O'zbekiston tarixi

 O'zR MDA, 1616-fond, 2-ro‘yxat, 48-ish, 115-varaq.
2
 RGVA, 895-fond, 1-ro‘yxat, 12-ish, 218-varaq.
3
 RGVA, 28113-fond, 7-ro‘yxat, 90-ish, 16, 31-32 varaqlar.
4
 Buxoro viloyat davlat arxivi, 777-fond, 2-ro‘yxat, 34-ish, 1-2-varaq.
5
 Buxoro viloyat hokimining arxivi, 1-fond, 45-ro‘yxat, 39-ish, 27-bet.
279

---

Parmezdan 2000 tadan, Bahovuddindan 2000, jami 25 ming' kishi uyushadi 
va bir qator tarixiy g„alabalami qoiga kiritadi. Islom lashkarlari Gijduvondan 
qizil askarlami haydab chiqarib, Nurota va Karmana tomon yurish 
boshladilar va G„arbiy Buxoroda Sho„ro hokimiyatini tugatishga muvaffaq 
boidilar. 
Mulla Abdulqahhor 1922-yilning boshida katta kuch to„plab Buxoro 
Respublikasining poytaxti Buxoro shahriga yurish qildi. U Saripul-Mehtar 
Qosim ko„prigi oldida qizil askarlar bilan boigan ikki kunlik jangda katta 
ustunlikka erishdi va Buxoro shahrining katta bir qismini shiddatli jang bilan 
egalladi. Mulla Abdulqahhor boshchiligidagi mujohidlaming bu tarixiy 
g„alabasidan qoniqish hosil qilgan Mir Said Olimxon o„z xotiralarida 
quyidagilami yozgan edi: «Mulla Abdulqahhor bolsheviklar ustidan zafar 
qozondi, yana Buxoro shahri tevaragini o„rab oldi, natijada, shahaming olti 
darvozasini egalladi. Shu bilan u bolsheviklami siqib chiqarib, Buxoroni 
bo„shatdi. U temir yoi to„xtami - Kogonga yurish qilib, shahar ichkarisiga 
kiradi, to„rt soatdan ko„proq bu yerda turib, keyin shahar ichkarisidan 
chiqib, Bahouddinga bordi, u yerda o„n soat jang qilib, u yemi ham 
bolsheviklar qoiidan xalos qildi. Abdulqahhor Buxoro va Bahouddindan 
qoiga anchagina oija kiritdi»
2
. 
Bunday ogir vaziyatdan chiqish uchun Sho„rolar Moskva va 
Toshkentdan qo„shimcha harbiy kuchlami chaqirishga majbur boidilar. 
1922-yil dekabrdan to 1924-yil kuz oylariga qadar Mulla Abdulqahhor bosh 
boigan Islom lashkarlari bilan Qizil askarlar o„rtasida Gijduvon tumanining 
G„ishti va Kattag„amxo„r qishloqlarida, Nurota togiarida, Shofirkon 
tumaniga tutash Qizilqumning Jilvon qumliklarida, Bogiafzal va Vardanze 
qishloqlarida qattiq to„qnashuvlar boidi
3
. Mulla Abdulqahhor boshliq 
vatanparvarlar va qizil askarlar o„rtasida qattiq va shiddatli janglar boidi. 
Har ikkala tomondan ham katta qurbonlar berildi. 
1924- 
yil sentabrda Mulla Abdulqahhor Qizilqumning Varajon deb 
atalgan qishlogiga yaqin Quruqsoy changalzorlarida boigan qattiq jangda 
yaralandi. Islom jangchilaridan 140 kishi bu jangda nobud boidilar. 
Abdulqahhoming ukasi Mitanpolvon og„ir yaralangan lashkarboshini jang 
maydonidan olib chiqadi va Azizobod 
1