O'zbekiston tarixi

«TURKISTON oikasi barcha millatlariga Turkiston o‘lkasi 
musulmon armiyasi Bosh qo‘mondoni kurashchan 
Shermuhammadbek G‘oziyning E’LONNOMASI
 
Ushbu bilan barcha millatlarga eion qilarkanman, xudoga shukurki, 
kundan-kunga kuch-qudratimiz tobora ortib bormoqda, mening barcha 
qo„mondonlarim deyarli har kuni Turkistonda yasha- yotgan va 
bolshevizmdan bezor boigan ms va musulmon xalqi o„z qurollari, kiyim-
kechaklari bilan safimizga qabul qilinmoqdalar, biz ulami ixtisosligi 
bo„yicha turli lavozimlarga qo„ymoqdamiz va bu bilan ulaming izzat-
ikromini ham joyiga qo„ymoqdamiz. Ular bolsheviklar yashayotgan 
joylarda, shaharlarda va boshqa joylar- da yetishmovchilik, yoppasiga 
ocharchilik va tartibsizliklar hukm surayotganini bildirmoqdalar. Biz 
tomonimizga o„tgan bu kishilar 
1
 Shermuhammadbek 1893-yilda Farg‘ona viloyatining Toshloq tumanidagi Qaribuva 
qishlog'ida beklar oilasida tug‘ilgan. Jadid harakatining g‘oyaviy ta’sirida bo‘lgan. Zakiy 
Validiyning yozishicha, u 1916-yilda mardikorlikka olingan, Polsha frontida xizmat qilgan. 
Shermuhammadbek har tomonlama etuk tashkilotchi, harbiy qo‘mondon bo‘lish bilan birga 
o‘qimishli va siyosatchi arbob edi. «0‘zbekiston adabiyoti va san’ati», 1994-yil 9-yanvar. 
140 

---

oziq-ovqat bilan toia ta‟minlanmoqda va ular o„zlarining hayot muhitidan 
qoniqayotganini bildirmoqdalar. Xorijiy maiumotlar- ga qaraganda, chetdagi 
davlatlar bolsheviklar nima sababdan tur- kistonliklarga toia muxtoriyat 
bermayotgani holda «Turkistonga allaqachon muxtoriyat berilgan» degan 
yolg„on gaplar aytayotgan- laridan g„azabga kelayotir. Hozirgi vaqtda bu 
chet el davlatlariga bolsheviklar yolg„onchi ekanliklarini hamda ulaming 
kasbi esa har qanday vaqtda ham mehnatkashlami va aybsiz kambag„al 
aholini talash va oidirishdan iboratligi maium boiib qoldi. Shu tufayli bu 
barcha xorijiy davlatlar umumiy kelishib o„z muhitidan bolsheviklami 
uloqtirib tashlashga qaror qildilar va ulami tugatish uchun katta umsh 
ochdilar. 
Shermuhammadbek kuchlar teng boimasa-da, bosqinchilarga qarshi 
ayovsiz va shafqatsiz jang qildi. Sho„ro hukumati Madaminbekni «bir 
yoqlik» qilgach, asosiy diqqat e‟tiborini Xolxo„ja va Shermuhammadbek 
kuchlarini tor-mor keltirishga qaratadi. Ayniqsa bu ish 1920-yil may oyining 
o„rtalarida Farg„ona vodiysiga M.V.Fmnzening kelishi munosabati bilan 
yanada dahshatli tus oldi. Kurashning siyosiy va murosasozlik yoiidan voz 
kechildi. «Bosmachilarga qarshi hal qiluvchi so'nggi kurash» shiori bu 
davming asosiy yo„nalishi edi. Kurashning asosiy va bosh usuli zo„rlik va 
kuch ishlatishga qaratiladi. Farg„ona vodiysi ikkinchi marta harbiy holatda 
deb eion qilinadi. Vodiydagi butun fuqarolik boshqamv ishlari avgust oyida 
tuzilgan harbiy Kengash ixtiyoriga topshirildi. Aslini olganda Farg„ona 
vodiysida zo„rlikka tayanuvchi harbiy diktatura o„matildi. Turkfront RHQ 
a‟zosi RI. Baranov Farg„ona vodiysining diktatorligi lavozimiga qo„yildi. 
M.V. Fmnze qo„mondonligidagi Turkiston fronti Inqilobiy harbiy Kengash 
istiqlol harakatini qonundan tashqari deb eion qildi, uning rahbarlari bilan 
olib boriladigan har qanday muzokaralami taqiqladi, ozodlik va milliy 
mustaqillik uchun kurashayotgan barcha kuchlami qirib tashlash lozimligi 
to„g„risida dasturiy ko„rsatma berdi. Bu dastur «Qizil Armiyaning 
bosmachilami tugatishdagi roli» deb atalgan dasturiy to„plamga mos va xos 
edi. Unda biz quyidagi dahshatli jumlalami o„qiymiz: «Biz bosmachilardan 
faqat yerli aholini qirib tashlash orqaligina qutulamiz»
1
. 
Ushbu dastumi amalga oshirish uchun istiqlol harakati qat- 
nashchilarining qarindosh-umgiarini garovga olish taktikasi qo„l-