O'zbekiston tarixi

partiyalar faoliyati taqiqlab qo„yildi. Kompartiya o„zining yakka 
boshchilikdan iborat rahbarlik mavqeini saqlab qolishi va mustahkamlashi 
uchun Rossiyaning mustamlakalari boigan o„lkalar va hududlarda, shu 
jumladan, Turkistonda ham o„zining ishonchli filiallarini shakllantirmogi 
kerak edi. Kompartiya bunday filiallar orqali bepoyon va katta mamlakat 
hududidagi davlat idora va boshqarish tizimini o„z qoi ostida bamisoli 
o„rgimchak uyasi singari qamrab markazlashtirib olar edi. Ana shu uzoq 
kelajakni 
ko„zlagan 
maqsadtaqozosibilanV.I.Leninpartiyaviy-
tashkiliyishlardachiniqqan 
shogirdlari 
V.D.Votinsev, 
N.S.Kachuriner, 
M.Troiskiylami 1918- yilning birinchi yarmida Turkiston Kompartiyasini 
tashkil etish uchun Toshkentga yubordi. Ulaming tashabbusi va 
tashkilotchiligida 1918- yil 17-iyunda Toshkentdagi Hurriyat uyida 
Turkiston bolsheviklari- ning o„lka konferensiyasi ochildi. Konferensiya 
delegatlari 
asosan 
Yevropa 
millatlariga 
mansub 
shaxslar 
edilar. 
Konferensiyada, aniq boimagan maiumotlarga qaraganda, 1500 partiya 
a‟zolari nomidan 43 ga yaqin vakillar ishtirok etgan. Bular Toshkentdan 
Tobolin, 
86 

---

Pershin, Finkelshtein, Votinsev, Sidorov, Sorokin, Kolesov, Sorokina, 
Golikov, Troiskiy, Klevleev, Yermolov, Maikov, Solkin, Gavrilov, Alksnis, 
Barover, Vasilev, Gordeev, Udalov, Melnikov, Baktashev; Samarqanddan - 
Fomenko, Yenyutin; Andijondan - A.PSalayev, D.S.Uryupin; Choijuydan - 
Feoktistov, Marvdan - Geyvandov, Kushkadan - Jilsov, Qizilarvotdan - 
Fokeyev, Xo„janddan - Borodin, Qo„qondan - Vershinin, Perovskdan - 
Migalin, Aktyubinskdan 
- Bazarkin, 
Chalqardan 
- Maslennikov, 
Chemyaevodan - Kumosovlar edilar. 
Konferensiyada 
Turkiston 
oikasidagi 
deyarli 
barcha 
partiya 
tashkilotlaridan vakillar qatnashayotganligi uchun u o„lka kom- munist - 
bolsheviklar partiyasining birinchi qurultoyi deb ataldi. Albatta, Turkiston 
bolsheviklar qurultoyining bunday tarkibda bo„lishi bir qator shovinistik 
xarakterdagi qarorlar qabul qilinishiga sabab boidi. Jumladan, hozirgi payt 
to„g„risidagi qabul qilingan qarorda dehqonlarga nisbatan dushmanlarcha 
baho berildi. Qurultoy rezolyutsiyasida dehqonlami «mayda buijua 
elementlari», «inqilobiy yo„qsillaming faqat muvaqqat hamrohlarigina» boia 
oladi va ertami-kechmi inqilobiy yo„qsillardan orqada qoladi va hatto 
kontrrevolyutsiya uchun tayanch boiib qoladi», deb ko„rsatildi'. Agar 
Turkiston oikasi tub yerli aholisining asosiy qismini dehqonlar tashkil 
etganligi hisobga olinsa, mazkur qaroming naqadar reaksion maqsadlami 
ko„zlaganligi yanada oydinlashadi. 
Ayni paytda qurultoy qarorlarida Turkiston oikasida musulmon aholini 
dahshatli qirgin qilishda o„z shafqatsizligi bilan nom chiqargan 
dashnoksutyun partiyasi yo'qsillaming ittifoqchisi qatoriga kiritildi. Bu ham 
siyosiy tashkilot sifatida shakllanayotgan Turkiston Kompartiyasining 
maqsad-muddaolarini milliy vatanparvarlik tuyg„usi bilan tahlil qilib amaliy 
xulosalar chiqarishga yordam beradi. 
Qurultoyda Turkiston Kommunistik partiyasining yetti kishidan iborat 
Markaziy 
Qo„mitasi 
saylandi. 
Markaziy 
Qo„mita 
a‟zolarining 
N.Xo„jayevdan tashqari hammasi Yevropa millatlariga mansub shaxslar 
edilar. Bular: I.Tobolin - rais, A.Solkin, V.Votinsev, M.Troiskiy, K.Sorokin 
va P.Ermolovlardir. Ana shu tariqa Turkiston Kommunistik partiyasiga asos 
solindi. Huddi shu davrdan boshlab