O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi

Ko’rib chiqiladigan savollar: 

1.  Fiziologik aktiv geterohalkali birikmalar: 

1.1. Klassifikatsiyasi 

2.  Besh a’zoli geterohalkali birikmalarni tuzilishi va xossalari. 

2.1. Pirrol; 

2.2. Pirazol; 2.3. Imidazol 

3.  Olti a’zoli geterohalkali birikmalarni tuzilishi va xossalari. 

3.1. Piridin; 

3.2. Pirimidin; 

3.3. Barbitur kislota. 

4.  Ikki halkali geterohalkali birikmalar. 

4.1. Purin; 

4.2. Adenin;  

4.3. Guanin. 

5.  Geterohalkali birikmalar tutgan dorivor moddalar. 

6.  Alkaloidlar haqida tushuncha. 

 

  

LABORATORIYA ISHI: 

«GETEROTSIKLIK BIRIKMALARNI REAKSION QOBILIYATINI SIFATIY O’RGANISH» 

TAJRIBA 1: SIYDIK KISLOTASINING QAYTARUVCHILIK XOSSASINI TEKSHIRISH. 

2 ta probirkaga 2-3tomchidan 10% li NaOH erimasidan soling ularga 2 tomchidan 

2% li CuSO

4

 eritmasidan havorang cho’kma Cu(OH)

2

 hosil bo’lguncha qo’shing. 

So’ngra birinchi probirkaga 1-modda kristallaridan, ikkinchisiga esa 2-modda 

kristallaridan bir necha dona soling. Probirkalar qaynaguncha qizdiring. Kuzatilgan 

hodisani tushuntiring. Qaysi probirkada siydik kislotasi borligini aniqlang. Cu(OH)

2

 

---

 

38

ni ishqoriy sharoitda qaytarilishidan qanday mahsulotlar hosil bo’ladi? Bu reaksiya 

siydikdagi shakar miqdorini Trommer probasida hisobiga olinadi.   

TAJRIBA 2: SIYDIK KISLOTASI VA UNING NATRIYLI TUZINI SUVDA ERISHI. 

Probirkaga 3 moddadan bir necha doni solinadi, aralashtirib turib unga 8-10 tomchi suv ko’shiladi. 

Moddani suvda eruvchanligiga e’tibor bering. Loyqa eritmaga 1-tomchi 10% li NaOH 

eritmasidan solamiz, loyqani erishi kuzatiladi va tiniq eritma hosil bo’ladi. Olingan 

modda siydik kislota ekanligi haqida xulosa qilish mumkinmi? Siydik kislotasi 

tautomer shaklini va NaOH bilan ta’sirlashish reaksiya tenglamasini yozing.    

 

ADABIYOTLAR: 

4.  N.A.Tyukavkina, Yu.I.Baukov: «Bioorganicheskaya ximiya». M., 1985, 260-281 str. 

5.  N.A.Tyukavkina. Rukovodstvo k laboratornim zanyatiyam po bioorganicheskoy ximii, M., 

1985, str 222-235, 163-178. 

6.  A.Rays, K.Smit, R.Uord. Osnovi organicheskoy ximii.