Oʻzbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

---

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUXAMMAD AL-XORAZIMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI 
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI 
«Kompyuter tizimlari» kafedrasi 
KOMPYUTERNI TASHKIL ETILISHI fanidan 
MUSTAQIL ISH 
Mavzu: « 
Kiritish-chiqarish tizimni tashkil etish
» 
Bajardi: DI_21_13- guruh
Talabasi Xolmamatov Javohir 
Qabul qildi: Sattorov M 
Ball _____________ 
Samarqand 2023 

---

Kiritish-chiqarish tizimni tashkil etish
Reja: 
1.Kirish qism 
2.Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi nima? 
3.Kiritish – chiqarish qurilmalariga nimalar kiradi? 
4.
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimini qanday optimallashtirish mumkin? 
5.Xulosa 
1.
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi, bir nechta turdagi qurilmalardan 
iborat tizimdir, unga o'rnatilgan tizim dasturiy ta'minoti, tarmoq bog'lanish 
vositalari va boshqa qurilmalar orqali foydalanuvchining kompyuter bilan 
muloqotini taminlaydi. Bu tizim, foydalanuvchiga tizim dasturi, ma'lumotlar va 
xizmatlar ko'rsatish, belgilangan vaqt ichida belgilangan vazifalarni bajarish va 
boshqa qulayliklar taqdim etish uchun yordam beradi. 
2.
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi (KChQT) kompyuterlar yoki boshqa 
qurilmalar orqali ma'lumotlarni kiritish va chiqarishni bajaruvchi dasturlar va 
vositalarni o'z ichiga olgan tizimdir. Bu tizim orqali fayllarni kiritish, chop etish, 
saqlash va boshqa amallar bajariladi. KChQT, klaviatura, pechatka, skaner, printer, 
tarozhi va boshqa qurilmalardan iborat bo'lib, ularda xotira yoki prossesorni 
bajarish uchun zarur bo'lgan qurilmalar, dasturiy ta'minot va driverlarni o'z ichiga 
oladi. 

---

3.
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi, kompyuterlarda axborotlarni kiritish, 
saqlash, qaytarish, chiqarish va boshqa amallarni bajarish uchun qurilgan tizimdir. 
Bunday tizimlarda kiritish qurilmalari (klaviatura, mouse, skaner va boshqalar), 
chiqarish qurilmalari (printer, plotter va boshqalar) va o'qish yozish qurilmalari 
(disket, flash disk, disk haydovchi va boshqalar) kiritiladi. Kiritish-chiqarish 
qurilmalari tizimida, qurilma va vositalarning dastlabki sozlanishi (misol uchun, 
draiverlar) va qurilmani tuzish va konfiguratsiya qilish kerak bo'lgan dasturlar 
mavjud bo'ladi. 
4.
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimini optimallashtirish uchun quyidagi 
usullar foydalanilishi mumkin: 
Kiritish-chiqarish qurilmalarini yaxshi tanlash: Qulay va kuchli kiritish-chiqarish 
qurilmalarini tanlash, bu tizimning ish faoliyatini tez va yaxshi ko'rsatishiga 
yordam beradi. 
Qurilmalar bilan ishlashni tezlashtirish: Kiritish-chiqarish qurilmalarining ishlash 
tezligini oshirish uchun yangi va yuqori tezlikdagi qurilmalar sotib olish yoki 
mavjud qurilmalarning yangilash uchun dasturni o'zgartirish mumkin. 
Qurilmalarning ishga tushirilishini tizimli ko'rsatish: Kiritish-chiqarish 
qurilmalarini tizimli ko'rsatish, ularni optimallashtirishga yordam beradi va 
xatolarni aniqlash va tuzatish jarayonida vaqtni tejash imkonini beradi. 
Moslashtirilgan ta'sirni amalga oshirish: Kiritish-chiqarish qurilmalari bilan 
ishlashning ish tezligini oshirish uchun moslashtirilgan ta'sirni amalga oshirish 

---

mumkin. Misol uchun, katta ma'lumotlarni yozish va qisqa kodlarni ishlatish 
kiritish-chiqarish qurilmalari bilan ishlash tezligini oshirishi mumkin. 
Sistemni optimallashtirish: Kiritish-chiqarish qurilmalari bilan ishlovchi 
kompyuter tizimini ham optimallashtirish, uchun operatsion tizimni yangilash, 
viruslar va malefaktorlikdan himoya qilish, diskni tozalash va boshqa operatsion 
tizimni tezlatish jarayonlari muhim. 
Ish faoliyatining monitoringi: Ish faoliyatining monitoringi tizimi yordamida, 
kiritish-chiqarish qurilmalari bilan ishlaydigan tizimni ko'zib turish, tizimda nima 
bo'lyapti va xatolar aniqlash mumkin. Bunday monitoring tizimlaridan foydalanish 
ish tezligini oshirishga yordam beradi. 
Bular optimallashtirish uchun faol qadam bo'lib, ularni birlashtirib kiritish-
chiqarish qurilmalari tizimini yaxshi ishlaydigan va tez ishlashni ta'minlaydigan 
tizimga aylantirish mumkin. 
Xulosa: 
Siz "Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi nima?" va "Kiritish-chiqarish 
qurilmalari tizimini qanday optimallashtirish mumkin?" savollari haqida 
so'raganingizdan kelib chiqib, men ularni qisqa javoblar bilan tushintirdim. 
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimi kompyuterda kiritish va chiqarish uchun zarur 
bo'lgan qurilmalardan iboratdir. Bu tizimlarning asosiy qismlari processor, xotira, 
kiritish va chiqarish qurilmalari, driverlar va boshqa tizimlar bilan 
integratsiyalashgan ta'minotlar hisoblanadi. 
Kiritish-chiqarish qurilmalari tizimini optimallashtirish uchun bir necha qadamlar 
mavjud. Bu qadamlar ichida xotirani tozalash, unnecessary dasturlarni o'chirish, 
viruslardan xavfsizlikni ta'minlash, driverlar va tizimni yangilashlarini kuzatish 
kabi ko'plab amallar mavjud. 
Shuningdek, kerakli bilim va ko'nikmalar bilan kompyuter tizimini konfiguratsiya 
qilish va qo'shimcha resurslarni qo'shish yordamchi bo'ladi. Optimal tizim 
konfiguratsiyasini saqlash va kiritish-chiqarish qurilmalari uchun yaxshi driverlarni 
o'rnatish esa tizimga o'zaro moslikni yaxshilaydi. 

---

Foydalanilgan adabiyotlar: 
“Kompyuterning tashkil etilishi” 
"Kompyuterlarning qurilishi va ishlatilishi"
"Kompyuter tizimlarining asosiy ma'lumotlari"