O`zbekstan Respublikasi Xaliq t a`lim wa`zirligi A`jiniyaz atindag`i No`kis ma`mleketlik


Download 0.54 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/7
Sana03.08.2017
Hajmi0.54 Mb.
#12674
1   2   3   4   5   6   7

Sharif Ramazanov. 

Sharif  Ramazanov  1910-jili  Xorezm  wa`layatinin`  awilliq  jerinde,  diyqan 

shan`arag`inda  tuwiladi.  A`kesi  qaytis  bolg`annan  keyin  ku`n  keshiriw  onin` 

shan`arag`i  ushin  ju`da`  qiyinshiliqqa  ushiraydi.  Sharif  1932-jildan  baslap  balalar 

u`yinde  ta`rbiyalanadi.  Keyin  ala  ol  Hiyawadag`i  balalar  muzika  mektebinde 

oqiydi,  onnan  son`  Tashkenttegi  muzika  bilim  jurtinda  skripka  (g`ijjak)  klassi 

boynisha  bilim  aladi.  1928-jildan  1932-jilg`a  shekem  Sh.  Ramazanov 

Samarqandtag`i  muzika  ha`m  xoriegrafiya  ilimiy-tekseriw  institutinda  isleydi. 

Jumisinin`  arasinda  M.  Ashrafiy  ha`m  T.  Sadikov  penen  birgelikte  G`SafdoshG` 

atli marsh muzikasin jazadi. 

Sh. Ramazanov 1933-jillarinan baslap Tashkenttegi o`zbek muzikali teatrda 

dirijer,  keyinirek  Xorezm  oblastliq  ma`deniyat  basqarmasinin`  ko`rkem-o`ner 

bo`liminin` baslig`i, ha`m de teatrdin` ko`rkem basshisi bolip isleydi. Watandarliq 

uris  jillarinda  armiya  xizmetinde  boliwi  menen  birge  a`skeriy  orkestrdin` 

kapel`meyteri  bolip  isleydi.  Uristan  keyin  Namangandag`i  muzikali  drama 

teatrinda dirijer bolip isleydi. 

1948-1954-jillarda  Sh.  Ramazanov  Namangandag`i  muzika  bilim  jurtinda 

direktor bolip issledi. Ol 1954-jili Tashkentke ko`ship keledi, bul jerde O`zbkstan 

ma`mleketlik estradasinin` ko`rkemlik jaqtan basshisi bolip tayinlanadi. 

Sh.  Ramazanov  to`r  muzikali  dramag`a  muzika  do`retedi.  Birinshisi 

G`XolisxonG`  bunda  shig`is  xaliqlarindag`i  hayal-qizlardin`  qulliqtan  azat  boliwi 

temasina  arnalg`an.  Ekinshisi  G`VarqaG`  bul  muzikali  drama  Xorezm  xalqinin` 

u`stem klasslardin` ekspluatatsiyadan qutiliwi ushin alip bariwdag`i azatliq gu`resi 

su`wretlenedi.  U`shinshisi,  shig`is  xaliqlarin  ortasindag`i  belgili  bir  a`psanag`a 

tiykarlang`an G`Shaxsa`nemG` dep ataliwshi muzikali drama, al to`tinshi dramasi 

bolsa ulli Watandarliq urisina qatnasqan jawingerler haqqinda. 



 

32 


Sh.  Ramazanov  G`XorezmsheG`  dep  ataliwshi  u`sh  bo`limnen  ibarat-

simfoniyaliq  syuita  jazdi.  Syuitanin`  ekinshi  bo`limi  maqomnin`  G`MushkilotG` 

degen  namadan  paydalang`an.  U`shinshi  bo`limine  kelsek  jurtshiliqqa  belgili 

bolg`an G`LazgiG` tiykarinda jazilg`an.  

Bulardan  tisqari  ol  xor  ha`m  simfoniyaliq  orkestr  ushin  G`Mart 

paxtakorlarG`  atli  kontata  jazg`ani  qatarinda  o`zbek  xaliq  sazlari  orkestri  ushin 

syuita jazdi. 

Sh.  Ramazanov  bir  qansha  qosiqlar  jaziwi  menen  qatar  o`zbek  xaliq 

qosiqlarin  qayta  islep  shiqti.  Sonin`  menen  birge  ol  toplag`an  47-den  aslam 

Xorezm  ha`m  Fergana  xaliq  qosiqlari  K.  Abdullaevtin`  redaktorlawinda 

kompazitor  T.  Sadikov  so`z  basin  jazg`an  toplam  O`zbekstan  ma`mleketlik 

baspasinan kitap bolip shig`adi. 



G`ofir Qodirov. 

G`ofir  Qodirov  1917-jili  diyxan  shan`arag`inda  tuwiladi.  Ol  da`slep 

fabrikada  keyin  toqimashiliq  intitutinda  oqiydi.  Ayrim  waqitlarda  muzika  menen 

de  shug`illanadi.  Bos  waqitlarinda  ha`weskerler  do`geregine  belsene  qatnasadi. 

1937-jili  G`.  Qodirov  Tashkent  konservatoriyasinin`  tayarlaw  bo`limine  kirip, 

sonnan  keyin  konservatoriyanin`  kompazitorliq  fakul`tetinde  oqip  oni  B.  B. 

Nadejdin  klassi  boyinsha  1945-jili  tamamlaydi.  Sol  jillardin`  o`zinde-aq  Qodirov 

tarli  kvartet,  fortepiano,  vialonchel`  klarnet  ha`m  basqa  da  saz  a`sbaplari  ushin 

p`essalar  jazadi.  Ol  Tashkenttegi  muzika  bilim  jurtinda,  muzikanin`  eoementar 

teoriyasi, sol`fedjio, garmoniya sabaqlarinan oqitiwshi bolip isleydi. 

Kompazitor bir qansha simfoniyaliq shig`armalar, uvertyura, bes bo`limnen 

ibarat  oyin  syuitasi,  eki  poema  jazdi.  O`zbek  xaliq  sazlari  ushin  da  eki  syuita 

do`retken.  Bulardan  tisqari  qosiql  romanslari  tanimali  shig`armalar  qatarinan 

salmaqli  oring`a  iye.  Onin`  ko`plegen  muzikaliq  shig`armalari  aktual  temalarg`a 

ulasip  tinishliq  ha`m  jaslarg`a  arnalg`an  G`Sevgi  kuylariG`,  G`Baxtier  qiz 

qwshig`iG`.  Sonin`  menen  birge  bir  qatar  balalarg`a  qosiqlari,  sonday-aq  U.  I. 

Ikromov,  N.  HAsanov,  K.  Jabbarov,  B.  Tumanyan  siyaqli  ko`plegen 

kompazitorlardin` qosiqlarin qayta islegen. 



Xamid Raximov. 

Xamid  Raximov  1927-jili  Tashkent  qalasinda  tuwiladi.  Ol  uliwma  bilim 

beretug`in    mekteptin`  8-klassin  pitkergennen  keyin  1942-jildan  baslap  Tashkent 

toqimashiliq  kombinatinda  ja`rdemshi  master  bolip  jumis  isleydi.  Jumistan  bos 

waqitlaranda ha`weskerler do`geregine belsene qatnasadi. 

X.  Raximov  keleshekte  muzikanin`  tayar  mamani  bolip  jetisiw  maqsetinde 

xamza  atindag`i  muzika  bilim  jurtinin`  kompazitorliq  bo`limine  oqiwg`a  kiredi. 

Sol  jillari  ol  g`ijjak  shertiwdi  biletug`in  edi.  Sonin`  ushin  da  Tashkent 

filarmoniyasinin` xaliq sazlari orkestrinde isleydi. X. Raximov 1946-jildan baslap 

Tashkent 

konservatoriyasinin` 

tayarlaw 

bo`liminde 

1948-jildan 

baslap 

konservatoriyanin`  kompazitorliq  fakul`tetinde  B.  B.  Nadejdin  klassinda  oqiydi. 



Konservatoriyani  1954-jili  tamamlaw  jili  diplom  jumisina  G`YoshlikG` 

simfoniyaliq poemasin jazdi. X. Raximov 1950-jildan 1956-jilg`a shekem O`zbek 

ma`mleketlik  filarmoniyasinin`  qosiq  ha`m  oyin  ansamblinde  da`slep  muzika 

basshisi,  son`in  ala  dirijer  bolip  isleydi.  Bul  orinlardan  basqa  Muqimiy  atindag`i 



 

33 


muzikali  komediya  ha`m  drama  teatrinin`  dirijeri  bolip  isleydi.  X.  Raximov 

konservatoriyada  oqip  ju`rgen  kezlerind-aq  qosiq  ha`m  romanslar,  forteipano, 

klarnet,g`ijjak, tarli kvartet ushin p`essalar jazdi. 

Simfoniyaliq  orkestr  ushin  o`zbek  xaliq  namalari  tiykarinda  syuita  jazdi. 

G`ZafarG`,  G`Sinqomlar  qissasiG`  muzikali  dramalarg`a  muzikalar  jazdi.  X. 

Raximov  ha`m  A.  A.  Berlin  menen  birge  G`Bayramnin`  birinshi  ku`niG` 

p`essasina  muzika  jazdi.  1964-jildan  baslap  ko`p  jillar  dawaminda  X.  Raximov 

Tashkent ma`mleketlik konservatoriyanin` redaktor waziypasin atqaradi. 



Manas Lebiev. 

