O'zbekiston tarixi

1
 «Военно-исторический журнал», 1940-yil, 10-son, 7-bet.
2
M.V.Frunze (1885-1925) Pishpak shahri (hozirgi Bishkek)da tug‘ilgan, millati 
moldavan boigan. Uning yoshligi Turkistonda o‘tadi. Shu bois mahalliy xalqning urf-odati, 
biroz boisa-da, tilini bilgan edi.
127 

---

aqli raso kishi «ulug„ dohiy»ning Turkiston oikasi xalqlariga nisbatan 
qanday munosabatda bo„lganligini aql chirog„i nuri ila anglay oladi: «Biz 
Leninga Turkistonning siyosiy va xo„jalik ahvoli to„g„risida so„zlab berdik. 
Biz Ilich oldiga birinchi masala sifatida harbiy masalani qo„ygan edik. 0„sha 
paytda Turkistonda, Farg„ona vodiysida bosmachilar, dashnoqlaming 
tovlamachilik harakatlari avj olgan edi. Ular o„z otryadlari bilan qishloqma-
qishloq bostirib borib, dehqonlami talar va oidirar edilar. Dashnoqlar esa, 
munofiqlik bilan o„zlarini «Qizil gvardiyachilar» deb atashardi. Ulaming bu 
hiyla- nayranglariga ba‟zi dehqonlar ishonardi. Dashnoqlar bosmachilik 
harakatining kuchayishiga ham ta‟sir etgan edi. Ulami tamomila 
qurolsizlantirish muhim vazifalardan edi. Biz Moskvaga jo„nash oldidan 
dashnoqlar harakati asosan tugatilgan boisa-da, u yana qayta qo„zg„alishi 
mumkin edi. Turkiston va Farg„onadagi ahvol bilan Ilichni xabardor 
qilishdan maqsad dashnoqlarga, bosmachilarga qarshi kurashda Markazdan 
yordam so„rash edi. Lenin bizdan Turkistondagi kommunistlar haqida 
ma‟lumot berishni so„radi va bizga yo„l-yo„riq ko„rsatdi: - Siz kommunistlar 
dashnoqlarga nisbatan kuchli bo„libgina qolmay, balki barcha kurash 
vositalariga ham egasizlar. Dashnoqlami o„zingiz tor-mor keltirishingiz 
mumkin. 
Ilich mahalliy xalqdan qo„shin tuzishga kirishganimizni ma‟- qulladi va 
bu qo„shinni dashnoq va bosmachilarga qarshi kurashda zo„r kuch, deb 
baholadi»
1
. Bu «dono» maslahatlar zamirida Turkistonda Sho„ro hukumati 
yurgizgan mustamlakachilik, zo„rlik va bosqinga asoslangan siyosat 
yotganligi yaqqol ko„rinib turibdi.