O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

9. Glossariy 
 
1. Toksikologiya — zaxarli moddalarni organizmga ta‘sirini, organizmda 
bo‘ladigan o‘zgarishlarni o‘rganadigan fan. 
2. Zaxarli moddalar — kam miqdorda organizmga kuchli yoki toksik ta‘sir 
ko‘rsatuvchi moddalar. 
3. Ksenobiotiklar—grekcha –xeno- yot, bioѕ- xayot, ya‘ni xayotga yot 
moddalar. 
4. Zaxarlanish – zaxarli moddalarning organizmga kuchli ta‘sir etishidan kelib 
chiqadigan kasallik. 
5. Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalarning analoglari — 
kimyoviy tuzilishi va xossalariga ko‘ra giyohvandlik vositalari va psixotrop 
moddalarga o‘xshash, ular singari ruhiyatga faol ta‘sir etuvchi, kelib chiqishi 
sintetik yoki tabiiy moddalar; 
6. Preparat — moddalarning har qanday fizik holatdagi, tarkibida bitta yoki bir 
nechta giyohvandlik vositalari yoxud psixotrop moddalar bo‘lgan aralashmasi; 

---

358 
7. ―PDK‖ – ruxsat etilgan modda miqdori. 
8. ―OBUV‖ — taxminiy zararsiz modda miqdori. 
9. LD 50 – 50% xayvonlarda ulimga olib keladigan mikdor. 
10. Zaharvandlik (toksikomaniya) — psixotrop moddalarga, shuningdek dorilik 
xususiyatiga ega bo‘lmagan, kelib chiqishi sintetik yoki tabiiy, giyohvandlik 
vositalarga o‘xshash ruhiyatga faol ta‘sir etuvchi moddalarga ruhiy-jismoniy 
qaramlik bilan bog‘liq kasallik. 
11. Maxsus vakolatli organlar — O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi tomonidan belgilanadigan vakolatlarga muvofiq giyohvandlik vositalari, 
psixotrop moddalar va prekursorlarning muomalada bo‘lishi sohasidagi boshqaruv 
va nazoratni amalga oshiruvchi organlar. 
12. Morfinizm – Morfinga o‘rganib qolish, undan qayta qo‘llanilganda, unga 
moyillik tug‘ilishi.
13. Kokainizm—kokainga o‘rganib qolish, undan qayta qo‘llanilganda, unga 
moyillik tug‘ilishi.
14. Nashavandlik-- Nashaning har xil turli preparatlari ta‘siridan kelib 
chiqadigan narkomonlikni nashavandlik deb nomlanadi. 
15. Ekstraksiya—Turli ob‘ektlardan moddalarni mos erituvchi yordamida 
ajratib olish. 
16. Ekstragent-- Ekstraksiyada ishtirok etadigan erituvchi. 
17. Extractant - Solvent extraction involves the transfer of one (or more) of 
soluble substances contained in the feed solution, in another immiscible liquid 
(extractant). 
18. Ekstrakt- extractant enriched with soluble substances called extract 
19. Metabolizm—grekcha metabol – aylanish, o‘zgarish so‘zidan kelib chiqqan 
bo‘lib, moddaning bir kimyoviy tuzilishdan boshqa kimyoviy tuzilish holatiga 
o‘zgarishi. 
20. Metabolitlar—Organizmga kirgan moddalarning o‘zgarishga uchragan 
mahsulotlari.