Manas Lebiev. 1912-jili Namangan sha`hrinde tuwiladi. Ol jaslayinan baslap 

o`zbek  xaliq  muzika  a`spabin  u`yrenedi.  1930-jildan  baslap  u`sh  jil  dawaminda 

Samabqandttag`i  muzika  xoreografiya  ilimiy  tekseriw  institutinda  oqip,  ayrim 

waqitlarda Armiya qatarinda xizmette boliwi menen birge o`zbek muzika teatrdin` 

muzika  basshisi  bolip  isleydi.  M.  Lebiev  instituta  ataqli  xaliq  qosiqshilari 

Axmatjon  Umurzoqov,  Matyusuf  Xarratov,  Domla  Xalim  Ibodov,  Abduraxmon 

Umarov,  Abduqodir  Ismoylovlardan  bilim  aladi.  Bulardin`  basshilig`inda  M. 

Lebiev tanbur ha`m  duwtar shertiwdi u`yrenedi. M. Lebiev N. N. Mironovtan rus 

ha`m Evropa muzika muzika ma`deniyatin u`yrenedi. 

1933-jili M. Lebiev Leningradtag`i Musorskiy atindag`i muzika mektebinin` 

kompazitorliq  bo`limine  oqiwg`a  kirip  oni  1937-jili  tamamlaydi.  Professorlardan 

R.  Ryazanov  ha`m  Yudin  qusag`an  ilim  iyelerinde  oqiydi.  M.  Lebiev  mektepti 

pitkermesten  burin  simfoniyaliq  orkestr  ushin  talantli  o`zbek  artistkasi 

G`NurxanG` 

atli 


poemasin 

do`retti. 

1937-jil 

M. 


Lebiev 

Leningrad 

konservatoriyasina  oqiwg`a  kirip  professor  X.  S.  Qushnazarovtan  kompazitsiya 

boyinsha ta`lim alsa, orkestrovkadan D. D. Shostakoviyatan u`yrenedi. 

1948-jili M. Lebiev O`zbekstan koapzitorlar ken`esine ag`za bolip saylanadi. 

1953-jildan  ko`p  jillar  dawaminda  buring`i  sayuzdin`  juwapli  xatkeri  waziypasin 

atqaradi.  M.  Lebiev  ko`plegen  muzikali  dramalarg`a  shig`armalar  do`retedi.  Ol 

1947-jili  A  Nawayi  da`stani  tiykarinda  G`Suxayl  ha`m  MexrG`  baletinde 

apsanag`a  aylang`an  syujetke  baylanisli  G`Suxayl  ha`m  MexrG`din`  pa`e 

muxabbati, olardin` jawizliqqa qarsi gu`resi, is ha`reketleri su`wretlenedi. 

M.  Lebiev ta`rpinen jazilg`an  muzikali  dramalar  O`zbekstannin` bir qansha 

teatrlarinin` saxnasinda qoyiladi.  O`zbekstan kolxozshilari paxtadan  mol  zu`ra`a`t 

jetistiriwinde  alip  barip  atirg`an  jen`isi  tuwrali  su`wretlenetug`in  G`Oltin  kwlG` 

muzikali dramasi 1958-jili sa`tli shiqqan shig`armalar qatarina jatadi. 

Bulardan  basqa  M.  Lebiev  G`Kewil namalariG`,  G`Shoxi  swzanaG`,  G`Bir 

sevgi  afsonasiG`  sonday-aq  M.  Burxanov,  I.  Akbarov  penen  birge 

G`MaftuningmanG` (T. Tula ha`m Mel`kulov liberettosi) kino komedisina, G`Aral 

baliqshilariG` kino-fil`mge muzika jazadi. M. Lebiev u`sh kontata T. Tula so`zine 

G`Yorqin  ywlG`,  Shayxzoda  so`zine  G`Aq  altinG`,  G`.  G`ulom  so`zine  jazilg`an 

kontatalar o`zbek ha`m ta`jik xaliq namalari tiykarinda syuitalar jazdi. 

O`zbek ha`m ta`jik tillerinde ko`plegen qosiq ha`m romanslar, balalar ushin 

bir  neshshe  qosiqlar  jazdi.  M.  Lebiev  G`Wzbek  qzi  ovoziG`,  G`Paxta  terG`, 

G`Ilg`or  qizG`,  G`Farg`onaG`,  G`Gulistonimsan  meningG`  bul  qosiqlar 


 

34 


O`zbekstanda  salmaqli  oring`a  iye.  Kompazitor  bul  lo`retpeler  qatarinda  xaliq 

qosiqlarin simfoniyaliq ha`m xaliq sazlari orkestri ushin qayta issledi. 



Abdurahim Muxammedov. 

Abdurahim  Muxammedov  1923-jili  Tashkente  jumisshi  shan`arag`inda 

tuwiladi. Ol jeti jasinan baslap 15-jasina shekem balalar u`yinde ta`rbiyalanadi. A. 

Muxammedov  1938-jildan  1942jilg`a  shekem  Tashkent  instrumental  texnikumin 

tamamlaydi.  1946-jili  A.  Muxammedov  Xamza  atindag`i  bilim  jurtinin`  o`zbek 

xaliq saz a`sbaplari bo`liminde oqiydi. 

