O'zgaruvchan tok zanjirida ajraluvchi quvvat. Transformatorlar. Magnit Maydon energiyasi

dv xajm elementini magnit momenti quydagiga teng boladi.

Xar bir xajm elementi oz magnit momentiga ega bolganligi uchun magnit momenti

Formulaga mos ravishda qoshimcha magnit maydonini xosil qiladi. Oxirgi formula berk tokini yetarli darajada katta masofalarda xosil qilgan magnit maydonidan iborat.
Shunday qilib magnetiklarni magnitlanishini magnit maydoniga tasiri dielektriklarni qutblanishini elektr maydoniga tasiriga oxshash ketadi. Lekin bu yerda muxim farq xam yoq emas. Dielektriklarda qoshimcha elektr maydoni xar doim dastlabki tashqi maydonning yonalishiga qarama-qarshi yonalgan. Shu tufayli dielektriklarda tola maydon dastlabki maydondan kichik boladi. Magnitiklarda qoshimcha maydon dastlabki maydonga magnetikni xossasiga qarab, yo qarama-qarshi yoki maydon boylab yonalgan bolishi mumkin. Qoshimcha magnit maydon dastlabki maydonga qarama-qarshi yonalgan magnetiklar dielektriklar. Qoshimcha magnit maydoni dastlabki maydon yonalishi bilan bir xil bolgan magnetiklar parametniklar deyiladi. Shunday qilib diemagnetiklar dastlabki maydonni susaytiradi, paramagnetiklar esa kuchaytiradi. Barcha diemagnetiklar va kopchilik paramagnetiklar uchun qoshimcha magnit maydoni dastlabki magnit maydoniga nisbatan juda kichik. Tashki magnit maydoni yoqolsa qoshimcha magnit maydoni xam yoqoladi yani diemagnetiklar va paramagnetiklar tola magnetsizlanadi. Lekin magnetiklarning 3-turi xam mavjudki tashqi magnit maydon yoqolganda ularda qoshimcha magnit maydoni saqlanib qoladi. Demak bunday magnetiklar qoldik magnetiklanish xususiyatiga ega. Ular tashqi maydon korinishini ozgartirishgina emas, balki mustaqil ravishda paydo qilish xususiyatiga xam ega. Bunday magnetiklar ferromagnetiklar deb ataladi. Klassik elektrodinamika doirasida ferromagnetiklarni magnetlanishning aniq nazariyasini korish imkoniyati yoq. Chunki bu magnitlanish kvant fizikasi qonuniyatlariga boysunadi. Shuning uchun elektrodinamika kursida beriladigan magnetiklar nazariyasi diemagnetiklar va paromagnetiklarga qollanishi mumkin xolos. Magnitlanish vektori I ning kattaligi, dastlabki maydon bilan

Formula bilan boglangan. X-koeffitsent magnit singdiruvchanlik koeffitsenti deyiladi. Magnetiklar mavjudligidagi vektor potensial.
Yuqorida aytilganlarga asosan xulosa qilish mumkinki m
agnetiklar mavjudligida tola magnit maydoni ikkita maydonlarning yigindisidan iborat boladi. Bularning birinchisi otkazuvchanlik toklarini xosil qilgan magnit maydoni (uni vektor potensiali deb olamiz) va ikkinchisini magnetiklar magnitlanishi oqibatida paydo boladigan magnit maydoni (uni vektor potensiali deb olamiz) Shuning uchun tola magnit maydoni potensiali quydagicha yoziladi:

Bu yerda

Bu yerda j,V xajmda oquvchi otkazgichlarning formulari quydagicha

((9) formulani isbotsiz keltirildi. Buni mustaqil organishga beriladi.)
Avval aytib otkanimizdek Maksvell tenglamalridan magnit zaryadlarini mavjud emasligi kelib chiqadi. Magnit maydon faqat toklar tomonidan xosil qilish mumkin. Shu sababali magnitlanish qoshimcha magnit maydonini xosil qilish uchun qandaydir toklarning paydo bolishi bilan boglangan bolishi shart. Lekin bu toklar otkazuvchanlik toklaridan farqli ravishda (bunday toklar zaryadlarini mikraskopik masofalarga siljish bilan bogliq) zaryadlarning mikraskopik soxalaridagi xarakati bilan boglangan boladi, yani molekulalardagi zaryadlar xarakati bilan. Shuning uchun bu toklar molekulalar toklar deyiladi. Shunday qilib magnetlanish molekulyar toklar bilan bogliq. Yana bir karra shuni takidlash joyizki bu yerda gap paramagnetiklar va diemagnetiklar ustida bormoqda, ferromagnitiklarni xossalari elektronlarni magnit xossalari bilan bogliqligi uchun, uni molekulyar toklar bilan tushintirib bolmaydi.
Shu aytilganlarga kora (9) ni quydagi korinishda yozish maqsadga muvofiq:

Bu formulaga asosan magnetiklar tomonidan xosil qilingan magnit maydoni magnetiklarning xajmi va sirti molekulyar toklari tomonidan xosil qilinadi.
Magnit singdiruvchanlik bilan magnit kirituvchanlik orasidagi boglanish.
O’tkazuvchanlik toklari tomonidan xosil qilinadigan maydon Maksvellning
Tenglamasi bilan tavsiflanadi.
Magniteklarni mavjudligini xisobga olish uchun oxirgi formulada
O’tkazuvchanlik toklari bilan bir qatorda molekulyar toklarni xam

xisobga olish zarur. Shuning uchun B vektorini magnitik mavjudligidan magnit induksiyasi vektor deb qaralsa (2) quydagi korinishni oladi.

• 
  ni (13)ni chap tomoniga olib otib va xar ikkala tomonni ga bolib
  

ni olamiz. Ikkinchi tomondan

Maksvell tenglamasi mavjud bolganda xam orinli. Shuning uchun (14) va
(15) larni bitta magnit maydonini tavsiflashini nazarda tutib

deb yozish mumkin. (16)ga

larni qo’ysak.

Bog’lanishni olamiz. Gauss birliklar sistemasida

Buni va (19) va (18) ga qoyib, Gauss birliklar sistemasida

bu bog’lanishni ifodalarini topamiz.
Kattalik musbat yoki manfiy bolishi mumkin. Shuning bogliq ravishda magnetikning magnit singdiruvchanligi vakuumning magnit singdiruvchanligida katta yoki kichik bo’lishi mumkin.
Diemagnitiklar uchun (21)
Paramagnetiklar uchun (22)
Ferromagnitlar uchun