2. Butalar-yerdan o‘tinli qismi bor, lekin magistralsiz, alohida kurtaklar erdan o‘sib chiqadi. Bularga smorodina, krijovnik va findiq kiradi.
3. Yarim butalar-yarim yog‘ochli er usti qismi bor, lekin magistralsiz, alohida kurtaklar erdan o‘sadi. Bularga malina kiradi.
4. Otsu o‘simliklar-o‘tli er usti qismi bor. Bularga qulupnay va qulupnay kiradi.
Barcha mevali o‘simliklar ko‘pincha meva turiga ko‘ra bo‘linadi, ya’ni. suvli yoki quruq mevalar bilan. Suvli mevali o‘simliklar 3 guruhga bo‘linadi:
anor mevasi-olma, nok, behi, tog’kuli va medlar;
tosh mevalar-shirin gilos, gilos, o‘rik, shaftoli, bodom, olxo‘ri va yong‘oqlar;
berry-smorodina va Bektoshi uzumi.
Quruq mevali o‘simliklar faqat yong‘oqni o‘z ichiga oladi.
Ba’zi mevali o‘simliklar murakkab mevalarga ega. Bularga ko‘p urug‘li malina va mayizbo‘yi kiradi, masalan, qulupnayda mevalar yuzasiga ko‘p urug‘lar bosilgan soxta rezavorlar bor.
11.Hududlarni bezatishda o‘simliklarning ahamiyati.
Oʻsimliklar-tirik organizmlar dunyosi; fotosintez qilish xususiyatiga ega boʻlgan avtotrof organizmlar hujayrasi, odatda, qalin sellyulozadan, zaxira oziq moddasi kraxmaldan iborat. Ayrim Oʻsimliklar uchun xos boʻlgan geterotrof oziqlanish ikkilamchi hisoblanadi. Oʻsimliklarga xos boshqa xususiyatlar (oʻziga xos rivojlanish sikli, organlarning shakllanish yoʻli, yopishib yashash va boshqalar) hamma Oʻsimliklarga tegishli emas. Lekin bu belgilarning majmui Oʻsimliklarni boshqa tirik organizmlardan oson farq qilishga imkon beradi. Faqat tuzilishning quyi, ayniqsa, bir hujayralilar darajasida Oʻsimliklar bilan boshqa organizmlar oʻrtasidagi farq uncha aniq sezilmaydi; Oʻsimliklarning oziqlanish jarayonida atrof muhitdan gazsimon (fotosintez) va suyuq (suv va unda erigan mineral tuzlar) moddalarni shimib olishga moslanishi natijasida ularning tanasi yuzasi tobora kengayib borgan. Yuksak oʻsimliklarda tana yuzasining kengayishi va ixtisoslashuvi toʻqimalar va vegetativ organlarning rivojlanishiga olib kelgan. Manzarali oʻsimliklarga yaprokli, igna bargli, doim yashil va bargi toʻkuvchi o‘simliklar kiradi. Xiyobon, koʻchalarga, hovuz va koʻl boʻylariga eman (dub), kashtan, chinor, akatsiya, oq qayin, majnuntol, terak, sarv, oq qaragʻay, shamshod, doʻlana, archa; shiypon va ayvon tevaragiga ilashib o‘suvchilar-tok, chirmoviq, butalardan atirgul, siren va boshqalar ekiladi. Koʻp yillik manzarali oʻsimliklarga istirohat bogʻlari, xiyobonlarda oʻstiriladigan sergul, serbarg va manzarali mevali o‘simliklar kiradi. Yurtimizda oʻsimliklar dunyosi xilma-xil boʻlib, xalq xoʻjaligida muhim ahamiyatga ega. Soʻnggi yillarda Oʻzbekiston FA Botanika institutida olib borilgan tadqiqotlar natijalariga koʻra, oʻlkada 166 oilaga mansub 4500 ga yaqin yuksak oʻsimlik turlari borligi maʼlum boʻldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |