O’zbeкiston respubliкasi oliy va o’rta

I sh l a s h   t a r t i b i.   Hajmi    50 yoki 100 ml li piknometrga  

(4-rasm)  (yarim  qilib)  distillangan  suv  quyiladi.  Suvdagi  havoni  chiqarib 

yuborish uchun piknometr chizdiriladi va havosi   tamom chiqib ketguncha 

15—20 minut sekin qaynatiladi.    So’ngra piknometr ushlab turilgan xona 

haroratigacha  sovitilgach,  oldindan  tayyorlab  qo’yilgan  havosizlantirilgan 

suvdan  bo’g’izidagi  chiziqqacha  quyiladi  va  analitik  tarozida  suvli 

piknometrning  og’irligi      aniqlanadi.  So’ngra  piknometrdagi  suv  boshqa 

idishga quyiladi. Maydalangan va teshiklari 1 mm li elakchadan o’tkazilgan 

tuproqdan  5  yoki  10  g  olib,  changitib  yubormasdan  ehtiyotlik  bilan 

piknometrga  solinadi  va  piknometr  bo’g’zida  yopishib    qolgan        zarralar    

boshqa      idishga  olib  quyilgan  suv  bilan  yuvib      tushiriladi      va  bir  oz 

chayqatiladi, so’ngra piknometr ushlab turilgan xona haroratigacha sovitilib, 

suvi  chiziqqa  yetkazilib,  piknometrning  og’irligi  suv  va  tuproq  bilan  birga 

aniqlanadi. 

Tuproqning solishtirma og’irligi quyidagi formula bilan hisoblanadi 

va ish jadvali  (6-jadval)  tuziladi. 

C

P

A

P

d







 

d — tuproqning solishtirma og’irligi; 

A— piknometrning suv bilan og’irligi, g hisobida;  

P—tuproqniig og’irligi,'g hisobida;  

C —piknometrning suv va tuproq bilan og’irligi. 

Masalan, A — 125 g, P   — 10 g, C   — 131 g bo’lsa, tuproqping 

solishtirma og’irligi 2,5 ga teng.