O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

SELECT * FROM Orders a WHERE AMT >( SELECT AVG (AMT) FROM Orders b WHERE b.CNum = a.CNum );
Standart SQL tilida ma’lumotlarni kiritish INSERT buyrug'i asosida amalga oshiriladi. Bu buyruq bitta satrni kiritishga imkon beradi, keyingi satrlaming kiritilishi INSERT buyrug'ining qaytarilishi yordamida hosil bo'ladi:
INSERT INTO factory (Name, Dob, Pol, Los, Dept, Salary, Telno) Valies (Paul F. 05.07.1962, ’m',12 'worker', 2250.75, '420027');
Barcha satrli o'zgaruvchilar apostroflarga kiritilishi lozim.Agar biz biror o'zgaruvchining ma’nosini bilmasak, kiritishda uning ma’nosini tushirib qoldirish mumkin, EHM uning o'rnini avtomatik ravishda bo'shliq bilan to'ldiradi.
Misol: INSERT INTO factory (Name, Dob, Pol, Dept, Salary)
Values (’Clint E', 12. 12.1970, 'm\ 'tecknic',2400);
Bunday holatda Telno va Los o'rinlari, toki ular tartibli aniqlanmaguncha, EHM yordamida probel va nullar bilan to'ldiriladi, bu jarayon korrekt yaqinlangunicha davom ettiriladi. Alohida qiymatlar tushib qolgan bo'lsa, ularni ham NUII bilan to'ldirish mumkin.
Select buyrug'i
Bu bo'limda foydalanuvchining jadvallar bilan ishlash usullari ko'rib chiqiladi. Select buyrug'i SQL tilining asosiy buyruqlaridan biri hisoblanadi. Bu buyruq barcha amallarni ma’lumotlar qatori bilan ta’minlaydi. Quyida select buyrug'ining asosiy imkoniyatlarini ko'rib chiqamiz.
a ) Barcha ma’lumotlarni ko'rish .
Select* from tactory;
(F) belgisi factory jadvalining barcha ustunlarini tanlash kerakligini bildiradi.
Bu natijani Select buyrug'idan keyin barcha ustunlar nomini berish bilan olsa bo'ladi:
Select Name, Dob, Pol, Los, Dept, Salary, Telno
from factory;
Natijada ekranda 1-jadvalning hamma ustunlari paydo bo'ladi.
Ustunlar tartibi Select buyrug'ida belgilangandek bo'ladi:
b ) ustunlarni tanlabchaqirish.
Ustunlarni alohida chaqirish uchun Select buyrug'ida ko'rsatish kerak:
Select Name, Dept from factory;
Natijada bir Name va Dept dagi jadvallami olamiz:
d ) Satrlarni tanlab ko‘rish . Ma’lumotlar bilan ishlaganda ko'pincha jadvaldan faqat aniq bir satrni ko'rish lozim bo'lgan hollar uchrab turadi. Bunday holda Select buyrug'ining umumiy ko'rinishi quyidagicha bo'ladi:
Select — ustunlar nomi;
from — jadvallar nomi;
where — satr tanlash sharti.
Misol: 1-jadvaldan barcha xodimlar, ishchilarni tanlash uchun quyidagini kiritish kerak:
Select name, dept
from factory
Where Dept—dmik; buyrug'ini berish lozim.
Natijada ekranda quyidagilar hosil bo'ladi:
e ) Solishtirish opera torlarining qo‘llanilishi.
Awalgi misolda satr tanlash shartini tasvirlashda ≪tenglik≫ belgisiqo'llangan edi.
≪Tenglik≫ belgisidan tashqari yana solishtirish shartini tanlashda qo'llanilishi mumkin bo'lgan 7 ta eng oddiy solishtirish operatorlari mavjud.
Bular:
!=— teng emas;
> — katta;
Name
Rustam V.
Joan A .
admin
admin;
Dept
<> — teng emas;
! > — berilgandan katta emas;
< — berilgandan kichik;
!< — berilgandan kichik emas;
>= — katta yoki teng;
<= — kichik yoki teng.