1945-jildan  1952-jilg`a  shekem  filarmoniyag`a  xaliq  sazlari  orkestride 

muzikant  bolip  isleydi.  1948-jili  A.  Muxammedov  dotsent  B.  B.  Nadejdin  klassi 

boyinsha  Tashkent  konservatoriyanin`  kompazitorliq  fakul`tetine  oqiwg`a  kirip 

1955-jili  tamamlaydi.  1952-1953-jillari  A.  Muxammedov  radio  esittiriw 

komitetinin`  xaliq  sazlari  orkestrinde  muzikant  bolip  isleydi.  Konservatoriyani 

pitkergenshe  O`zbekstan  ma`deniyat  ministrligi  qasindag`i  ko`rkem-o`ner 

basqarmasinda  isnpektor  lawaziminda  isleydi.  A.  Muxammedov talantli  muzikant 

boliwi  menen  birge  do`retiwshilik  isi  rawajlanip  a`sirese  qosiq  janrinda  tiykarg`i 

orindi iyeleydi. Ol o`zbek xaliq muzikasin jaqsi bilgeni sebepli, onin` shig`armalari 

xaliq  qosiqlarina  ju`da`  jaqin  bolip  keledi.  Sonliqtanda  onin`  ko`pshilik 

shig`armalari O`zbekstannin` barliq jerlerinde berilgen kontsertler progrmaalarinan 

salmaqli orying`a iye bolip keldi. 

A.  Muxammedovtin`  G`Gwzzal  Farg`onaG`,  G`Jon  qizlarG`,  G`Tinchlik 

bayroqlariG`, usinday do`retpeleri qatarinda G`Jon qizlarG` atli muzikali komediya 

poemasina  a`jayip  muzikalar  do`retti.  Bul  p`esa  qirg`iz  teatr  saxnasinda  ha`m 

O`zbekstannin` ayrim rayonlarinda qoyiladi. 

A.  Muxammedov  ko`plegen  qosiqlar  qatarinda,  simfoniyaliq  orkestr  ushin 

poema  ha`m  val`s  jaziw  menen  birge  o`zbek  xaliq  sazlari  orkestrine,  p`esa,  ha`m 

de  xaliq  qosiqlarin  qayta  issledi.  Sonin`  menen  birge  mektep  jasindag`i  balalar 

ushin qosiqlar jazdi. 



Xayri Izomov. 

Xayri  Izomov  1922-jili  Buxara  qalasinda  tuwiladi.  Onin`  a`kesi  oqitiwshi 

bolip  islegen.  X.  Izomov  9-jaslarinda  Buxara  muzika  bilim  jurtinin`  skripka 

bo`liminde  ha`m  de  o`zbek  xaliq  saz  a`sbaplarin  shertiw  usilin  u`yrenedi.  Bul 

qizig`iwshiliq  keleshekte  X.  Izomovtin`  xaliq  do`retpelerin  teren`irek  bilip  aliwi 

menen birge onin` son`g`iliqta maman koipazitor bolip jetilisiwine ja`rdem beredi. 

X. Izomov muzika bilim jurtin 1935-jili pitkeredi. 1935-1937-jillari Buxaoa 

muzikali drama teatrinda orkestrde skripka boyinsha muikant bolip isleydi. 

Ol  1937-jili  Moskvada  o`tiletug`in  O`zbekstan  a`debiyati  iskusstvasinin` 

dekadasina  tayarliq  ko`riwge  baylanisli  jan`adan  ashilg`an  qosiq  ha`m  oyin 

ansambl`ne g`ijjaqchi muzikant bolip islewge jumisqa keledi. Dekadadan keyin X. 

Izomov Tashkente bolip N. N. Mironov ta`repinen sho`lkemlestirilgen o`zbek xaliq 

sazlari  orkestrinde  g`ijjaqchi  muzikant  bolip  islep  qaladi.  Bul  orinda  ol  birinshi 

ma`rtebe  orekstrge  dirijerliq  etedi.  Orkestr  sol  jillari  tek  g`ana  O`zbekstannin` 

qalalarinda  emes  basqa  da  tuwisqan  respublikalardin`  saxnalarinda  kontsertler 

beredi. 


 

35 


X.  Izomov  1938-jili  Tashket  konservatroiyasinin`  tayarlaw  kursi  bo`limine 

oqig`a  kirip  dotsent  B.  B.  Nadejdinnin`  basshilig`inda  do`retiwshilik  kalssinda 

bilim  aladi.  ulli  watandarliq  uris  onin`  oqiwinin`  u`ziliske  tu`siwine  u`lken  ta`sir 

jasaydi.  Na`tiyjede  1941-jili  armiya  qatrina  xizmetke  shaqiriladi.  Eki  jil 

dawaminda ol Alma-ata qalasinda ushiwshilar mektebinde oqiydi ha`m mekteptegi 

qosiq 


ha`m 

oyin 


ansambl`ge 

basshiliq 

etedi. 

