqa plastinka (qog'ozsimon) yoki ko'z kosasi plastinkasi bilan qoplangan bo'lib, ko'z kosasining medial devorini hosil qiladi. Q'alvir suyakning oldinda turgan kataklari peshona suyagi ka taklari bilan, orqadagi kataklari esa ponasimon suyak katagi bilan tutashgan. Labirintning medial tomonlarida tepa va pastki chig'anoqlar bor. Ba’zida eng tepada joylashgan uchinchi burun chig'anog'i ham uchraydi. Kallaning yuz bo‘limi suyaklari Kallaning yuz bo'limi yuqori va pastki jag', tanglay, burun, pastki burun chig'anog'i, dimog', ko'z yoshi suyagi, yonoq va til osti suyakla- ridan tuzilgan bo'lib, sezgi (ko'rish va hid bilish) a’zolari joylashadigan bo'shliqlar va nafas olish (burun bo'shlig'i) hamda ovqat hazm qilish sistemalarining (og'iz bo'shlig'i) boshlanish qismlari joylashgan. Shu ning uchun yuz suyaklari tuzilishida bir qancha xususiyatlami kuzatish mumkin. Bu xususiyatlarga har bir suyakni ta’riflagan- da batafsil to'xtalib o'tamiz. Y u q o r i j a g ' (56-rasm) bir juft bo'lib, birmuncha murakkab tuzilgan va ko'p vazifani bajaradi. Yuqori jag' ko'z kosasi, burun va og'iz bo'shliqlarini hosil qilishda ishtirok etadi va chaynov apparat- lari ishida faol qatnashadi. Yuqori jag ' tana va to'rtta o'siqdan iborat: a) tananing ichida havo saqlanadigan turli shakldagi kovak (Gaymor bo'shlig'i) bo'lib, burun bo'shlig'iga ochilib turadi. Download 24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling