O'zbekiston tarixi

1
 Karimov Sh. Qafasdagi qush orzusi. - Т.: Fan, 1991, 50-bet. 
2
 0‘sha manba.
3
 «Turkestanskiy kommunist», 1919-yil, 11-iyun. 45-son.
94 

---

miyatimizni ogohlantiraman, uch yil davomida yuritilayotgan bu siyosatning 
hamma nuqsonlarini bilamiz, biz aytamiz: kontrin- qilobchilaringizni u 
yerdan olingiz, millatchilik urug„ini sepuvchi kelgindi elementlaringizni 
olingiz, kommunizm niqobi ostida ishlayotgan mustamlakachilaringizni 
olingiz»
1
. 
Turkiston Kompartiyasi IV 0„lka Qurultoyi (1919-yil 12-sentabr va 6 
oktabr) va Respublika Sho„rolarining VIII Qurultoyi Turkiston oikasida avj 
olgan shovinistik siyosatni qoralagan qarorlar qabul qildi. Ammo qarorlar 
qog„ozda qoldi, shovinizm va mustamlakachilik siyosatiga qarshi hech 
qanday amaliy chora-tadbir ko'rilishi mumkin ham emas edi. Chunki oikada 
amalga oshirilayotgan genosid, sovet mustamlakachiligi va shovinistik 
siyosat tepasida Kompartiya va Sho„ro hukumati rahbarlarining o„zlari 
turgan edilar. 
1919- 
yil oktabr oyidan keyingi davrda nafaqat Turkistonda, balki 
butun 0„rta Osiyoda Sho„ro hukumatini o'matish bahonasida amalga 
oshirilgan dahshatli qirg„inlar, mahalliy musulmon ahlining insoniy qadr-
qimmatini va shuurini toptash, oyoq osti qilish V.I.Lenin tashabbusi bilan 
tuzilgan Butunrossiya MIQ va RSFSR XK Kengashining Turkiston ishlari 
bo„yicha komissiya (Turkkomissiya) nomi bilan bogiiqdir. 
29-sentabrda RKP (b) Markaziy Qo„mitasining Tashkiliy byurosi 
Turkkomissiya to„g„risidagi Nizomni tasdiqladi. 
1919- 
yil 7-oktabrda XK Kengashi Turkkomissiya tuzish 
to„g„risidagi qarorni XK Kengashi nomidan imzolash uchun V.I.Leninga 
vakolat berishga qaror qildi va Lenin uni imzoladi
2
. Komissiya tarkibiga 
Sh.Eliava (rais), F.I.Goloshchekin, G.I.Bokiy, Ya.E.Rudzutak, M.V.Frunze, 
V.V.Kuybishevlar kirdi
3
. Ulaming oldingi uchtasi Turkiston ishlari bo„yicha 
1919-yil fevralda tuzilgan Alohida Muvaqqat Komissiyaning a‟zosi edilar
4
. 
1919- 
yil 4-noyabrda Turkkomissiya partiya-sho„ro xodimlarining 
katta bir guruhi bilan Toshkentga yetib keldi va o„z faoliyatini boshlab 
yubordi. Shu munosabat bilan V.I.Lenin «Turkistondagi kommunist 
o„rtoqlarga» maxsus xat bilan murojaat qildi. U o„z xatida bunday