O`zbekiston Respublikasi Xalq ta`limi vazirligi Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
- odamning tabiatga kursatuvchi ta`siri jamoaviy, maksadga muvofik va texnologik
Download 440.43 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- - xar kanday mexnat uzaro uzviy boglangan unsurlar: fiziologik, ishlab chikarish va moxiyatan texnologik sanaluvchi unsurlar majmuasini ifoda etadi.
- - moddiy ishlab chikarish jaraenida mexnatning texnologik unsurini ajratish manufaktura rivojlanishi nixoyasiga etgan boskichda amalga oshiriladi va ishlab chikarish
- - texnik inkilob moxiyati texnologik vazifaning inson zimmasidan sokit etilib, texnik vosita zimmasiga utishi bilan asoslanadi.
- - moddiy ishlab chikarish texnologiyasi pedagogik texnologiyaning paydo bulishi va rivojlanishining boshlangich shart-sharoitlari sifatida namoen buladi
- Pedagogik texnologiya nazariyasi
- Ilg`or ta`lim texnologiyalari (2-saat)
- 3. Alternativ va tankidiy fikrlash texnologiyalari Tayanch suz va iboralar
- Foydalangan adabiyotlar tizimi
- odamning tabiatga kursatuvchi ta`siri jamoaviy, maksadga muvofik va texnologik uzaro ta`sir sifatida maydonga chikadi. Ushbu xolat texnologik vosita tuzilmasidagi sababiy boglanishlarni umumiy jaraenda mazkur vosita bajaradigan texnologik vazifa asosida tushintiriladi. Mavjud determinatsiya (sababiy boglanishlarni aniklash) texnologik vositaning texnologik xarakatning mustasnosiz barcha boskichlarida rivojlanishini ta`minlovchi ob`ektiv konun sifatida namoen ettiradi;
- xar kanday mexnat uzaro uzviy boglangan unsurlar: fiziologik, ishlab chikarish va moxiyatan texnologik sanaluvchi unsurlar majmuasini ifoda etadi. Moddiy ishlab chikarish texnologiyasida bu unsurlar manufaktur ishlab chikarish jaraeniga kadar aloxida mustakil kismlarga bulib chikadi. Bu erda xunarmandchilik faoliyati texnikaviy bazasi, aloxida olingan ishchining xunarmandchilik san`ati esa ishlab chikarishning texnologik asosi sanaladi. Shu bois bunday ishlab chikarishning keyingi tarakkietida tabiiy va ijtimoiy tusiklar bilan chegaralanadi;
tomonidan epchillik, iktisod kilish va ichki ishonch asosida muayyan mikdordagi maxsulotni ish vakti birligida tayerlash texnologik inkilobni ta`minlash uchun ob`ektiv zamin yaratadigan texnologik konun bulib koladi; - texnik inkilob moxiyati texnologik vazifaning inson zimmasidan sokit etilib, texnik vosita zimmasiga utishi bilan asoslanadi. Ishlab chikarishning barcha jaraenlarini yulga kuyish xamda insonning ushbu jaraendagi bevosita ishtirokchi uchun sarflanadigan vakt urtasidagi fark utish davrining ulchovi, kursatgichi xisoblanadi. Ayni paytda texnologik xarakatni tashkil etish buyicha xunarmandchilik san`ati uz urnini fanga bushatib beradi. Kayd etilgan utish davri texnikaviy jaraenning bosh yuli sifatida maydonga chikadigan va xususiy texnik-texnologik fenomenlarning ichki konuniyatlarida uz aksiga ega bulgan texnologik vostia zimmasiga inson tomonidan bajarilaetgan texnologik vazifaning topshirilish konuni bilan boglikdir;
