O’zbekistonda fosforit va apatitlarning zaxiralari

Apatit (yun. apatao – aldayman) – fosfatlar sinfiga mansub mineral. Tarkibida R2O5ning miqdori 42%. Aralashmalari: SO2, Mp, kamyob f ele-mentlari, U, Sr va boshqa Oq, zangori, sariq, binafsha rang va boshqa rangdagi kristall va donador agregatlar. Qattiqligi 5. S. og. 3,2. Kimyoviy tarkibiga qarab A. ftora-patit, gidroksilapatit va xlorapatitga boʻlinadi. A. magmatik, gidrotermal, pnevmatolit yoʻl bilan hosil boʻladi. Ba’zan A. kvars yertomirlarida va kristalli slaneslarda ham uchraydi. Choʻkindi jin-slarda A. guruhiga kiradigan minerallar fosforitlar va qazilma suyaklar sha-klida uchraydi. A. oʻgʻit, fosfor kislota va uning tuzlarini olishda xom ashyo; qora va rangli metallurgiyada hamda keramika va xira oyna ishlab chiqarishda qoʻllaniladi. Kamyob yer elementlari qoʻshilgan sintetik A. optikada qoʻllaniladi. Oʻzbekistondagi fosforitlarning asosiy qismi A.dir.

Apatit (yun. apatao – aldayman) – fosfatlar sinfiga mansub mineral. Tarkibida R2O5ning miqdori 42%. Aralashmalari: SO2, Mp, kamyob f ele-mentlari, U, Sr va boshqa Oq, zangori, sariq, binafsha rang va boshqa rangdagi kristall va donador agregatlar. Qattiqligi 5. S. og. 3,2. Kimyoviy tarkibiga qarab A. ftora-patit, gidroksilapatit va xlorapatitga boʻlinadi. A. magmatik, gidrotermal, pnevmatolit yoʻl bilan hosil boʻladi. Ba’zan A. kvars yertomirlarida va kristalli slaneslarda ham uchraydi. Choʻkindi jin-slarda A. guruhiga kiradigan minerallar fosforitlar va qazilma suyaklar sha-klida uchraydi. A. oʻgʻit, fosfor kislota va uning tuzlarini olishda xom ashyo; qora va rangli metallurgiyada hamda keramika va xira oyna ishlab chiqarishda qoʻllaniladi. Kamyob yer elementlari qoʻshilgan sintetik A. optikada qoʻllaniladi. Oʻzbekistondagi fosforitlarning asosiy qismi A.dir.

Apatit eng sirli va g'ayrioddiy minerallar guruhiga kiradi. U boshqa toshlarga juda o'xshash bo'lgan turli xil moddalarni o'z ichiga oladi. Uni beril, turmalin yoki topaz kabi toshlar bilan aralashtirish juda oson. Bunday kamuflyaj qobiliyatlari tufayli mineral o'z nomini oldi, yunon tilidan tarjima qilingan "aldash", "sir" degan ma'noni anglatadi