Ushiwshilar 



mektebin 

tamamlag`annan  keyin  X.  Izomovti  frnotqa  jiberedi.  Ol  jerde  awir  jaradar  bolip 

1946-jili Tashkentke kelip konservatoriyadag`i oqiwin dawam ettiredi. X. Izomov 

1949-jildan  baslap  O`zbekstan  radio  esittiriw  informatsiya  komitetinde  muzika 

esittiriw redaktori, keyin ala ko`rkem redaktsiyag`a basshiliq etedi. 

X. Izomovtin` aytiwg`a turarliq shig`armalarinan simfoniyaliq orkestr ushin 

u`sh  bo`limli  G`O`zbekshe  syuitasiG`  dawis  ha`m  simfoniyaliq  orkestr  ushin 

G`O`zbekstan  poemasiG`  fortepiano,  skripka  ha`m  klarnet  ushin  shig`armalari, 

fortepiano ushin tokattasi ayriqsha maqtawg`a ilayiq shig`armasi bolg`an. 

Kompazitor  ku`ndelikli  turmis  temasinan  alip  bir  neshshe  qosiqlar  jazadi. 

G`Qaharman  qizlarG`,  G`Shonli  a`limG`,  G`Wzbekstonim  meningG`,  G`Eshlik 

bayramiG`,  G`Sevikli  erG`,  G`Vatan  olqishiG`  h.t.b.  Ol  A  Nawayi  so`zine  tarli 

kvartet  ushin  G`PariG`  romansi.  Bul  do`retpe  ushin  A  Nawayinin`  yubeleyi 

hu`rmetine arnalg`an konkursta birinshi siyliqti alg`an.  

X.  Izomov  jas  tamashago`ler  teatrina  ko`plegen  spektakline  muzikalar 

jazg`an.  A`sirese  kompazitordin`  G`Aytsam  tilim,  aytmasam  dilimG`  muizkali 

drammisi do`retpeleri ishinde salmaqli oring`a iye. 

Sobir Bobaev. 

Sobir  Bobaev  1920-jili  Tashkent  qalasinda  tuwiladi.  Ol  jaslayinan  baslap 

balalar  u`yinde  ta`rbiyalanadi.  Balaliq  waqtinan  baslap  duwar  ha`m  tanbur  saz 

a`sbaplarin  shertiwdi  u`yrenedi.  S.  Bobaev  oqitiwshilar  kursi  ha`m  pedagogika 

nstitutinda  oqip  mektepte  fizika  ha`m  matematika  sabaqlarinan  oqitiwshi  bolip 

isleydi. 

Ol  1943-jili  Tashkent  konservatoriyasinin`  kompazitorliq  fakul`tetine 

oqiwg`a  kirip  oni  dotsent  B.  B.  Nadejdin  klassi  boyinsha  1949-jili  tamamlaydi. 

Ayrim  waqitlarda  S.  Bobaev  O`zbekstan  radio  esittiriw  komitetinde  xorist  keyin 

ala xormeystrdin` ja`rdemshisi bolip isleydi. 

S.  Bobaev  1948-jidlan  baslap  1955-jilg`a  baslap  1955-jilg`a  shekem 

O`zbekstan  kompazitori  ken`esinin`  baslig`i  bolip  saylanadi.  S.  Bobaev 

do`retiwshilik u`stinde qunt penen islep shayir Babajannin` so`zlerine 4-bo`limnen 

ibarat  G`Paxtakorlar  kontatasiG`,  G`Quraltay  zalinanG`,  G`Kolxozda  bayramG`, 

G`Suwshi  qosig`iG`,  G`Xasil  toyG`,  simfoniyaliq  orkestr  ushin  G`Bayram 

uvertyurasinG`  jaratadi.  Bul  uvertyura  birinshi  reet  1951-jili  Moskvada  bolip 

o`tken  o`zbek  a`debiyati  ha`m  ko`rkem-o`neri  dekadasinda  atqariladi.  Bul 

shig`armanin`  shoqlig`i,  xaliqshillig`i  temasinin`  mazmuni  boyinsha  qunli 

shig`arma bolg`anliqtan ja`ne de orkestrovkasi sa`tli esitiwge jag`imli. 

Usi  orkestrdin`  g`urami  ushin  o`zbek  xaliq  namasi  G`MushkulotiG`, 

G`CharchoqG`,  ha`m  G`AjalG`  tiykarinda  eki  bo`limli  shig`armada  ko`rsete.  S. 

Bobaev D. Zokirov penen birge 1954-jili Shukur Sa`dullanin` G`Dalada bayramG` 

shia`g`armasi  tiykarinda  muzikaliq  komediya  jazdi.  S.  Bobaev  G`Watan  ishqiG`, 


 

36 


G`Katta muxabbatG` muzikali drammalarg`a muzika do`retedi. Kompazitor o`zbek 

qosiq  ha`m  oyin  ansambli  ushin  G`Oq  oltinG`  atli  vokal  raqs  syuitasi,  sonin` 

menen birge saz a`sbaplari ushin bir neshshe p`essalar jaxadi. 

