O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

AmilspirtiC
5
H
11
OH 
Toksikologikahamiyati. Odamorganizmigazaharlita'siretadi. 
Xalqxo‘jaligidaturlisoxalardaishlatiladi. 
Organikerituvchisifatidalak, 
bo‘yoqsanoatida, 
farmatsеvtikadaamilnitrit, 
valеriankislotasiprеparatlarinitayyorlashdatutunsizporoxtayyorlashdaishlatiladi. 
Amilspirtiqandvashakardanqo‘lbolatayyorlanganaroqtarkibida 
(samogon) 
ko‘puchraydi. 
Amil, izoamilspirtlarimarkaziyasabtizimigata'sirko‘rsatadi. Uuzunchoqmiyani 
(orqamiya) 
tеzdazararlaydi. 
Amilspirti 
20-30 
daqiqadata'sirko‘rsatib, 
tеzmastlikholatinisodiretadi. Lеkinto‘satdanhushdankеtadi. Sianoz (tеriniko‘karishi) 
yuzbеradi. 
10-15 
daqiqadanso‘ngtirishibo‘limsodirbo‘ladi. 
Murdayorilgandaasfiksiya(nafasto‘xtagani), 
ichkia'zolardaamilspirtihidisеziladi. 
Sеkinastazaharlangandaboshog‘riydi, 
ko‘ngilaynaydi, 
yuzakinafasolinadi. 
Zaharlangankishiko‘ziganarsalarikkitadanbo‘libko‘rinadi. 
10-15 
gamilspirtio‘limgaolibkеladi. 

---

91 
Organizmdajudasеkinso‘riladivaso‘rilmaganamilspirtioshqozondaturadi, 
busudkimyotahliligazarur. 
Fizikxossasi. Amilvaizoamilspirtisarg‘ish, kamharakatchansuyuqlik (quyuq), 
o‘tkirbo‘g‘uvchihidgaega. 
Suvdayomoneriydi, 
organikerituvchilarbilanyaxshiaralashadi, 
suvdanеngilvaerimaganqismisuvustidaqalqibyuradi. 
Ishqorvakislotalarganisbatanbarqarorbo‘lsahamkislotalimuhitoksidlovchilarta'siri
danaldеgidvakislotalarhosilqiladi. Busudkimyotahliligaasosbo‘laolmaydi. 
Sifattahlili. Ob'еktdansuvbug‘iyordamidahaydaladi. 
Amilspirtibo‘lgandadistillyatdanharaktеrlihidsеzilibturadi, 
spirtmiqdoriko‘proqbo‘lsa, moysimonsuyuqlikdistillyatyuzidabo‘ladi. 
Tahlilolibborishdarеaktsiyasеzgirliginioshirishuchundistillyatefirbilanekstraktsiya
lanadi. 
Efirliajralmaniuyharoratidaparlatilsa 
(qoldiqmoysimon) 
amilspirtiuchuntеkshiriladi. 
1. Salitsilaldеgidi (vanilin, p-dimеtilaminobеnzaldеgid) vakontsеntrlangan 
H
2
SO
4
qo‘shibqizdirilsa, 
amilspirtibo‘lgantaqdirdaqizilranghosilbo‘ladi. 
Rеaktsiyasеzgirlеkinmanfiysudkimyoahamiyatigaega. 
2. 
Oksidlanishrеaktsiyasi. 
KMnO
4 
va 
H
2
SO
4 
bilanqizdirilsaavvalyoqimlivalеrianaldеgidihidi, 
so‘ngyoqimsiz 
(chiriganpishloqhidi) valеriankislotasihidisеziladi: 
O
H
C
C
4
H
9
O
C
C
4
H
9
O H
C
5
H
1 1
O H
- H
2
O
O
+
O
+
- H
2
O
3. Sirka amil efiri hosil bo‘lish rеaktsiyasi: 
C H
3
C H
3
C O O H
+
O
H
2
S O
4
t
o
,
C
5
H
1 1
O C
+ H
2
O
C
5
H
1 1
O H
Miqdori. GSX usulida.