u bioijtimoiy texnologiya tarzida namoen buldi. Pedagogik texnologiya ontologik, ijtimoiy- iktisodiy, shuningdek, yaratish, amalga oshirish va rivojlantirishga asoslanuvchi ilmiy-nazariy konunlar, ijtimoiy konun va mustakil ravishda mavjud bulish shart-sharoitlari sifatida aks etadi. Ayni paytda texnologik xarakat konuni zamirida oddiy texnologik uzaro ta`sir, texnologik vazifalarning inson zimmasidan sokit etilib, texnologik vosita zimmasiga yuklatilishi konuni, texno-pedagogik fenomenni tadkik etish jaraenida jaraenida yukorida kursatilib utilgan strukturaviy-mantikiy elementlar aks etadi. Shu narsa aniklandiki, texno-pedagogik vosita bilan boglangan, muayyan texnologik maksadga buysindirilgan va ma`lum texnologik vazifani joriy etishga yunaltirilgan faoliyat kurinishi pedagogik uzaro ta`sir kurinishi sanaladi. Uzaro ta`sir zarur xarakat eki muayyan boshlangich xolatda belgilangan (bashorat kilinaetgan) natijaga karab uz-uzidan yuzaga keladigan xarakat asosida namoen buladi. Oddiy texnologik uzaro ta`sir –bu texno-pedagogik vositaning pedagogik jaraen sub`ektlari bilan bevosita ta`sirga kiruvchi (bir- biriga uzaro ta`sir utkazadigan) texnologik kismi darajasidagi uzaro ta`siridir. Oddiy texno- pedagogik uzaro ta`sir tabiati kuyidagi kismlarga bulinuvchi pedagogik vositalarni yaratishga imkon beradi. Zamonaviy ta`lim-tarbiya tizimida pedagogik texnologiyalardan foydalanish zaruriyatining moxiyati kuyidagicha: Ijtimoiy buyurtma (malakali mutaxassis faoliyatiga
Ta`lim tizimi extiejlari (ta`lim dasturlarining mazmuni kuyiladigan talablar yigindisi)
va tuzilishi)
Ukitish eki ukish motivlari
Texnologik (kayta) uzgarishlar
P ed ag o g ik j ar ae n s u b `e k tl ar i (u k it u v ch i v a u k u v ch i) n in g
te x n o lo g ik v az if al ar i Ta`limning texnologik metodi
Kutilaetgan natija
Texnologik vosita moxiyati va tarkibiy tuzilmasi
Texnologik uzaro ta`sir, ta`limning texnologik vositalari darajasi (texnologiyalashtirish) borasidagi tasavvur asosida kiska ontologik-sotsiologik taxlil utkazildi. Taxlil jaraenida shu narsa ma`lum buldiki, ishlab chikarishning yukori texnologik, ilmiy va dinamik jaraenining rivojlanishidagi ob`ektiv an`analar pedagogik jaraenni bir gurux ukituvchilarning pedagogik maxoratiga asoslangan ta`lim texnologiyasidan kup sonli pedagoglarning kasb maxorati va faoliyatining mazmuniga asoslangan ta`lim texnologiyasigautkazish zaruriyatini kun tartibiga kuymokda. Ushbu pedagogik jaraenda aktsent (urgu)ning murakkab kooperatsiya darajasidagi xissiy bilishdan mantikiy bilishga tomon siljishi, sub`ekt-ob`ekt munosabatlaridan sub`ekt- sub`ekt munosabatlariga utish va pedagogik jaraenda ta`limning xilma-xil texnika vositalarini keng kullashga erishish bilan boglikdir. Pedagogik texnologiya nazariyasining mazmuni va tarkibiy tuzilmasi (tuzilishi) kurib chikilaetgan muammolar majmuida markaziy urinni egallaydi. Pedagogik texnologiyaning kuyidagi muxim belgilarini ajratib kursatish mumkin:
ta`kidlar bir predmetli eki muayyan soxaga taallukli bulishi kerak); bir-biriga moslik eki tuliklik (pedagogik texnologiya nazariyasining tili, uning asosiy tushunchalari, kategoriyalari, tamoyillari, modellari va xokazolar); aniklik (ob`ekt ma`nosini ikki aspektda: emperik va semantik jixatdan ochib beradi); tekshiruvchanlik (nazariyasining real ob`ektga moslik darajasini tekshiradi); xakkoniylik (pedagogik texnologiya nazariyasining asosiy ta`kidlari ishonchli bulishi zarur); tizimlilik (texno-pedagogik konunlarni tabaklashtiruvchi va muvofiklashtiruvchi alokalari erdamida yagona tizimga birlashtirish)
moxiyatini ochib berish mumkin. Dastlab «nazariya» tushunchasining ma`nosini anglab olish muxim.
