O‘zbekistonning qo‘shni mamlakatlar bilan o‘zaro munosabatlari

 
Turkmaniston 
Turkmaniston (turkmancha. 
Türkmenistan), Turkmaniston Respublikasi (turkmancha. 
Türkmenistan Respublikasy) — Markaziy Osiyodagi suveren davlat. Ashxobod — 
mamlakatning poytaxti va eng yirik shahri. Mamlakat aholisi 6 millionni tashkil etadi, bu 
Oʻrta Osiyo respublikalarining eng pastidir. Turkmaniston Osiyodagi eng kam aholisi 
boʻlgan davlatlardan biridir. Turkmaniston fuqarolari Turkmanistonliklar deb nomlanadi. 
Turkmaniston asrlar davomida sivilizatsiyalar chorrahasida boʻlgan. Oʻrta asrlarda Marv 
islom dunyosining buyuk shaharlaridan biri boʻlgan va Buyuk Ipak yoʻlidagi muhim 
toʻxtash joyi. Turkmaniston — betaraf davlat. Davlat boshligʻi — prezident (2022-yildan 
Serdar Berdimuhamedov) Turkmaniston hududining aksariyati tekislikdan iborat boʻlib, 
qariyb 4/5 qismi Turon tekisligi (Qoraqum choʻli)da joylashgan. Pul birligi- Turkmaniston 
manati - (turkm. Manat) Turkmaniston pul birligi 1 manat = 100 tanga. 
 
 

---

Yangi O‘zbekiston - yangi qo‘shnichilik 
Afg‘oniston va O‘zbekiston o‘rtasidagi munosabatlar
Markaziy Osiyo, jumladan Afg‘oniston, doimo O‘zbekiston tashqi siyosatining ustuvor 
yo‘nalishi bo‘lib kelgan. Biroq 2016 yil oxiridan boshlab mintaqaga yondashuv va 
munosabat tubdan o‘zgardi. 
Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylanganidan so‘ng 
Markaziy Osiyo mintaqasida hamkorlikning yangi davri boshlandi. U qisqa muddat ichida 
mintaqaviy aloqalarni faollashtirish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Mamlakatlar o‘rtasidagi 
siyosiy, xavfsizlik, savdo-iqtisodiy, madaniy-gumanitar va o‘zaro manfaatli boshqa 
sohalardagi munosabatlar jadal rivojlana boshladi. 
2017 yil avgust oyida Toshkentda bo‘lib o‘tgan “Markaziy Osiyo – O‘zbekiston tashqi 
siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi” nomli xalqaro forumni kirish so‘zi bilan ochgan 

---

O‘zbekiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov davlatimiz rahbari 
tomonidan Markaziy Osiyoning mamlakatimiz tashqi siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi 
sifatida belgilangani davlatimizning yaqin qo‘shnilar bilan do‘stlik, o‘zaro manfaat va 
yaxshi qo‘shnichilik tamoyillariga asoslangan munosabatlar o‘rnatishga samimiy intilishi 
ekanini alohida ta’kidladi. 
Markaziy Osiyoning barcha davlatlari bilan umumiy chegaraga ega O‘zbekiston, shubhasiz, 
mintaqani barqarorlik, izchil taraqqiyot va yaxshi qo‘shnichilik hududiga aylantirishdan 
manfaatdor. Mamlakatimiz taraqqiyotining chegaralarimiz xavfsizligidan tortib suv 
resurslarini oqilona taqsimlashgacha bo‘lgan barcha muhim hayotiy masalalarini hal etish 
mintaqamiz bilan chambarchas bog‘liq. Iqtisodiy jihatdan taraqqiy topgan, xavfsizligi 
ta’minlangan Markaziy Osiyo O‘zbekiston uchun eng asosiy maqsaddir. Transport-
kommunikatsiya va energetika sohalaridagi yirik mintaqaviy loyihalarni qo‘shni 
mamlakatlar bilan faol hamkorlik qilmasdan, ularning yuksak darajada integratsiyalashuvini 
ta’minlamasdan amalga oshirib bo‘lmaydi. 
Yangi O‘zbekistonning besh yillik davri mobaynida, Prezident Shavkat Mirziyoyev 
davlatlar o‘rtasidagi ishonch darajasini oshirish va Markaziy Osiyoda mintaqaviylikni 
mustahkamlash borasida ulkan yutuqlarga erishdi. U davlat rahbari bo‘lganining birinchi 
yilidanoq Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi hamkorlik darajasini ko‘tarishga yordam 
beruvchi yirik ishlarni amalga oshirdi. Xususan, 2017 yilda O‘zbekiston rahbari Markaziy 
Osiyoning boshqa respublikalari rahbarlari bilan 15 dan ortiq ikki tomonlama uchrashuv va 
telefon orqali suhbatlar o‘tkazdi, shuningdek, uchta davlat tashrifi (Turkmaniston, 
Qozog‘iston, Qirg‘iziston) va ikkita ishchi tashrifni (Qozog‘iston va Turkmanistonga) 
amalga oshirdi. 
Uzoq tanaffusdan so‘ng, qo‘shni mamlakatlar o‘rtasidagi chegarani belgilash kabi 
murakkab jarayon tezlasha boshladi. Bundan tashqari, Prezident turli madaniy-gumanitar 
uchrashuvlar, ikki tomonlama biznes-forumlar va hamkorlikning yangi formatlari 
tashabbusi bilan chiqdi. O‘zbekiston va Tojikiston o‘rtasida havo va avtobus xizmatlari 
qatnovi yo‘lga qo‘yildi, viza olish tartibi soddalashtirildi. O‘zbekiston rahbarining amaliy 

---

harakatlari uning qo‘shnilarimiz o‘rtasida ishonchli munosabatlarni o‘rnatish niyati 
haqiqiyligini ko‘rsatdi. 
O‘zbekistonning tashqi siyosatdagi yangi yondashuvi tufayli, qo‘shnilar bilan iqtisodiy 
hamkorlikda sezilarli yutuqlarga erishildi. Xususan, mamlakatimizning 2017-2019 yillarda 
Markaziy Osiyo davlatlari bilan o‘rtacha yillik savdo aylanmasi 50% dan oshib 5,2 mlrd. 
dollarni tashkil etdi. 2020 yil yakunlariga ko‘ra, global pandemiyaga qaramay, O‘zbekiston 
va Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi umumiy savdo hajmi 5 mlrd. dollarga yetdi. 
Jumladan, O‘zbekistonning umumiy tashqi savdo aylanmasida Markaziy Osiyo 
davlatlarining ulushi 2019 yildagi 12,4% dan 2020 yilda 13,6% ga oshdi. 
Shu bilan birga, Markaziy Osiyoda barqaror rivojlanish istiqbollari qo‘shni Afg‘onistonda 
tinchlikka erishish bilan uzviy bog‘liqdir. Afg‘oniston doimo Markaziy Osiyoning ajralmas 
qismi bo‘lib kelgan va shunday bo‘lib qoladi. 
Markaziy Osiyo davlatlari va Afg‘onistonni umumiy tarix, din, madaniyat va urf-odatlar 
hamda xavfsizlikni ta’minlash va o‘zaro savdoni rivojlantirish kabi manfaatlar birlashtiradi. 
Tinch Afg‘oniston Markaziy Osiyo davlatlariga Hind okeani va Fors ko‘rfazi portlariga eng 
qisqa yo‘l bilan chiqish imkoniyatini yaratib, Janubiy Osiyoni Yevropa va Xitoy bozorlari 
bilan bog‘lashi mumkin. Ushbu omillarni inobatga olgan holda, yangi O‘zbekiston 
Afg‘onistonga mintaqaviy muammolar, tahdidlar va qiyinchiliklar manbai sifatida emas, 
balki Yevroosiyo makonida keng trans-mintaqaviy aloqalarning rivojlanishiga tubdan yangi 
turtki beradigan noyob strategik imkoniyat sifatida qaray boshladi. 
Xorijiy ekspertlarning fikricha, O‘zbekiston bilan Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasida 
so‘nggi yillarda erishilgan siyosiy ishonch va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarining 
mustahkamlanishi mintaqaning zamonaviy tarixida ijobiy burilish nuqtasini anglatadi. 
Shuningdek, koronavirus pandemiyasi sharoitidagi mintaqaviy faollik O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida yaxshi qo‘shnichilik, 
o‘zaro foydali hamkorlik va yordam berish borasidagi harakatlar uzoqni ko‘zlagan tashqi 
siyosat strategiyasining yaqqol tasdig‘ini topdi. Transport va logistika masalalarini o‘z 

---

vaqtida hal qilish, fuqarolarni qaytarish va gumanitar yordam ko‘rsatish O‘zbekistonning 
Markaziy Osiyodagi ochiq va konstruktiv siyosatining natijasi bo‘ldi. 
O‘zbekiston Afg‘onistonga navbatdagi insonparvarlik yordamini yubordi: 
Birlamchi oziq-ovqat mahsulotlari va kiyim-kechaklardan iborat 170 tonnalik yordam yuki 
Balx viloyatiga yetkazildi. Ismatulla Ergashevning aytishicha, bu – 2022 yil hisobidan 
Afg‘onistonga topshirilgan yordamning yettinchi partiyasi bo‘lgan. 
O‘zbekiston birodar afg‘on xalqiga eng birlamchi oziq-ovqat mahsulotlari va kiyim-
kechaklardan iborat jami 170 tonnalik navbatdagi insonparvarlik yordamini yubordi. 9 ta 
yuk mashinasidan iborat karvon 2022-yil 22- dekabr kuni Hayraton chegara o‘tkazish 
punkti orqali qo‘shni mamlakatning Balx viloyati shimolidagi Kaldor tumaniga yetkazildi. 
Hayraton shahrida insonparvarlik yordamini topshirish marosimi bo‘lib o‘tdi. Unda 
O‘zbekiston tomonidan prezidentning Afg‘oniston bo‘yicha maxsus vakili Ismatulla 
Ergashev va Surxondaryo viloyati hokimi To‘ra Bobolov boshchiligidagi delegatsiya 
ishtirok etdi. Ularni Hayratonda Balx viloyati gubernatori Muhammad Dovud Muzammil 
va provinsiyaning boshqa boshqaruv idoralari vakillari kutib olishdi. 
Rasmiy axborotga ko‘ra, yordam tarkibi 48 tonna un, 30 tonna shakar, 48 tonna bug‘doy, 
15 tonna o‘simlik yog‘i, 10 ming dona konservalangan go‘sht mahsulotlari, 22 tonna 
makaron, 1000 juft erkaklar va bolalar ust kiyimi, 1000 juft bolalar, erkaklar va ayollar oyoq 
kiyimidan iborat.