S.  Bobaev  o`zbek  xaliq  sazlari  orkestri  fortepiano,  ushin  xaliq  qosiqlarin 

qayta islep bir neshe romans ha`m qosiqlar do`reti. 

Fattax Nazarov. 

Fattax  Vaxobovich  Nazarov  1919-jili  Frunze  qalasinda  o`nerment 

shan`arag`inda  tuwiladi.  Ol  1933-jili  baslang`ish  mektepti  tamamlap  muzika 

studiyasina  klarnet  klassi  boyinsha  oqiwg`a  kiredi.  F.  Nazarov  en`  talantli 

oqiwshilardin`  biri  qatarinda  Moskvadag`i  M.  M.  Ippolitov,  Ivanov  atindag`i 

muzika  mektebine  oqiwg`a  jiberiledi.  Ol  mektepte  klarnet  ha`m  vialonchel` 

shertiwdi  jaqsi  mengeredi.  Nazarov  uris  jillarinda  Moskva  garnixonindag`i 

orkestrde muzikant bolip ha`m muzika mektebinde oqiwdi daham ettiredi. 1945-jil 

armiya  xizmetinen keyin  F.  Nazarov  eki  jil  dawaminda  Frunzedegi  drama  teatrda 

muzika  basshisi  ha`m  de  qirg`iz  ma`mleketlik  filarmoniyadi  xaliq  sazlari 

orkestirinde  dirijer  bolip  isleydi  ha`m  jumisi  arasinda  ju`da`  ko`plegen  qosiqlar 

jazadi. 1947-jili F. Nazarov Tashkent konservatoriyanin` dirijer-simfoniyaliq ha`m 

kompazitorliq  fakul`tetine  oqiwg`a  kirip  M.  Ashrafiy  klassinda  1951-jilda 

kopazitorliq  fakul`tetin  G.  A.  Mushel`  klassi  boyinsha  1955-jili  pitkeredi.  1950-

jildan baslap F. Nazarov Tashkent konservatoriyasinin` o`zbek xaliq sazlari a`spabi 

fakul`tetinde  oqitiwshi  bolip  isleydi.  1951-53-jillar  aralig`inda  Tashkent  radio-

esittiriw n`komitetinin` simfoniyaliq orkestrinin` dirijeri bolip isleydi.  

F.  Nazarov konservatoriyadi  oqip  ju`rgen  jilarinda o`zbek xaliq  qosiqlarina 

jaqin simfoniyaliq orkestr ushin eki syuita jazdi. konservatoriyani tamamlaytuin jili 

xor  ha`m  solist  simfoniyaliq  orkestr  ushin  G`O`zbekston  Xotin-qizlariG`  o`zbek 

xaliq  sazlari  orkestri  ushin  G`Eshlar  syuitasiG`,  G`ArchaG`  balalar  syuitasi 

qaraqalpaq rapsodiyasin, o`zbek xaliq qosiqlarinqayta isledi. Tarli kvartet ushin da 

qunli  shig`armalar  do`retti.  F.  Nazarov  A.  Sultanov  penen  birge  G`Ra`wshanG` 

muzikali  dramasina  namalar  jazdi.  F.  Nazarov  bir  qatar  spektakl`  ha`m  radio 

postanovkag`a  muzikalar  jazdi.  Ol  qosiq,  romanslar  ha`m  balalar  ushin  da 

ko`plegen qosiqlar do`retti.  

F.  Nazarovqa  1957-jili  Tashkente  bolip  Qaraqalpaq  a`debiyati  ha`m 

iskusstvasi  dekadasina  baylanisli  O`zbekstang`a  ha`m  Qarqaqalpaqstang`a  xizmet 

ko`rsetken artist degen hu`rmetli ataq berildi.  

Raxmatjon Tursunov. 

   Ha`zirgi  da`wirde  milliy  ko`rkem  o`nerimizde  ko`zge  ko`ringen  belgili 

bastakor wa`killerinin` biri Rahtmatjon Tursunov bolip esaplanadi.  

Ol  1939-jili  Qashqada`r`ya  oblastinin`  Qarshi  rayoninin`  Molla  quvvat  

degen  awildin`  diyqan  shan`arg`inda  tuwildi.  Orta  mektepti  pikergennen  keyin 

1956-jili  Tashkenttegi  Hamza  atindag`i  muzika  bilim  jurtina  oqiwg`a  kirip  oni 

1960-jili pitkeredi. Keyin Tashkent ma`mleketlik konservatoriyada oqiwin dawam 

etedi.  1968-jili  konservatoriyani  pitkergennen  keyin  ha`r  tu`rli  oqiw  orinlarda 

oqitiwshi bolip isleydi.  