Manbalarda bu tushuncha kuyidagicha sharxlanadi: «nazariya (grekcha theoreo suzidan olingan bulib, theorea-karab chikaman, tadkik etaman) keng ma`noda- ma`lum xodisaning moxiyatini eritish va tushintirishga yunaltirilgan karashlar, tasavvurlar, goyalar majmui; nisbatan tor va maxsus ma`noda esa- kayd etilaetgan nazariya ob`ekti bulgan faoliyat konuniyatlari va mavjud alokalari tugrisidagi tulakonli tasavvurni Bera oluvchi ilmiy bilimlarning eng, yukori, eng tarakkiy etgan tashkiliy shakli». Ushbu ta`rifga asoslanib, pedagogik texnologiya nazariyasi moxiyatini aniklashga xizmat kiluvchi kuyidagi variant taklif etiladi: Pedagogik texnologiya nazariyasi Pedagogik faoliyat konuniyatlari va mavjud alokalarini tasvirlar xamda izoxlar vositasida ilmiy, asosli baen etuvchi texno-pedagogik bilimlarning tizimli shaklidir
8 Ilg`or ta`lim texnologiyalari (2-saat) ReJA: 1. O`quvchining intellektual qobiliyatini rivojlantirish texnologiyalari 2. Moduli texnologiyalarni didaktik rejalashtirish 3. Alternativ va tankidiy fikrlash texnologiyalari Tayanch suz va iboralar: Pedogogik texnologiyasi, tizimli uslubi, ta`lim maxsadi, sistemali yondashish, pedagogik tsikl, kafolatlangan ukituv natijalari. Uzbekiston Respublikasi inson xukuklari va erkinligini kafolatlavchi jamiyatni ma`naviy yangilaydigan, ijtimoiy yunaltirilgan bozor iktisodiyotini shakllantiradigan va uni jaxon xamjamiyati darajasiga kutarib, uzviylikni ta`minlaydigan ochik demokratik xukukiy davlat kurmokda. Uzbekiston tarakkiyoti xalkning boy ma`naviy saloxiyati va umuminsoniy kadriyatlarga xamda xozirgi zamon madaniyati, iktisodiyoti, ilm, texnika va texnologiyasining sunggi yutiklariga asoslangan mukammal ta`lim tizimini borpo etish dolzarb axamiyatga ega. Kadrlar tayorlash milliy dasturida ilgor pedogogik texnologiyalarni joriy kilish va uzlashtirish zararligi kup karra takrorlanadi. Pedogogik texnologiyalarning uzi nima va u an`anaviy ta`lim metodlaridan nimasi bilan farklanadi? Xazirgi kunda pedogogik adabiyot, ta`lim muommolariga oid ma`ruzalar, rasmiy xujjatlarda «Yangi pedogogik texnologiya», «ilgor pedogogik texnologiya», zamonaviy pedogogik texnologiya» iboralari keng ishlatilmokda. Ammo «pedogogik texnollogiya» tushunchasi xali xam bir kolipga tushirilmagan komuslarda izoxlangancha yuk, uning mazmunini yagona talkini ishlab chikilmagan va shuning uchun iboranining bir-biridan farklanuvchi kupgina ta`riflar mavjud. Bularning orasida e`tiborga loyigi YuNeSKO ta`rifidir: «Pedogogik texnologiya- bu butun ukitish va bilimlarni uzlashtirish jarayonida uz oldiga ta`lim shakllarini samaradorlashtirish vazifasini kuyuvya`chi texnik xamda shaxs resurslari va ularning uzaro alokasini xisobga olib, bilimlarni yaratish , kullash va belgilashning tizimli uslubidir». Bu ta`rif asosiy tushunchalar «tizimli uslub» ekaligi ravshan, kagon barcha suzlar pedogogik texnologiyaning tizimi sifatidagi tarkibiy kisimlarini ifodalaydi. Aynan tizimli yondashuv pedogogik texnologiyani ukitishga boshka maksadlari , uning mazmuni, ukitish
va ta`lim berish uslublari , nazorat va natijalarni baxolashni uzaro alokada va bir-biri bilan bogliklikda loyixalash-kupincha an`anaviy ukuv jarayonida etishmaydigan narsalardir. Masalan kup xollarda ta`lim, asosan, axborotni eslab kolishga yunaltirilgan, ta`lim oluvchining bulajak faoliyati esa muayyan ishlarni bajarish yoki tashkiliy, boshkaruv va kasbiy karorlarni kabul kilish bilan boglik buladi. Boshka misol: ukuv yurtlaridan birida ta`lim olouvchilar bilimlarini nazorat kilish usulini ma`muriyat barcha fanlar uchunbir xilda, ularni bir-birining xususiyatlarini xisobga olmay asossiz belgilangan. Afsuski, bunday misollarni kuplab keltirish mumkin.
