O’zbekistonda tuproqlar ularning xususiyatlari tuproq haqida

Buning bir necha sabablari bo’lib, ulardan quyidagilarni ko’rsatishni joiz deb bildik:

• 
  Birinchidan, O’zbekiston tog’lari tizimida past tog’lar, yog’in-sochin miqdori kam, hamda qiyaliklari asosan yalang’och, ya’ni melkozemi kam bo’lgan ulkan tog’ jinslari barcha qiyaliklarni egallab turadi.
  
• 
  Ikkinchi sabab tog’ yon bag’rlarining daraxt, buta, yarim buta va o’t o’simliklari turlarining naqadar siyrak qoplanganligidir,
  
• 
  Uchinchidan, Tog’i va tog’ oldi tekisliklarining bevosita respublikamizning sahro mintaqasi bilan tutash hosil qilganligidir;
  
• 
  To’rtinchidan-bu hududda faqatgina o’ta quruq iqlim hukmronlik qilmasdan, balki bu o’lka-shamol eroziyasining tarqalganligi bilan xarakterlanadi.
  

Tog’ va tog’ oldi tekisliklarida huduning tabiiy sharoitlari ta’sirida shakllangan, o’z evolyustiyasini davom ettirayotgan quyidagi tuproq tiplari tarqalgan.

• 
  Tog’ va tog’ oldi tekisliklarida huduning tabiiy sharoitlari ta’sirida shakllangan, o’z evolyustiyasini davom ettirayotgan quyidagi tuproq tiplari tarqalgan.
  
• 
  1. Tog’ jigarrang tuproqlari-dengiz sathidan 1500 metr balandlikdan yuqorida joylashgan bo’lib, bu tuproqlar Respublikamizning shimoliy, shimoliy-g’arbiy, hattoki janubiy qismida joylashgan Chotqol, Turkiston, Xisor tog’ tizmalarida tarqalgan shu tipdagi tuproqlar kabi qalin melkozemli va katta hududni tashkil qilmasdan, balki kichik xalqalar, orolchalar tariqasida juda yupqa melkozemli, biroq o’ta skeletli och jigar rang, qalinligi 3-5 sm. chimli qatlamdan iborat, uning ostki qismida esa chim osti qatlam bo’lib, tuproq massasining rangi qo’ng’irsimon jigarrangli kesakchali (chang aralashgan) agregatli bo’lakchalardan iborat bo’ladi.
  

Karbonatli birikmalar profilning 50-70 sm.da joylashgan bo’lib, u tezda o’ta toshli delyuvial-prolyuvial yotqiziqqa yoki tub tog’ jinsiga o’tadi. Tuproq profili qalin emas (40-50, ba’zan 70sm gacha), o’ta toshli, mexanik tarkib jihatdan og’ir qumoqlidir. Bu tuproqlarning chimli qatlamida gumus miqdori -2,35-2,65 %, chim osti qatlamida - 1,40-1,65 % keyingi qatlamlarda 0,5 -1,4 % gacha gumus bo’ladi.

• 
  Karbonatli birikmalar profilning 50-70 sm.da joylashgan bo’lib, u tezda o’ta toshli delyuvial-prolyuvial yotqiziqqa yoki tub tog’ jinsiga o’tadi. Tuproq profili qalin emas (40-50, ba’zan 70sm gacha), o’ta toshli, mexanik tarkib jihatdan og’ir qumoqlidir. Bu tuproqlarning chimli qatlamida gumus miqdori -2,35-2,65 %, chim osti qatlamida - 1,40-1,65 % keyingi qatlamlarda 0,5 -1,4 % gacha gumus bo’ladi.