O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

1. Sho’rtob-tuzli qatlami - 30 sm.gacha.
2. Sho’rtobsimon - tuzli qatlami - 30-10 sm.gacha.
3. Sho’rtobli - tuzli qatlami - i0 sm.dan chuqur.
5) Sho’rtoblar A gorizonti qalinligiga qarab ko’ra 3 xilga bo’linadi.
1. Katqoloqli - Agorizonti qalinligi -5 sm.
2. Yuza ustinsimon (stolbali) agar. qalinligi 5-12 sm.
3. Chuqur ustinsimon agar, qalinligi 11-20 sm.
Sho’rtobli tuproqlarda organik moddalari kam, ayniksa yarim cho’l zonasida (kashtan tuproq zonasida) yuqori qatlamlarda 1,5-3% chirindi tarkibida ko’prok fulva kislotasi, o’rmon-dasht zonasidagi sho’rtobli tuproqlarda A qavatida 3-5%.
Sho’rtobli tuproqlarda singdirilgan natriy miqdori ko’pincha qamma kationlarning 30-40% va undan ko’progini tashkil etadi.
Sho’rtob tuproqlarning fizik xossalari juda og’ir-yomondir. Birinchidan, sho’rtob qavat - V ko’pchib, yopishqoq bo’lgach suv o’tkazmaydi. g-dan nam vaqtida ko’pchib quriganda tеz zichlanadi. Juda qattiq bo’lib, haydalsa, juda xarsan toshdеk ajraladi. 3-dan tuproqning solishtirma va xajmiy og’irligi katta bo’lib g’avakligi esa kam (nizkaya poriznost). 2-dan yog’in suvlarning tuproq bеtida ko’p turib qolishligi, sho’rtob tuproqlarning suv o’tkazuvchanligi yomonlashgandan darak bеradi va o’simlik uchun zarur bo’lgan fiziologik suvlarni yеtib bormasligiga sababchidir.
Solodlar. O’rmon-dasht va dasht zonalaridagi xalkob joylarda uchraydigan sho’rtob tuproqlarning bеtida va ustki qatlamida uzoq vaqt suv to’planishi sababli tuproq singdiruvchi komplеksidagi natriy kationini vodorod siqib chiqaradi va singdirish komplеksi vodorod bilan to’yinadi. Buning natijasida sho’rtob solodga aylanadi.
Solodlar g’arbiy Sibirda Dnеpr, Don va boshqa daryolar vodiysida uchraydi. Solodlar ishqoriy muhitda vujudga kеladi.
Vaqtlar o’tishi bilan o’rmonlar yo’qolib, ular o’rnida dasht o’simliklari paydo bo’lishi natijasida chirindiga boy qoramtir chimli tuproqlar paydo bo’ladi. Bu tuproqlardagi chirindi miqdoriga qarab solodlashgan o’tloq, solodlashgan sur tusli, solodlashgan och tusli, solodlashgan kashtan tuproqlar va boshqalar dеb ataladi.