Pedogogik adabiyotda pedogogik texnologiyada berilganboshka ta`riflar (V. Bespal`ko, V. Guzeev, V. Slastenin, B. Lixachev, I. Volkov, M Choshanov, M. Klarin, I. Lerner, Ch. Yudin, va boshkalar) xam keltiriladi, ammo ularning birortasi YuNeSKO ta`rifi darajasiga kutarila olmagan. Aytib utilgan odamlar orasida pedogogik texnologiya tugrisidagi axborotni MDX mamlakatlari, jumladan Uzbekistonda tarkalishida V.P. Bespal`ko va M.V. Klarinlarning ta`siri kuchlirok S.V. Klarin pedogogikadagi texnologik tarkibiy tuzilishi va mazmuni tugrisida birmuncha tularok ma`lumotlarni e`lon kilgan.
Pedogoglar faoliyatini ba`zida «pedogogik texnologiya» tushunchasi bilan foydali bulsada, avval uzlashtirilgan va texnologik kurilmagan ukitish uslublari ataladi. Aslini olganda pedogogik texnologiya - bu ukitishga uziga xos bulgan yangicha (innovatsiya) yondashuvchidir. U pedogogikadagi ijtimoiy muxandislik tafakkurining ifodalanishi, demokratik ilmiyongning pedogogika soxasiga kuchirilgan tasviri, ta`lim jarayonining muayyan standartlashuvchi xisoblanadi.
Fikrimizcha pedogogik texnologiya ukuv jarayonini ruyobga chikarish dovomida turli ukitish uslublaridan foydalanishning me`yorlarini belgilovchi yullanma, guyoki kolib sifatida kurish mumkin.
«Texnologiya» atamasi orkali Ashe yoki yarim xamashyoni tayyor maxsulotga aylantirish uchun xaloti, shakli, xossasi, xususiyatlarini uzgartirish usullari tushuniladi va u moddiy ishlab chikarish soxasiga taluklidir. Shu bois intellektual soxaga tegishli pedagogning ta`lim tarbiya faoliyatini «texnologiyalashtirish» mumkinmi degan savol tugilishi tabiiydir. «Pedogogik texnologiya» tushunchasining kiritilishi asoslanganmi?
Ishlab chikarish saxosidan kuchirilgan va odamlar intellektual faoliyatining ayrim kismlarini algoritmlash kabi aks jarayon xayotga kirib keldi. Bu esa pedogogik nazariya va amaliyotda Yangi yunalishlar poda ulishiga olib keladi.
Pedogogik texnologiya kup jixatdan utmishdagi mashxur pedogoglarning arzulariga mos keladi.Didaktikaning asoschisi Yan Amos Komenskiy 17 asrdayok ta`limning «vakt, fanlar va uslublarni maxirona taksimlashdan» boshka narsani talab kilmaydigan umumiy tartibini topishga xarakat kildi. Komenskiy fikricha idealda ukitishning yagona mukammal uslubi topilsa, «xamma narsa toshlari tugri muvozanatlangan soatdek anik, fakat anna shunday maxorat bilan yaratilgan asosda erishi mumkin bulgan bexatolik bilan ilgarilaydi».
Jaxon pedogogika Fani ilmiy texnika tarakkiyoti ta`sirini boshidan kechirib, psixologiya, kibernetika tizimlar nazariyasi, boshkaruv nazariyasi va boshka fanlar yutuklarini birlashtirib xozirgi davrda faol yangilanish jarayonlari boskichida turar ekan, inson imkoniyatlari samarali rivojlantirish amaliyotiga boy ma`sul bermokda.