Quyidagi misol solishtirish operatorlarining qo‘llanish imkoniyatlarini ko'rsatadi.
1-misol: Factory jadvalidan ish staji 10 yildan ortiq bo'lgan ishchilarning ismlarini tanlash.
Select Name, Los
from factory
where Los> 10;
Natijada ekranda
NAME Los
Rustam V. 22
Barot V. 21
Azamat T. 17
Dolly S. 14
Paul F. 12
Joan A. 11 chiqadi.
2-misol: Factory jadvalidan 12.12.1970 dan keyin tug'ilganlarni tanlash.
Select Name, Dob
from factory
where Dov>12.12.1970;
Ekranda hisobot quyidagicha bo'ladi:
NAME Dob
Barot V. 02.07.1975
Maria G. 20.11.1972
ViancaA. 14.03.1975
JaneS. 01.02.1979
Yuqorida tasvirlangan solishtirish operatorlaridan tashqari, quyidagi operatorlarni qo'llash orqali ham qiyoslash mumkin.
1 ) between... and
2 ) is null
3) like
4) in
Between operatori aniq bir sohani ajratishga mo'ljallangan.
Misol:
select Name, Salary
from factory
whe Salary between 2150 and 2350;
Ushbu misol factory jadvalida oylik maoshi 2150—2350 oralig‘ida
bo'lgan xodimlar ro'yxatini ko'rsatadi.
NAME Los
Rustam V. 22
Barot V. 21
Azamat T. 17
Dolly S. 14
Name Salary
Azamat T. 2300
Barot V. 2250
Raul T. 2250
Don T. 2250
Donoron A. 2250
SQL not between birikmasining qo'llanishiga yo'l qo'yadi.
Misol:
select Name, Salary
from factory
where Salary not between 2150 and 2350;
Bu ekranda oylik maoshi 2150—2350 oralig'idan tashqarida bo'lgan xodimlarning ro'yxatini ko'rsatadi.
Is null operatori axborot bo'lmagan satrlarni tanlash imkonini beradi.
Misol: Factory jadvalidan telefoni bo'lmagan ishchilar ro'yxatini tanlash.
Select Name, Telno
from factory
where Telno. Is null;
Natijada quyidagi jadvalga ega bo'lamiz;
Name Telno
Jane S.
DonT.
Like operatori. Like operatori satrli o'zgaruvchilarni solishtirishni ta’minlaydi. EHM satrli o'zgaruvchilarni shablon bo'yicha solishtiradi.
Bu holda satrli o'zgaruvchini solishtirishda shablondan keyin ≪%≫ belgisi turadi, o'zgaruvchining o'zi qavs ichida yoziladi.
Misol: Factory jadvalidagi Name ustunida kimning nomi ≪DO≫ dan boshlansa, o'shani ekranga chiqarish.
select Name from factory
where Name like, 'DO%';
Natijada ekranda quyidagilar hosil bo'ladi:
Name
Dolly S.
Don T.
Donowan A.
Bu operator satrli kattaliklarni alohida harflari aniq bo'lganda tanlashni ta’minlaydi.
Misol uchun:
select Name from factory
where Name like ≪AN%≫;
Chizish AN dan oldin har qancha miqdor bo'lish imkoni borligini anglatadi.
Natijada quyidagilar hosil bo'ladi:
Name
Bianca A.
Jane S.
Joan A.
Donovan A.
Bo'limda muhokama qilinadigan eng oxirgi operator In operatori bo'ladi. U tanlov asosida boshqa ma’lumotlarga mos bo'lgan ma’lumotlarni yig'ish imkonini beradi.
Masalan:
select Name, Dept
from factory
where Dept in ('admin', 'account');
Berilgan buyruq asosida EHM factory jadvalidan administrativ (ma’muriy) bo'limda va buxgalteriyada ishlayotgan xodimlaming ro'yxatini keltiradi.
Name Dept
Rustam V. admin
Edwin E. Account
Dolly S. Account
(I — IV) punktlarda tasvirlangan barcha operatorlar NOT operatori bilan ham ishlashi mumkin;