Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Юридика факультети 2А- кешки топар студенти
Арзубаев Самандардың “Пуқаралық хукыкы” пәнинен
“Пуқаралық хуқықы қатнасықлары” темасында
өз бетинше жумысы

Қабыллаған: Тлеумуратов.М

Жоба:

• ПУКАРАЛЫК ХУКЫКЫЙ КАТНАС ТУСИНИГИ
• ПУКАРАЛЫК ХУКЫКЫЙ КАТНАСЛАРДЫН ТУРЛЕРИ
• ЮРИДИК ФАКТЛЕР

Пукаралык хукыкый катнас

Пукаралык хукыкый катнас

шахслар ортасында болатугын хам пухаралык

хукыкый нормалар менен тартипке салынатугын социал катнаска айтылады. Шахслар ортасында дузилетугын алыу- сатыу, оним жеткизип бериу, ижара, карыз хаккындагы хам баска шартнамалар хукыкый катнасларга киреди.

Шахслар ортасында болатугын пукаралык хукыкый катнаслар нызам менен тартипке

Шахслар ортасында болатугын пукаралык хукыкый катнаслар нызам менен тартипке

салынатугын катнас болганы ушын олар ыктиярлы рауиште амелге асырылыуы лазым.

Бирак айырым жагдайда хукыкый катнастан алынган мажбуриятлар ыктиярлы рауиште

амелге асырылмаганлыгы себепли мамлекет тарепинен белгиленген мажбурий

орынланыуы шарт шаралар колланылады

Хар кандай хукыкый катнас

Хукыкый катнас субьектлери

онда катнасыушы шахслар- пукаралар хам

шолкемлер. Мамлекет те пукаралык хукыкый катнас катнасыушысы бола алады.

Пукаралык хукыкый катнастын мазмунын сол катнаста катнасыушы шахслардын субьектив хукыклары хам уазыйпалары курайды. Субьектив хукык дегенде, белгили хукыкый катнаста катнасыушы шахска тийисли хукык тусиниледи. Субьектив хукыклар обьектив хукык нормалары, ягный мамлекет тарепинен белгиленген улыума кагыйдалар тийикарында пайда болады хам оларга мууапык рауиште амелге асырылады.

Пукаралык хукыкый катнасыктын обьекти пукаралык хукыкый катнасыкта катнасыушы шахслардын субьектив хукыклары хэм мажбуриятлары неге каратылган болса, соган айтылады. Булар; затлар, ислер хэм хызметлер; интеллектуал хызмет натийжелери, жеке мулкий емес хукыклар хэм баска материаллык хэм материаллык емес байлыклар есапланады.

ПУКАРЛЫК ХУКЫКЫЙ КАТНАСЛАРДЫН ТУРЛЕРИ

1) Мулкий характерде хэм мулкий характерде болмаган жеке хукыкый катнаслар. Мулкий характердеги катнаслар дегенде белгили экономикалык мазмунга ийе болган социал катнаслар, мысалы,
мулктеги белгиленетугын, мулкти алыу_сатыу, ижарага койыу хэм баска да формада колдан-колга откериу менен байланыслы хукыкый катнаслар анлатылады.
Мулкий характерде болмаган шахсий хукыкый катнаслар жеке адамнын ози менен байланыслы болган, биреуге откизилиуи мумкин болмаган жеке хукыкылар, шахстын авторлык аты, кадир-кымбаты хам баска жеке маплер менен байланыслы болган хукыклардан ибарат.
2) Абсолют хэм салыстырмалы хукыкый катнаслар. Абсолют хукыкый катнасларда субьектив хукык ийелери оз хукыкларынын бузылмаслыгын хэр кимнен хэммеден талап ете алады. Абсолют хукыклар малим емес хэр бир адам тарепинен бузылыуы мумкин болганы себепли хэр кимге карсы коргалады. Оларга мулк, авторлык хукыклар, жеке хэм баска айрым хукыклар киреди.
Салыстырмалы хукыкый катнасларга болса тек малим бир шахс хукык хэм мажбурият алады. Салыстырма хукыкларда мажбурият алган малим шахс ка гана куште болады. Шартнамага тийкарланган барлык хукыклар салыстырма хукыкларга киреди. Салыстырма
хукыкларга тийкарланган талаплардын амелге асырылыуы, мажбуриятлардын орынланыуы, карызга алынган пулдын толениуи бойынша оз мойнына алган адамнан гана талап етиу мумкин болады.

3) Мулкий хукыклар хэм мажбурият катнаслары. Мулкий хукыкый катнаслар жокарыда айтып отилгениндей, абсолют хукыкый катнас болып, мулкий характерге ийе хэм затты ийелеу, оннан пайдаланыу хэм оны бийлик етиуге каратылган. Мулкий хукыкый катнасларда хукыкка ийе болган жеке адамлар баска адамлардын туура характерине мутаж болмай, оз хукыклар ын озлери амелге асырыу имканиятына ийе болады. Мажбурият катнаслары салыстырмалы катнастан ибарат болып, мулкий хукыкый катнаслар менен байланыслы болсада, хэмме уакыт материаллык зат пенен байланыслы болмауы мумкин. Белгили ислерди орынлау, хызмет корсетилиуи яки келтирилген зыянды толетилиуине каратылыуы лазым. Барлык шартнамалар, биреуге зыян жеткизиу, мулкти тийкарсыз алыу якит экономлау менен байланыслы болган хэм баска айрым катнаслар мажбурият катнаслары есапланады.

Пукаралык хукыкый катнасларды пайда ететугын, озгертетугын хэм бийкар ететугын тийкарлар сыпатында корилген юридик фактлар торт группага; 1. хукыкый хужжетлер, 2.юридик харекетлер, 3.хадийселер 4.харекетлерге болиниуи мумкин