Pedogogik texnologiya uslublari uzining boshlangich maonosida dastlab ukitishning xarakatni namunaviy vaziyatdagi (belgilangan koyida buyicha) uzlashtirish talab etiladigan ma`suldor (reproduktiv) darajasi uchun ishlab chikilgan edi. Reroduktiv ta`lim xar kanday ta`limning zarur tarkibiy kismi xisoblanadi, u insoniyat jamgargan tajribani anik ukuv Fani doirasida uzlashtirish bilan boglik. Ta`lim oluvchilarda bilim va kunikmalarning ma`lum «poydevori» xosil kilinganidan keyingina ta`limning natijali (produktiv) va ijodiy yondashish uslublariga utish mumkin, bular uchunR.Ganre, L. Brigts (AKSh), A. Romishevskiy (Buyuk Britaniya) va V. Guzeev (Rossiya) pedogogik texnologiya mukobillarini ishlab chikkanlar.
Pedolgogik nazariyalar jamlanmasi bulgan pedogogikada kata xajmdagi nazariy bilim va Amaliy tajriba tuplangan, ammo XX asrning II- yarmiga kadar mashxur pedogoglardan birontasi xam izdoshlari uchun xudi uzlari singari mashgulotni yukari darajada utkazishlariga imkon beradigan pedogogik yunalishni (tsiklni) ishlab chikmagan. SAbabi balkim utmishdagi mashxur pedogoglarning uslublari pedogog shaxsini kuprok inobatga olingan bulsa kerak. Izdoshlardan nimadir yaxshirok chikkan ammo umuman olganda natija asoschilarnikidek bulmagan.
«Bizning pedogogik ishlab chikarishimiz -yozgan edi A.S. Makarenko, - xech kachon texnologik mantik asosida kurilmagan, u doimo axlokiy tartibga asoslangan. Aynan manna shuning uchun xam bizda ishlab chikarishning barcha malim bulimlari: texnalogiya jarayonini, ish bajarilishini xisobgaolish, yaratuvchilik (konstruktorlik) ishi, maslomalarni kullash, nazorat, ishga tushirish, yaroksizga chikarish-degan tushunchalar yuk».
70-80 yillarda AKSh da yuzaga kelgan pedogogik texnologiya okimi deyarli barcha rivojlangan mamlakatlarga tarkaladi, YuNeSKO kabi nufuzli tokilot tomonidan tan olindi va kullab – kuvvatlandi va xozirgi kunda kup mamlakatlarda muvofakkatli uzlashtirilmokda.
1996-yilda Ieurisali universitetida YuNeSKO xomiyligida pedogogik texnologiya buyicha xalkara anjuman bulib utdi.Anjumanda pedogogik texnologiyasi yordamida erishilgan muovffakiyatlar tugrisida nafakat AKSh, Buyuk Britaniya, Germaniya vakillari, balki Kosta Rika, Fillipin, Turkiya, Malta vakillari xam ma`ruza kildilar. YuNeSKO ning navbatdagi anjumani 1997-yili Manilo shaxrida 1998-yili Kanadada utkaziladi.
uzlashtirishini oshirishda sezilarli muvokiyatga erishdilar. Masalan, Janubiy Koreyada pedogogik texnologiya buyicha sinov-tarjriba tarzida ukiyotgan 50 ming bola 75 foiz an`anaviy ukitishda fakat eng yaxshi erishadigan natijalar kulga kiritilgan. Bir kator barcha mamlakatlarda utkazilgan tajribalar ukitishning bu tizimini kullash urtacha ukuvchiga an`anaviy ukitishda 80-85 foiz ukuvchilar erishadigan natijadan yukorirok natijaga erishish imkonini berishini kursatdi. Pedogogik texnologiyani uzlashtirish Singapur, Koreya va Yaponiyaga 9-13 yoshlik va bitiruvchi sinif ukuvchilari urtasida matematika buyicha 3 ta yukari urinni egallash imkonini berdi. (TIMSS uchinchi xalkaro matematika va ilmiy tadkikotlar ma`lumotiga kura ).
