O’zbekistonda tarqalgan tuproq tiplari

Qumli sahro tuproqlar-qisqa (boshlanish) shakldagi gorizontal qonuniyatlarni; → och tusli bo’z → tipik bo’z → to’q tusli bo’z → tog’ jigarrang tuproqlari shaklidagi vertikal qonuniyatlarni ko’rish mumkin. Bunday zanjirda gorizontal qonuniyatning sur tusli qo’ng’ir, taqirli tuproqlari, vertikal qonuniyatning–baland tog’ dasht hamda doimiy tog’ muzliklari yo’qligini ko’ramiz.

• Qumli sahro tuproqlar-qisqa (boshlanish) shakldagi gorizontal qonuniyatlarni; → och tusli bo’z → tipik bo’z → to’q tusli bo’z → tog’ jigarrang tuproqlari shaklidagi vertikal qonuniyatlarni ko’rish mumkin. Bunday zanjirda gorizontal qonuniyatning sur tusli qo’ng’ir, taqirli tuproqlari, vertikal qonuniyatning–baland tog’ dasht hamda doimiy tog’ muzliklari yo’qligini ko’ramiz.

• Tuproqlar gorizontal va vertikal qonuniyatlar asosida joylashsada, mazkur tuproqlar geografik iqlimiy sharoitlariga ko’ra respublikamizning bir-biridan farq qiladigan boshqa hududlarida tarqalgan hamda shu nom bilan yuritiluvchi tuproqlardan dengiz sathiga nisbatan joylanish balandligi, yog’in-sochin miqdori, o’simlik qoplamining holati va nihoyat melkozemli qatlamning qalinligi kabi ko’pgina morfolitogenetik belgilar bilan farqlanadi.

Xususan Oabekiston hududidagi barcha tuproq tiplari bir xil nom bilan yuritiluvchi boshqa tuproq tiplaridan kam gumusliligi, o’simlik qoplamining kamligi va nihoyat barcha tuproq tiplari dengiz sathidan yuqoriroq balandlikda joylashganligi bilan ajralib turadi.

• Xususan Oabekiston hududidagi barcha tuproq tiplari bir xil nom bilan yuritiluvchi boshqa tuproq tiplaridan kam gumusliligi, o’simlik qoplamining kamligi va nihoyat barcha tuproq tiplari dengiz sathidan yuqoriroq balandlikda joylashganligi bilan ajralib turadi.

• O’zbekistonning katta hududini egallagan bir qancha tuproq tiplari, tipchalari va xillari mavjud. Biroq ularning barchasi o’ziga xos tuproq-iqlim sharoitida vujudga kelgan. Bu o’rinda Tog’ va tog’ oldi­-tekisliklarida tuproq hosil bo’lishining o’ziga xos xususiyatlari mavjud bo’lib, bu hududda tarqalgan tuproq tiplari respublikamizning barcha hududlarida tarqalgan tuproq tiplari nomlari bilan ataladi. Ammo shu tuproqlarga xos bo’lgan barcha genetik-morfologik, agrokimyoviy va agrofizikaviy xususiyatlardan farqlanadigan maxsus belgilarni o’zida mujassamlantiradi.