1962-1968-jillari  Qarshi  atindag`i  ma`mleketlik  pedagogika  institutinda 

muzika ha`m vokal kafedrasinda oqitiwshi ha`m kafedra baslig`i bolip islese 1968-


 

37 


1974-jillarda  Tashkent  ma`deniy  ag`artiw  texnikumi,  respublikaliq  mektepke 

shekem  ta`rbiya  pedagogika  bilim  jurtinda  oqitiwshi  1974-1987-jillari  Abdulla 

Qadiriy  atindag`i  Tashkent  ma`mleketlik  ma`deniyat  institutinda  xor  dirijerlig`i 

kafedrasinda  ag`a  oqitiwshi  keyin  dotsent  1987-jildan  baslap  usi  instituttin`  xaliq 

muzikasi  kafedrasinin`  baslig`i  lawaziminda  islegen.  R.Tursinov  1987-jili 

pedagogika  ilimlerinin`  kandidati,  1989-jili  dotsent,  1994-jilda  professor  degen 

ilimiy ataqlarg`a iye bolg`an.  

R.Tursinov instituta islew da`wirinde ko`plegen sha`kirtler tayarlap olardin` 

ko`pshiligi  ma`deniyat  tarwlari  ha`m  oqiw  orinda  islep  atir.  Onin`  do`retiwshilik 

joli  1960-jillardan  baslanip,  ha`r  qiyli  jillarda  muzikanin`    ha`r  tu`rli  janrlari 

boyinsha  shig`armalar  jazip  xaliqqa  ken`nen  tanila  baslag`an.  A`sirese  onin` 

tvorchestvosinda qosiqshiliq (vokal) janri ayiriqsha oring`a iye. 

Onin`  G`G`amzasin  sevding  kwngilG`,  (Fizuliy)  G`WratadiG`(Navoiy), 

G`Visoling  bwlmasaG`  (Otashiy),  G`Mubtalo  qilursanG`  (Lutfiy),  G`Oshkor 

bwlsinG`  (Samad  Vurg`un),  G`BulbulG`,  G`A§n  bwlgayG`  (A.Oripov) 

G`Madhingni kuylayG` (T.Twla), Shahlo raqsi h.t.b. shig`armali muzika shaydalari 

ta`repinen  jaqsi  bahalang`an.  Joqaridag`i  ati  atalg`an  do`retpeleri  ishinde 

tematikaliq  jaqtan  diqqatqa  sazawar  Fizuliy  so`zine  G`G`amzasin  sevding 

kwngilG`  teren`  mazmung`a  iye  filosofiyaliq  oyg`a  bay  afsona  poetikaliq 

shig`arma.  Bastakordin`  Turob  Tula  so`zine  jazilg`an  G`Madhingni  kuylayG` 

qosig`i frigiyaladinin` re minor tonlig`inda jazilg`an bolip tekstegi ko`rkem obrazdi 

aship beriwge tiykarlag`an.  



G`anijon Tashmatov 

G`anijon  Tashmatov  1913-jildin`  A`ndijan  wa`layatinin`  Asaka  rayoninda 

du`n`yag`a  keledi.  Onin`  ata-anasi  muzikanin`  iqlasbentleri  bolg`an.  Olar 

G`anijonnin`  muzikag`a  iqlasli,  talantli  ekenin  sezip  tuwri  jolg`a  bag`dar  berip 

barg`an. G`anijon Tashmatov muzikani tez qag`ip alatug`in ayiriqsha huqiqqa iye 

boliwi menen birge muzikanin` ayirim sirlarin biletug`in Sobirjan Turdiqov, Karim 

sherlerinen  u`yrenedi.  G`anijon  Tashmatov  ustaz  Toqtasin  Jalilov  tanisadi.  Onin` 

kamon shertiw o`nerin sezip Toqtasin Jalilov G`anijon Tashmatovti A`ndijandag`i 

teatrg`a  alip  kelip,  ustazliq  etedi.  G`anijon  Tashmatovtin`  babasi  o`z  da`wirinde 

ataqli qosiqshi bolg`an. Atqariwshiliq o`nerin da`slep a`kesinen u`yrenip, Farg`ona 

keyin Tashkenttegi Muqimiy atindag`i muzikali drama teatrinda Juraxon Sultanov, 

Ma`murjon  Uzaqov,  Oxunjan  qiziqshi  siyaqli  sa`natkorlar  menen  birge  islegeni 

bolajaq  sazende  ushin  u`lken  mektep  boldi.  G`anijon  Tashmatov  ekinshi  du`n`ya 

ju`zilik  uris  jillarinda  Muqimiy  atindag`i  O`zbek  ma`mleketlik  muzikali  drama 

ha`m    komediya  teatrinda  isleydi.  Tez  arada  bastakor  ansambl`  du`zip  Tashkent, 