Pedogogik texnologiyani uzlashtirib olgan moxir pedogoglar uchun mazkur usulning an`anaviy usulga kura samaralirok ekanligi ma`lum buldi. Bu esa maktab pedogoglari, kasb – xunar va oliy maktab professor-ukituvchilari uchun kadrlar tayyorlash sifatini oshirishda pedogogik texnologiyani uzlashtirish va amalga kullash zarurligini bildiradi. «Kadrlarni tayyorlash milliy dasturida» Yangi pedogogik va axborot texnologiyalardan foydalanib, talabalarni ukitishni jadallashtirish kuzda tutilgan.
Pedogogik texnologiyani uzlashtirib olgan moxir pedogoglar uchun mazkur usulning an`anaviy usuliga kura samarali ekanligi ma`lum. Bu esa maktab pedogoglari, urta maxsus, kasb-xunar va oliy maktab professor-ukituvchilari uchun kadrlar tayyorlash sifatini oshiradi pedogogik texnologiyani uzlashtirish va amalga kullash zarurligini bildiradi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “Yangi pedogogik va axborot texnologiyalardan foydalanib, talabalarni ukitishni jadallashtirish” kuzda tutilgan (CJ. Ushbu kullanma pedogoglar uchun mazkur soxada yordam berish uchun muljallangan).
Malumki, pedogogikada talabalarning ta`lim jarayonidagi fa`olligini oshirishga karatilgan bir necha ukitish uslublari ishlab chikilgan; muammoli ukitish, ish faoliyatini ifodalovchi uyinlar, rollar bajarish, mavzuviy ukitish va xokazo. Ammo ular oliy ta`lim tizimida keng kullaniladi deb bulmaydi. Bizning fikrimizcha buning sababi xar bir mashgulotga tayyorgarlik pedogogik izlanish kuzda tutishi, yuksak kasbiy maxoratni, ijodiy yondoshuv va kup vaktini sarflashni talab kilishida bulsa kerak. Odatda , xar bir bunday mashgulat stsenariysi uziga xos xususiyatga ega va takrorlanmasdir. Tubdan fark kiluvchi ta`lim turlarini kurib chikamiz; ogzaki-kurgazmali, texnologik va izlanuvchan-ijodiy. Avvalo ularning umumiy jixatlarini takkoslaymiz, keyinchalik esa boshka ma`ruzalarda pedogogik tushunchalari bilan chukurrok tanishamiz. U an`anaviy bulib va asosan ukituvchining axborot berishi, talabalarning bilimnikabul kilishi, ttuplashi va xotirasida saklash bilan belgilanadi.
Shu bilan birga, K.G. Markvardt (1981) fikriga kur, “bilim” tushunchasining asl moxiyati xotirada soklanuvchi axborot sifatida koraladi . Bunday bilimlar, ularning kullay olish kunikmalari orkali tekshirib kuriladi (mtixonlarda), yagni xech kanday kullanmasiz xatiradagi bilimlarni tugridan- tugri savollarga javoban ishoda etish. Bu tizimdagi bilimlar- asosan esda saklab kolish natijasi , kupincha rasmiy ma`lumotdir. Ular xotira tubidan yuzaga keltiriladigan yoki boshka Suz bilan aytganda , fakat unga karatilgan tugridan- tugri savol kuyilganda esga olinadi. Kayta esga olish darajasidagi bilim uzok vakt xotirada saklanmaydi. Kerakli paytda kiyinchilik bilan esga olinadi, ayrim xollarda esa umuman esga olib bulmaydi.
