Oʻzbekiston respublikasi sogʻliqni saqlash vazirligi

K oʻr s a t k i ch l a r
Baholar
5	4	3	2
Tayanch bilimlari ni aniqlash: “ Namoyish ,koʻrsatish” usulidagi faolliklari	Savollarga toʻliq javob beradi.	Savollarga notoʻliq javob beradi.	Savollarga qisman javob beradi.	Savolllarga umuman javob bermaydi.
Bilimlarini mustahkamlash: “ Tayanch- soʻz ibora lar” usulidagi faolliklari	Tayanch- soʻz iboralarga toʻliq javob beradi.	Tayanch-soʻz iboralarga notoʻliq javob beradi.	Tayanch- soʻz iboralarga qisman javob beradi.	Tayanch- soʻz iboralarga javob bermaydi.
Test savollar usulidagi faolliklari	Test savollarga toʻliq javob beradi.	Test savollarga notoʻliq javob beradi.	Test savollarga qisman javob beradi.	Test savolllarga umuman javob bermaydi.
Jami:	5	4	3	2

Ilova -3
TAYANCH SOʻZ IBORALAR:

Simptom – belgi xususiyat Viruslar – xayvon va usimliklardagi yukumli kasalliklar Immunitet - organizmni irsiy begona axborot saqlagan tirik mavjudot va moddalardan himoyalanish usuli Laboratoriya -taxlilxona patogen kokklar – kasallik keltirib chiqaruvchi kokklar;
stafilakokklar – uzum shingiliga oʻxshab joylashadi;
streptokokklar – zanjirsimon boʻlib joylashadi;
streptolizin – eritrotsitlarni parchalaydigan toksin;
leykotsidin – leykotsitlarni parchalovchi;
sitotoksinlar – glomerulonefritni chiqaruvchi toksin;
skarlatina – streptokokklar keltirib chiqaradi;




4-ilova
YANGI OʻQUV MATERIALINING SLAYDLI TAQDIMOTI

Avlodlar:
1. Escherichia – Esherixiya tur: E. coli - ichak tayoqchasi
2. Shigella – Shigella turlari:
1. Sh.dysenteriaSHig.dizenteriya
2. Sh.Sonnei- Shig. Zonne
3. Sh.Flexneri- Shig. Fleksneri
4. Sh.boydii- Shig. Boyde






3. Salmonella – Salmonell turlari:
1. S.typhi
2. S.paratyphi- A
3. S.paratyphi- B
4. Jersinia – Ierseniya turlari:
1. J.pestis
2. J.pseudotuberculosis
3. J.enterocolitica





5. Klebsiella – Klebsiella turlari:
1. Klebsiella pneumoniae
2. Klebsiella ozenae
3. Klebsiella rhinoscleromatis
6. Proteus – Protey turlari:
1. proteus vulgaris
2. proteus mirabilis




Ularning uziga xosligi

• 
  Kasallik xamma joyda uchrashi mumkin, lekin issik klimat regionlarida kuprok (Uzbekistan).
  
• 
  Kupchilik щartli patogen mikroogrganizmlar kasalxona ichi infektsiyasi xisoblanadi.
  
• 
  Kasallik organizmdan suvning kup mikdorda chikib ketishi bilan kuzatiladi.
  
• 
  Mavsumiylik: yoz-kuz oylarida kuprok uchraydi.
  

Esherixiya avlodi
Tur : E. coli. 1885 yilda T.Esherix aniqlagan, odam axlatidan ajratib olgan. Morfologiyasi
1) Ingichka tayoqcha.
2) Gr- manfiy bOʻyaladi.
3) Oʻlchami 1- 5 mkm.
4) Peritrix xivchinlari bor.
5) Ba’zida xarakatsiz turlari uchraydi.
6) Kapsula tutadi.



Kul`tural xususiyati
1) Fakul`tativ anaerob. 2) Oddiy oziq muhitlarda yaxshi o’sadi. 3) Differentsial- diagnostik muhitiga - Endo muhiti kiradi. Endo muhiti tarkibiga
I. Natriy sul’fit
II. Fuksin
III. Laktoza uglevodlaridan tashkil topgan.




Tabiatda tarkalishi va chidamliligi

• 
  1. Tashki muxit faktorlarga chidamli
  
• 
  2. Suvda, tuprokda bir necha oygacha saklanadi
  

• 
  3. 55°S temperaturada bir soatdan sung uladi
  

• 
  4. Tashqi muxitning axlatli ifloslanishini belgilaydi, shuning uchun sanitar koʻrsatgich mikrob xisoblanadi
  

Shigellalarning chidamliligi va tarqalishi

• 
  1. Tashqi muxit ta’siriga chidamsiz
  
• 
  2. Suvda, tuprokda, ozik-Ovqatlarda, idishlarda, meva-sabzavotlarda 5-14kun saqlanadi
  
• 
  3. Xamma turlirining ichida faqat Shigella zonne chidamli
  
• 
  4. Bakteriyaning tarqalishiga:
  

- pashshalar, chivinlar, ifloslangan qoʻl,
- ifloslangan sut, suv va oziq-ovqatlar,
- buyumlar sababchi xisoblanadi




Patogen faktorlari
1. Endotoksin.
2. Fimbriyalari - adgeziya
3. Ekzotoksin
a)entorotoksin
b)tsitotoksin




Patogenezi
Yuqish mexanizmi: fekal - oral
Yuqish yullari: 1) alimentar 2) kontakt
Anroponoz infektsiya xisoblanadi
Manba’ - 1) kasal odam 2)bakteriya tashuvchilar





Kasallik asosan: yozda uchraydi. kuzda bakteriya – oshqozonga tushadi
- kislotali muxitda ma’lum bir qismi uladi.
- endotoksin ajralib chiqadi
Endotoksin: - oshkozon ichak shilliq qavatiga suriladi.
- kasallikning boshlangich umumiy simptomlari kelib
chiqadi.





Bakteriyaning: – adgeziya xususiyati: virulentligini oshiradi yoʻgʻon ichak epitelial xujayralarga yopishadi xujayra ichiga kiradi ichida koʻpayadi



Davolash
1. Etiotrop preparatlar (furozolidon va boshqalar)
2. Antibiotiklarning effekti kam
3. Polivalentli bakteriofaglar
Profilaktika
Maxsus profilaktika yo’q. Oxirgi vaqtda tirik flex 2a oʻldirilgan vaktsinasi ishlab chiqildi, lekin effekti kam.