O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi huzuridagi davlat veterinariya bosh boshqarmasining

4. Quyidagi holatlarda sotilmaydi:
a) kuydirgi, qorason, quturish, paratuberkulyoz, tuberkulyoz, brutsellyoz, oqsil, chechak, yomon sifatli kataral isitma, leptospiroz, salmonellyoz bo‘yicha nosog‘lom xo‘jaliklardan (shu jumladan aholi xo‘jaligidan), fermadan;
b) kasal va brutsellyoz yoki tuberkulyozga tekshirganda ijobiy reaksiya beruvchi hayvonlardan;
v) leykoz, elin aktinomikozi va nekrobakteriozi, mastit, gastroenterit va endometrit bilan kasallangan hayvonlardan olingan;
g) neytrallovchi va konservatsiyalovchi moddalar qo‘shilgan, sutga xos bo‘lmagan hidi (neft mahsulotlarining, piyoz, sarimsoqpiyoz va boshqalar), o‘simliklar va hayvonlarni himoya qilishdagi kimyoviy vositalar, antibiotiklar qoldig‘i mavjud bo‘lgan, shuningdek fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlari (zichligi, kislotaliligi, yog‘liligi) va bakteriyalar bilan ifloslanishi bo‘yicha belgilangan talablarga javob bermaydigan sut;
d) qalbakilashtirilganda;
sutga — suv, kraxmal, soda va boshqa qo‘shimchalar qo‘shilganda va yog‘i olinganda;
smetana, qaymoq va slivkaga — tvorog, kraxmal, un va kefir aralashtirilganda;
sariq yog‘ga — sut, tvorog, hayvon yog‘i, pishloq, qaynatilgan kartoshka va o‘simlik yog‘larini aralashtirilganda;
tvorogga — yogurt, qatiq (varensa), suzma va qurt qo‘shilganda;
boshqa sut mahsulotlariga — kraxmal, un, soda va hokazolar qo‘shilganda.
e) Sigirlar tuqqandan keyin birinchi 7 kuni va laktatsiya davrining oxirgi 7 kunida sog‘ib olingan sutni (og‘iz sutini).
5. Birinchi bor sotishga keltirilgan sut, smetana, slivka va qaymoq 100 foiz hollarda bakterial ifloslanishga, kislotalikka, yog‘lilik darajasiga, shuningdek brutsellyozga (halqali reaksiya) tekshiriladi. Muntazam sotilganda esa yog‘lilik darajasiga, bakterial ifloslanishga va brutsellyozga (halqali reaksiya) bir oyda bir marta tekshiriladi.
Brutsellyozga ijobiy yoki shubhali reaksiya bergan sut, slivka va qaymoqlarni sotishga ruxsat etilmaydi. Bu haqda mahsulot ishlab chiqarilgan tuman (shahar) davlat veterinariya inspektoriga zudlik bilan veterinariya-sanitariya ekspertizasi laboratoriyasi tomonidan xabar beriladi.
6. Alohida idishlarda keltirilgan sut mahsulotlarining barchasi veterinariya-sanitariya ekspertizasidan o‘tkazilishi shart. Veterinariya-sanitariya ekspertizasidan o‘tkazish uchun mahsulotning turli qatlamlaridan quyidagi miqdorlarda namuna olinadi: sut — 250 ml;
smetana, qaymoq va slivka — 50 g;
sariyog‘ — 30 g;
qatiq, yogurt va boshqa sut mahsulotlari — 50 ml;
qurt —10 — 15 dona.
Sut, smetana, slivka va qaymoqdan namuna olishdan oldin mahsulot kurakcha bilan obdon aralashtiriladi. Sutning fizik-kimyoviy va organoleptik ko‘rsatkichlarini tekshirish o‘rtacha namunasi 20° S +2° S haroratga yetkazilgandan so‘ng o‘tkaziladi.
7. Sut, smetana, slivka va qaymoq namuna olingandan keyin darhol organoleptik tekshiriladi va kechi bilan 1 soat ichida tozaligi, zichligi va kislotaliligi aniqlanadi. Yilning issiq kunlarida sut, smetana, slivka va qaymoq sotishga chiqarilgandan so‘ng 2 soatdan keyin xaridorning iltimosiga ko‘ra kislotalik darajasi takroran tekshiriladi.
8. Sotishga keltirilgan sut va sut mahsulotlaridan namuna olish vaqtida mahsulot keltirilgan idishlarning sanitariya holati aniqlanadi.
Sut va sut mahsulotlari solinib keltiriladigan idishlar oziq-ovqat mahsulotlari saqlashga ruxsat etilgan materiallardan tayyorlangan bo‘lishi shart.
Ruhlangan va iflos idishlarda bozorga keltirilgan sut va sut mahsulotlari sotilmaydi.
9. Bir muncha murakkab tekshirishlar (zaharli kimyoviy moddalarga va h.k.) talab etilganda, sut va sut mahsulotlarining namunalari veterinariya laboratoriyasiga jo‘natiladi. Laboratoriyaga tekshirish uchun jo‘natiladigan namunalar shisha idishlarga solingan, zichlab berkitilgan va muhrlangan bo‘lishi shart. Idishga mahsulotning nomi, namuna olingan vaqti va sana yozilgan yorliq yopishtiriladi, unga namuna olish dalolatnomasi ilova qilinadi.
Agarda sutning olingan namunalarini jo‘natish cho‘ziladigan bo‘lsa, u holda namunalar 4°S haroratda saqlanadi va tubandagi moddalarning biri bilan konservatsiya qilinadi (100 ml sutga): formalin — 1-2 tomchi, vodorod peroksidi — 2-3 tomchi, kaliy xromatning 10 foizli eritmasi — 1 ml. Tekshirish natijalari olingunga qadar sut va sut mahsulotlarini sotishga ruxsat etilmaydi.
10. Bozorlarda sut va sut mahsulotlarini sotuvchilarda shaxsiy sanitariya- tibbiyot daftarchalari bo‘lishi va ular tomonidan ushbu mahsulotlar bilan savdo qilishda sanitariya qoidalariga rioya etilishi shart.
Sut (sut mahsulotlari) solingan idishlarda veterinariya-sanitariya ekspertiza xulosasi (2-ilova) bo‘lishi shart.
11. Bozorlarda tozaligi bo‘yicha ikkinchi guruhdan past bo‘lmagan, bakteriyali ifloslanishi esa II sinfdan past bo‘lmagan sigir (qo‘y, echki, tuya) sutini sotishga qo‘yiladi.