M`lumot berish tizimida tayyor bilimlarni “ukituvchi talablariga”, bu bilimlarga ularning extiyoji va faollik darajasi boglik bulmagan xolda, bevosita berish mumkin bulgan imkoniyatidan kelib chikishadi. Shunga kura ukituvchining asosiy vazifasi- zaruriy axborotni ma`lum kilishi va uni xotirada mustaxkamlash ustida ishlatishdir. Bunday ukuv jarayonida ukuv predmeti soatlar mikdori, maruza, labaratoriya va Amaliy mashgulotlar oraligidagi soatlar taksimoti, dars utish joyi kat`iy belgilab olinadi. Lekin pedogog mas`uliyatiga tegishli ta`lim natijasi deyarli xisobga olinmaydi. V.Guzeevning ta`kidlashicha, an`anaviy uslubda ta`lim maksadlari dastur talablariga muvofik xolda noanik tasvirlanib, ta`lim oluvchilarning “uzlashtirish” tushunchasi kobigiga uralgan kandaydir noanik tasavvur bilan tavsiflanadi. Kuprok yutuklarga erishgan ukituvchilarning ish tajribalarini umumlashtirish asosida ta`lim jarayonlari tashkil etiladi xar bir anik vaziyat uchun ilgor ukituvchilarning pedogogik faoliyati namunasi kidiriladi…, ammo ta`limning bir kator olimlari va amaliyotchilar aloxida uslubiyotlarning davri utkanligini va xar kaday ilgor pedogoglar tajribalarini umumlashtirish (agar umuman nayob xodisalarni umumlashtirish mumkin bulsa) tizimli va maxsadga yunaltirilgan garovlangan, samarali ta`limni kurish imkonini bermasligini kayta- kayta ta`kidlash mumkin. Ta`limda ogzaki - kurgazmali endashuv juda katta tajribaga ega kisimlarga ajratilib ishlab chikilgan bulib, ta`lim tizimida ulkan xizmat kursatdi. U biroz bulsada takomillashuvni davom ettirmokda, ammo bu takomillashuv endoshuvning konuniyatlari doirasida cheklangandir. Jadal sur`atlar bilan usib boraetgan Fan va texnika talablari, ta`lim tizimidagi isloxatlar rakobatbordosh kadrlar taerlash, shaxsni rivojlantirish, uning ma`lumot olish istaklarini kondirishga bulgan jamiyat ixtiejlari xamda ukitish uslublari urtasida ziddiyatlar tugilishiga olib keldi. Nazorat savollari 1. Pedagogik texnologiyasi deb nimaga aytiladi? 2. Pedagogik texnologiyaga YuNeSKO bergan ta`rifni aytib bering? 3. Reproduktiv ta`lim deganda nimani tushinasiz? 4. «Pedagogik texnologiyasi» tushunchasining kiritilishi asoslanganmi? 5. Nechanchi yili Ierusali universitetida ilk bor pedagogik texnologiyasi buyicha xalkaro anjuman bulib utdi? Foydalangan adabiyotlar tizimi 1. Karimov I.A. «Barkamol avlod orzusi» - T,: Sharq, 1999. -182 b 2. Karimov I.A. «Yuksak ma`naviyat – engilmas kuch» - T,: Ma`naviyat 2008.- b. 3. O`zbekiston Respublikasining «Ta`lim to`g`risida» gi Qonuni /Barkamol avlod/ -O`zbekiston taraqqiyotining poydevori – T.: O`zbekiston, 1997, 20-29 b. 4. O`zbekiston Respublikasining – «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» /Barkamol avlod – O`zbekiston taraqqiyotining poydevori.- T.: O`zbekiston, 1997. 316 b 5. Karimov I.A. Barkamol avlod-O`zbekiston taraqqiyotining poydevori O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 9 sessiyasida so`zlagan nutqi. 1997 yil 29 avgust. Barkamol avlod-O`zbekiston taraqiyotining poydevori. Toshkent, O`zbekiston.1997. 6. Azizxo`jaeva N.N. «Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat» -T.: 2003 – 174 b 7. Bespal`ko V.P. Slagaemoe pedagogicheskoy texnologii. Moskva Pedagogika. 1989 8. Darinskiy A.V.Metodika prepodavanie geografii. Moskva. Prosveshenie 1991 9. Yo`ldoshev J, Usmonov S. Pedagogik texnologiya asoslari. Toshkent. O`qituvchi, 2004. 10. Selevko G.K. Sovremennie texnologii. Moskva, Narodnoe obrazovanie. 1998. 11. Gaipova R.T. «Tabiiy geografiya boshlang`ich kursida mahalliy ko`rgazma vositalaridan foydalanishning uslubiy asoslari» Diss.. p.f.n. –T., 2006.-150 b Download 440.43 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling