O'zbekistonda sport

O'zbekistondagi sport inshootlari

Keyingi yillarda davlatimiz siyosati respublikada bolalar sportini rivojlantirishga qaratilgan.
2003-2009 yillar davomida Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan O‘zbekiston Respublikasida 1117 ta bolalar sporti inshooti namunaviy loyihalar bo‘yicha qurilib, foydalanishga topshirildi, shundan 917 tasi (82 foizi) qishloq joylarda joylashgan. Foydalanishga topshirilgan barcha sport inshootlari tasdiqlangan standartlarga muvofiq sport anjomlari bilan to‘liq ta’minlangan .
Ayni paytda maktab, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarining 2,1 millionga yaqin o‘quvchilari sport seksiyalari va guruhlarida muntazam qatnashmoqda, ularning 35 foizini qizlar tashkil etadi.
Natijada maktab o‘quvchilari o‘rtasida kasallanish sezilarli darajada kamaydi, ularning faolligi, jismoniy madaniyati oshdi.

O'zbekistonda mashhur sport turlari

O‘zbekistonda ko‘plab sport turlari bilan shug‘ullanadi. Eng mashhur:

 yengil atletika
 futbol
 gimnastika
 boks
 tennis
 kurash
 kurash
 velosipedda yurish
 mini futbol
 shashka

Kurash

Samarqand, Buxoro, Xiva – Osiyoning barcha asosiy savdo yoʻllari, eng avvalo, Buyuk Ipak bu shaharlar orqali oʻtgan. Bu yerda eng xilma-xil madaniyatlar oʻzaro aloqada boʻlib, bir-birini boyitgan – xitoy, hind, eron, arab, Osiyo choʻllarining koʻchmanchi xalqlari madaniyati. Temur davrida hozirgi O‘zbekiston butunlay musulmon dunyosining markaziga aylandi. Ajablanarlisi shundaki, o'zbeklar va ularning yaqin va uzoq qo'shnilarining urf-odatlari ko'p umumiyliklarga ega. Masalan, oʻzbek milliy kurashi turli xil koʻrinishdagi kurash deyarli barcha turkiy xalqlarda mavjud. Darhaqiqat, bu kurashni milliy emas, balki milliy kurash deb atash to'g'ri bo'lardi, chunki u Volga bo'yida ham, Afg'oniston tog'larida ham o'stiriladi. Shunday ekan, ertami kechmi kurash mustaqil sport sifatida shakllanishi kerak edi. Komil Yusupov, O‘zbekiston Davlat sport qo‘mitasi raisi, Xalqaro kurash assotsiatsiyasi prezidenti: "Sovet Ittifoqi davrida sportning bu turini rivojlantirish imkoni yo‘q edi. Chunki sambo, dzyudo va boshqa turlari bor edi. Lekin u sport turi sifatida saqlanib qolgan. Milliy sport.Biz mustaqil davlat boʻlganimizdan soʻng, Yaponiya kabi madaniyatli davlatlar singari jahonga dzyudo, karate bergan.Xitoy oʻz ushusini koʻtarmoqda.Yoki koreyslar taekvondo-xalqaro olimpiya sport turini berishgan. biz."

90-yillar boshida sambo va dzyudo boʻyicha sport ustasi Komil Yusupov kurash boʻyicha yagona qoidalarni ishlab chiqdi. Undan oldin esa O‘zbekistonda, umuman, Markaziy va Markaziy Osiyoda har bir mintaqada ularning o‘ziga xos xususiyati bor edi. Qo‘shni mahallalarda – mahallalarda kurashchilar musobaqasi nafaqat diniy bayramlarda, balki oilaviy bayramlarda ham o‘tkaziladi. Bu to'y yoki sunnat to'yi bo'lishi mumkin. Jang maydoni hech qanday tarzda cheklanmagan - har qanday ochiq joy mos keladi. Jang raqiblardan biri yelkada turguncha davom etadi. Yoki shunchaki charchoqdan yiqilib tushing. Agar jang davomida kurashchilarning kuchlari teng ekanligi aniqlansa, ular durangga rozi bo'lishlari mumkin. Unday hakam yo‘q, bakovul bor – polvonlarni chaqirib, kurash qiziganda qoidalarni unutib qo‘ysa, ularni ajratib turadigan jarchi. G'olib odatda qo'chqor yoki tomoshabinlardan mukofot sifatida yig'ilgan pulni oladi.
Kurash sof xalq o‘yin-kulgisi bo‘lgan ekan, bundan qattiqroq tartibga solish talab qilinmasdi. U ochiq joylardan sport zallariga ko'chib o'tganida hamma narsa o'zgardi . Kurashda raqibni shimidan ushlab olish taqiqlanadi. Shuningdek, kurashchilarning hayotiga xavf tug'diradigan usullardan foydalanishga yo'l qo'yilmaydi. Bundan tashqari, bo'g'uvchi va og'riqli usullarni qo'llash ham taqiqlanadi. Sport kurashi xalq kurashidan unchalik farq qilmaydi. Taqiqlangan usullar bir xil. Va u erda va u erda kurash faqat yuqori pozitsiyada bo'ladi, uni do'konlarga o'tkazish taqiqlanadi - kurashchi kamida bitta tizzaga yiqilib tushganda, jang to'xtaydi. Ammo musobaqalarda duel vaqti to'rt daqiqa bilan cheklangan. Agar aniq g'alaba bo'lmasa, ya'ni ikkala yelka pichog'iga otish - halola - hakamlar g'olibni ochkolar bo'yicha aniqlaydilar. Bir yelka pichog'iga otish uchun - enbosh - yarim g'alaba beriladi. Eng past ball texnik xatolar bilan otish uchun beriladi, bu raqib son, dumba yoki hatto yuzini pastga tushirganda.
O‘zbekistonda hech bo‘lmaganda bir marta milliy kurashda o‘zini sinab ko‘rmagan erkak bo‘lmasa kerak. Respublikada 2 million kishi sportning ushbu turi bilan muntazam shug'ullanadi. “Chuqur” degan ma’noni anglatuvchi “Jar” sport majmuasi mustaqillikdan so‘ng qurilgan. Bu yerda taekvondo, suzish, futbol, boks, karate, dzyudo... Jami 18 sport turi bo‘yicha seksiyalar mavjud. Abusalom Isoxo‘jaev (ichki xizmat polkovnigi, boks bo‘yicha sport ustasi): “Sportni rivojlantirish uchun bizga shart-sharoit, imtiyozlar berilmoqda.Juda katta imtiyozlar.Masalan, soliq, yer solig‘i, daromad solig‘idan ozod etilganmiz. Hamma narsa sportni qo'llab-quvvatlash uchun qilingan.Sport bilan erkin shug'ullanish uchun.
Milliy kurash bo'limi boks yoki karatedan kam emas. Unda 350 kishi ishlaydi. Trening har qanday SAMBO bo'limida bo'lgani kabi qurilgan: yugurish, salto, umumiy rivojlanish mashqlari, tezlikni uloqtirish. Aytgancha, Xarlampiev o'ttizinchi yillarda samboni yaratganida kurashdan ko'plab texnikalarni o'zlashtirgan. Janglar o'tkaziladigan gilam gilamining shakli dzyudodan olingan. Shakl shu erdan keladi. Yachtak ko'ylagi esa oq emas va kesilgani ko'proq sambovkaga o'xshaydi. Yaxtaning uzunligi tizzadan 15-20 sm balandlikda bo'lishi kerak. Yeng bilakka, shim esa pastki oyoqqa yetib borishi kerak. Kamarning uzunligi shunday bo'lishi kerakki, belni ikki marta aylantirib, tugunni bog'lagandan so'ng, uchlari uzunligi kamida 20 sm.
Qoidalarga ko‘ra, kurashchilar libosida O‘zbekiston Davlat bayrog‘ining barcha ranglari aks ettirilishi kerak: ko‘k-yashil-oq-qizil. Bu talab faqat rasmiy uchrashuvlarga tegishli. Musobaqada ishtirok etuvchi polvonlar oq shim, ko‘k yoki yashil yaxtada, qizil kamar bilan bog‘langan bo‘lishi kerak. Ko‘k kurtkali polvon esa gilamga birinchi bo‘lib chiqadi. Mashg'ulotlardan so'ng murabbiy Alim Norov o'z tarbiyalanuvchilaridan biri bilan maxsus men uchun ko'rgazmali o'yin o'tkazdi. Polvonlar gilamga kirishdan oldin salomlashish belgisi sifatida o‘ng qo‘llarini yurakka bosdilar. Albatta, yosh sportchi ustaga munosib qarshilik ko'rsata olmadi. Og'irlikning ortishi ham yordam bermadi. Olimning har bir otishidan so'ng, raqib doimo yelka pichoqlari ustida edi. Musobaqalarda, birinchi bunday "sof" ushlab turishdan so'ng, jang to'xtatiladi. Kurash nihoyatda dinamik va ajoyib sport turi. Passivlik qattiq jazolanadi. Agar 25 soniya ichida kurashchi ushlab turishga urinmagan bo'lsa, hakam unga ogohlantirish e'lon qiladi. Uchta ogohlantirish - yo'qotish.
Belbog‘li kurashchilar, ya’ni kurash jang san’atining ushbu sinfiga mansub bo‘lib, Sharqda hamma davrlarda ham e’zozlangan. XIII asrda, ehtimol, O'rta Osiyoning eng hurmatli polvoni Xivada - o'zbekcha, paxlavon - Mahmudda yashagan. Hech kim uni elkama pichoqlariga qo'yishga muvaffaq bo'lmadi. Mahmud o'zgacha mehribonligi va taqvodorligi bilan ajralib turardi. Mahmud maqbarasi doimo ziyoratchilar bilan gavjum. Maqbaraga kirish eshigi oldida quduq bor. Undagi suv, xivaliklarning fikricha, shifobaxsh. Bu erda ular "ichish sog'liq uchun ham, hamyon uchun ham foydalidir" deyishadi. Hamyon uchun - chunki siz dori-darmonlarga pul sarflashingiz shart emas.
Baxrom Otaqulov, mula: "Paxlavon Mahmud chuqur yoshni yashadi. Hindiston, Fors, Xitoyda jang qilgan va hech qachon mag'lub bo'lmagan. Uning xotini va bolalari yo'q edi. Ko'nchilik bilan shug'ullanib, topgan pulini xalqqa tarqatgan". Mahmud uning ustaxonasiga dafn qilindi, u shu yerda, devor ortida edi”. Ayollar Pahlavondan farzandlariga sog'lik, yangi turmush qurganlarga oilaviy baxt, erkaklardan biznesda omad, sportchilardan musobaqalarda g'alaba so'raydi. Buyuk polvon sharafiga har yili xalqaro turnir o‘tkaziladi.
So‘nggi paytlarda o‘zbek milliy kurashi muxlislari soni jadal sur’atlar bilan oshib bormoqda. Musobaqalar butun dunyoda, hatto Avstraliya va Hindistonda ham o'tkaziladi. 75 ta davlatda milliy assotsiatsiyalar tuzilgan, Xalqaro federatsiya tuzilgan va birinchi jahon chempionati o'tkazilgan. Kurash odamlarni birinchi navbatda o'ziga jalb qiladi, chunki u hech qanday tajovuzkorlikdan xoli. Bu san'at mayib qilish va o'ldirish emas, balki harakatlarning go'zalligi va nafisligidan zavqlanishdir.

TURON BO'LIMI

2001 yilda tashkil etilgan.

Talabalar soni - 8 kishi.
Mamlakatimiz hududida mavjud bo‘lgan qadimiy tamaddun dunyoga nafaqat buyuk sarkardalar, olimlar, shoir va mutafakkirlarni, balki mustaqillik qo‘lga kiritilishi bilan ikkinchi marta dunyoga kelgan va qisqa vaqt ichida jahonda e’tirof etilgan jangovar san’atni ham taqdim etdi. xalqaro maydon. Ular orasida buyuk davlatning qadimiy nomini ifodalovchi Turon yakkakurashlari ham bor.
Ushbu sport turini yanada rivojlantirish, mutaxassislar tayyorlash maqsadida 2001- yilda Toshkent shahridagi Olimpiya zaxiralari kollejida “Turon” yakkakurashlari bo‘limi tashkil etilgan bo‘lib, u bolalarning tug‘ilgan sanasi va yoshi bo‘yicha eng yosh kafedra hisoblanadi. Ammo Toshkent va Termizda o‘tkazilgan ikkita O‘zbekiston chempionatida F.Rasulova, D.Qalmoqonov g‘olib bo‘ldi , L.Radjabov shohsupaning ikkinchi pog‘onasiga ko‘tarildi, Abdurahmonov D., B.Yunusov, Sh.Dadaboyev, J.Shodiyev. uchinchi o‘rinni egalladi. Demak, bu yaxshi boshlanish.

BOKS BO'LIMI

2000 yilda tashkil etilgan.

Talabalar soni - 50 kishi.
Trenerlar soni - 5 kishi.
2000-yil sentabr oyida tashkil etilgan boks bo‘limi o‘zini kollejning eng jadal rivojlanayotgan bo‘limi sifatida ko‘rsatishga muvaffaq bo‘ldi. Mansur Mahmudov boshchiligidagi murabbiylar jamoasining bir yarim yillik faol faoliyati davomida kafedrada 13 nafar sport ustasi, 19 nafar ustalikka nomzod, 30 nafardan ortiq tarbiyalanuvchilar xalqaro va respublika musobaqalari g‘olib va sovrindorlari bo‘ldi.
2001-yil oktabr oyida kafedraning ikki nafar talabasi Boku (Ozarbayjon) shahrida boks bo‘yicha o‘tkazilgan yoshlar o‘rtasidagi jahon chempionatida birinchi bo‘lib g‘oliblikni qo‘lga kiritib, Kamron Qosimov ikkinchi, Elshod Rasulov uchinchi o‘rinni egalladi.
Bugungi kunda kafedraning 30 nafar talabalari boks bo‘yicha respublika terma jamoalarining asosiy va zaxira jamoalariga kiritilgan.

BELBOG'LI KURASH BO'LIMI

2001 yilda tashkil etilgan.

Talabalar soni - 8 kishi.
Olimpiya zaxiralari kolleji milliy sport turlarini rivojlantirishning haqiqiy markaziga aylandi. Qisqa vaqt ichida xalqaro maydonda tan olinishga erishgan kollejda qadimiy o‘zbek milliy sporti belbog‘li kurash yo‘lga qo‘yila boshlaganiga yarim yildan sal ko‘proq vaqt o‘tdi. Kafedra o‘quvchilari respublika tanlovlarida o‘zlarini to‘laqonli e’lon qilishdi. 9-sinf o‘quvchisi Sh.O‘tbasarov, kollej birinchi kurs talabalari Q.Baymatov, M.Bahramov O‘zbekiston chempionati shohsupasidan o‘rin oldi.

DZYUDO KAFETI

1994 yilda tashkil etilgan.

Talabalar soni - 41 kishi.
Trener-o'qituvchilar soni - 7 kishi.
Jang san'atining eng qadimgi turlaridan biri bolalik davridagi bo'lib, u atigi 8 yoshda. Ammo "bola" allaqachon kalta shimlardan o'sib ulg'aygan - bu vaqt ichida 19 ta sport ustasi tayyorlandi va eng yuqori cho'qqi ikkinchi ming yillikning so'nggi yiliga to'g'ri keldi - etti talaba usta bo'ldi. Ishtirokchilarning deyarli uchdan bir qismi O‘zbekiston terma jamoasiga nomzodlardir.
Qisqa vaqt ichida xalqaro toifadagi sport ustasi, Jahon Universiadasi chempioni Abdulla Tangriyev, o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo chempionati bronza medali sovrindori Sherniyoz Salayev, jahon chempionati sovrindori, Osiyo chempionati sovrindori Marina Qodirova, mamlakat chempionlari. Hasan Eshonqulov, Vladimir Gargun, Tatyana Denisova, Yekaterina Chesnokova , Anisa Kagarmanova, Dilfuza Rahmatova, Erkin Qodirov, Zinura Jo'raeva, Sanjar Rahmatov.
Kafedra jamoasi a’zolari Qozog‘iston Respublikasida bo‘lib o‘tadigan xalqaro turnirlarga tez-tez borishadi, ular bilan shartnomalarimiz yaxshi. Biz qo'shma yig'ilishlarda qatnashamiz. Rossiya Federatsiyasi va Qirgʻiziston viloyat markazlari bilan aloqa oʻrnatilmoqda.
Dzyudo bo'limida tatami bilan jihozlangan o'zining maxsus dzyudo xonasi mavjud. Tajriba almashish va qo‘shma o‘quv-mashg‘ulot yig‘inlari bo‘yicha hamkorlikka tayyormiz.