Oʻzbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi huzuridagi “barkamol avlod” respublika bolalar maktabi “floristika va fauna” to‘garagi

15.Gazonlar o‘rnatish. Gazon joyi, o‘tlar tarkibiy ko‘rinishlari.


Gazon-sun’iy usulda barpo qilingan maysazor hudud bo‘lib, park, bogʻ, binolarning oldi joylardagi oʻt ekilgan yer biri maysazorlardir, maydon; maysazor.. Gazon-fransuzcha so‘z bo‘lib, “maysazor” ma’nosini anglatadi. Maysazor o‘t bilan qoplangan, tabiiy yoki sun’iy ravishda yaratilgan maydondir.
Manzarali bog‘dorchilikda bu tabiiy yoki sun’iy ravishda yaratilgan o‘tsimon maydon k o’kalamzorlashtirish uchun ham , sport maydonchalari va boshqa maqsadlarda ham ishlatiladi. Yashil maydonlar bunyod etishda maysazorlarga katta e’tibor beriladi. Maysazorlar ikki guruhga ajratiladi: a) manzarali maysazorlar; b) maxsus maysazorlar. Maxsus maysazorlar sport (futbol va boshqalar), aerodrom, magistrallarda transport va piyodalar harakatini ajratuvchi (tartibga soluvchi), yo‘1 chetlaridagi chiziqlarni mustahkamlovchi maysazorlardir. Manzarali maysazorlar, o‘z o‘rnida, quyidagilarga bo‘linadi: parterli, o‘tloq ko‘rinishli (bog‘ va o‘rmon bog‘dorchiligida), ko‘p yillik, manzarali, gullovchi va mavritaniya (bir yilliklar, xilma-xil gullovchilar). Parterli maysazorlar bog‘ning markaziy qismida va gulzoming asosini tashkil qiluvchi boshqa maydonlarda joylashadi. Bu maysazorlarga juda katta talablar qo‘yiladi: ular, ayniqsa, yuqori sifatli, seryaproq, tusi bo‘yicha bir xil, tekis, maysasi zich, pastak bolishi kerak. Parterli maysazorlar kichik maydonni egallaydi. Qoida bo‘yicha, ularga mayda, nozik bargli, asosan, tupning pastki qismida joylashgan va kesilganidan so‘ng tez o‘suvchi boshoqli o’tlar ekiladi. 0’tloq ko‘rinishidagi maysazorlar kengroq maydonni egallaydi, chunki ular manzarali va boshqa bog‘ hamda o‘rmon bog‘dorchiligining ochiq joylarida ishlatiladi. Gazon 10-12 sm o‘sganda kesiladi. Agar kech kesilsa, pastki qismiga soya berib, xlorofill miqdorini kamaytiradi va kesilgandan keyin moddalar almashinuvi buziladi. Natijada gazonning o‘sishi qiyinlashadi va manzarasini yo‘qotadi.


16. Rabatkalarni (devor bo‘ylab o‘rnatilgan gullar) bezatish.
Rabatka (dan nemis Rabatte-bog’to‘shak )-to‘g‘ri burchakli gul bog‘ bo‘lib, bog’yo‘lidan, panjara yoki panjara bo‘ylab tor (up 2-3 metr keng) Ip shaklida tortilib bezatiladi; U landshaft arxitekturasining elementlaridan biridir. Rabatka-yo‘llar bo‘yidagi bulvarlarda va ko‘chalarda gullardan parter usulida hosil qilingan ensiz jo’yakli gulzor. Uzunligi bo‘yicha qisqa (2-5 m) va o’rta (7-9 m) rabatkalarga bo‘linadi. Uning kengligi o‘simlikdan foydalanishga bog‘liq va o‘zgaruvchanligi 0,5 m dan 2,0 m gacha. Profili bo‘yicha rabatkalar bir tomonli va ikki tomonli bo‘ladi. Ular bir yillik va ikki yillikdan, parklarda ko‘p yillikdan yaratiladi. Rabatkalar hamisha bir xil va statik uslubda barpo qilinadi. Katta ko‘lamlikka aniqlangan interval orqali past o‘sadigan butalar kiritiladi. Ularni chegaralab yotqizilgan jo’yakli yolining kengligi 0,5m dan kam bo‘lmagan gazon bilan ajratiladi. Yo‘lga yaqin rabatkalar uchun gullarning anchagina nozik bo‘lgan navlaridan foydalaniladi. Sezilarli masofada ko‘rinishi mo‘ljallangan rabatkalar uchun ko‘p yillik, juda ko‘p gullaydigan, zich qilib joylashtirilgan gullar ekiladi.