Buka  rayoni  GES  quriwshilarina  qosiq  ha`m  oyinlar  ko`rsetip  miynetkeshlerge 

xizmet  ko`rsetedi.  Respublika  radiosi  janinan  du`zilgen  Yunus  Rajabiy 

basshilig`indag`a  o`zbek  xaliq  saz  a`spablari  ansambline  jumisqa  keliwi  menen 

G`anijon  Tashmatovtin`  do`retiwshilik  isleri  rawaj  ala  baslaydi,  bir  qansha 

muzikalar  jazadi.  Boris  Zeydman  menen  birge  G`Qari  qizG`  muzikali  dramasina 

muzika  jazadi.  A.Navoiynin`  da`stani  tiykarinda  G`La`yli  ha`m  Ma`jnu`nG` 

muzikali dramasina muzika do`retedi. G`anijon Tashmatovtin` bastakorlik xizmeti 

30-jillarda  payda  bolip,  Ferg`ana  qurilisi  da`wirinde  G`VatanG`,  G`Karvon 


 

38 


keldiG`  uris  jillarinda    G`Botir  askarG`,  G`Yor  kelurG`,  G`IstadimG`  keyingi 

da`wirlerde  G`Chwpon  qwshig`iG`,  G`Mirzochwl  sahrosiG`,  G`Yor-§rG`, 

G`Paxtazorda  kwrdimG`,  G`KezarmanG`  siyaqli  ha`r  tu`rli  tematikada  qosiqlar 

onin`  qa`leminen  do`regen.  Bul  qosiqlardi  xalqimizdin`  su`yikli  o`ner  iyeleri 

O`zbekstan  xaliq  artisti  Nazira  Axmedova,  berta  Davidova,  O`zbekstan  xaliq 

xafizlari  Akbar  Haydarov,  Babaxan  ha`m  Akmalxan  Swfixanovlar,  Jwraxon 

Sultanovlar  qusag`an  belgili  sa`natkorlar  atqarip  xalqimizdin`  alg`isina  miyasar 

bolg`an.  G`NavoG`,  G`TanovarG`,  G`UshshoqG`  h.t.b.  namalardi  sheber 

atqarg`anin  ko`rgen tamashago`yler oni nag`iz tuwma talant ekenine qayil qaladi. 

Onin`  ha`r  bir  do`retpesi  meyli  ol  lirikaliq  qosiq  pa,  shoq  lapar  ma  xaliq 

namalarina  su`yene  otirip  jazg`an  muzikasi  milliy  kaloritke  bay  ekeni  seziledi. 

G`anijon Tashmatov ansambldin` ataxani, basshisi, a`jayip ustazi edi. G`Ustazimiz 

bizge dos, ma`sla`ha`tshi ha`m ha`mme waqit ja`rdem beriwge tayar mehriban ata 

sipatinda  jaqin  ediG`  deydi  ansasmbldin`  muzika  basshisi  Zamira  Suyunova. 

G`anijon  Tashmatovtin`  Babaqul  Mansurov  G`Zardwz  Buxoro  qizlariG`,  Tabiy 

so`zine  G`G`umchalaringdanG`,  Oxunjon  Xakimov  so`zine  G`DurdonamanG` 

Jumaniez  Jabbarov  so`zine  G`Dutorchi  qiz  qwshig`iG`,  siyali  namalar  jan`lap 

esitilmekte. Onin` ha`zil qosiqlarinan G`Ustoz sartaroshlarG`, G`Bodom qovoqG`, 

G`Chamaningda gulzorG` qusag`an qosiqlari ansambl`din` atqariwinda.  

Ustoz  G`.  Toshmatovtin`  jazg`an qosqlarina qizlar  ju`da`  zor  qizig`iwshiliq 

penen  u`yrenip  aytpaqta.  Mexriban  ustazdin`  G`BaxtimnanG`,  G`Qara  ko`zG`, 

G`SanobarG` qusag`an qosiqlardi ansambl`din` ko`rkem basshisi O`zbekstan xaliq 

artisti  Zamira  Suyunova,  G`Qoshing  qarosi  baloG`,  G`Gu`l  jamolG`, 

G`ChiroylikG`  siyaqli  qosiqlardi  Moxira  Asadova,  G`Zamona  baxtimG`, 

G`TushmasinG`  qosiqlardi  Marxabo  Raxmatullaeva,  Ozoda  Madraximova 

ta`repinen 

atqarilg`an 

G`A`masmanG` 

Sanobar 

Karimova 

aytqan 

G`G`unchaligingdaG`  qosig`i  tin`lawshilarg`a  la`zzet  bag`ishlap  kelgen.  G`anijon 



Toshmatov  o`z  tvorchesstvasi  menen  xaliq  o`nerin  rawajlandiriwg`a  ha`m 

san`atkorlardi  ta`rbiyalawg`a  bag`ishladi.  Onin`  bul  xizmetleri  ushin  O`zbekstan 

xaliq artisti atag`i berilgen. 


Download 0.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling