4. Bitimlarni tuzish va ro’yxatga olish.
Birja bitimlari bu birja savdosi natijasida brokerlik firmalari (idoralari, bitim)
chek tuzishda birja boshqarmasi kengashining 16 sentyabr 1991 yilda tasdiqlangan
«Birja savdosi qoidalari» da ko’rsatilgan tartibda amal qiladi.
Birja bitimi birja yegilishida amalga oshiriladi, birja bitmlari faqat shaxsan
birja a’zolari bilan emas shuningdek ularning nomidan ish olib boruvchi brokerlik
idorasi a’zosi bilan xam tuzilishi mumkin. Birja bitmlari va birjada xarakatda bo’lgan
tovar va qimmatbaho birligi uchun tuziladi. Birja savdosi qoidalariga muvofiq davlat
buyurtmasi va Respublikalararo majburiyatlarni ta’minlash uchun yetkazilgan tovarlar
xajmidan ortiqchasi birjalarda tadbirkorlarga erkin narxda sotish uchun ruxsat
beriladi. Fond birjalarida bitmlar faqat qonunchilik, xususan amal qilayotgan
qimmatbaho qogozlar to’grisidagi qo’llanmada mo’ljallangan tartib asosida
chiqarilgan va xarakat qilayotgan aksiyalar va bolshqa qimmatbaxo qogozlar bilavn
tuziladi. Ikki tomondan tuzilgan birja bitimlari ogzaki, yozma ravshda amalga
oshirilishi mumkin. Bitim makler orqali tuzilganda yozma shaklda bitim tuzish
shartdir.
Birja bitimining xususiyatlari quyidagilardan iborat:
a) bitimni amalga oshirish joyi – birja yigilishida:
b) birja sub’ektlari – birjaning a’zolari (doimiy va o’zgaruvchan)
v) birja buyumi – tovarlar, qimmatbaxo kogozlar (kotirovka savdoda ishtrok
etish uchun qo’yilgan)
g) birja bitmlari faqat birjada tuziladi, lekin xar doim birjadan tashqarida
amalga oshiriladi, chunki birjada tovarning o’zi bo’lmaydi.
d) bitimni belgilangan muddat va tartibda ro’yxatga olish.
Birjadagi broker faoliyati jarayonida qo’llaniladigan xujjatlar va ularga
berilgan qo’shimchalarda aks ettirilgan shartlarni hisobga olgan holda amalga
oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |