Озик-овкат товарлари сифат экспертизаси-дарслик doc

Shaftoli. Shaftolining sifati GOST 21833-76 nomerli standart talabiga javob 
berishi kerak. Bu standart talabi bo‘yicha o‘rik mevalari sifat ko‘rsatkichlariga 
qarab oliy, birinchi va ikkinchi tovar navlariga bo‘linadi. 
Oliy va birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangi bo‘yicha 
aynan shu pomologik navga xos, butun, toza, sog‘lom, yaxshi yetilgan, ortiqcha 
namliklarsiz, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz bo‘lishi kerak. 
Ikkinchi tovar navida esa shakli va rangi shu pomologik navga xos 
bo‘lmagan navlar ham bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. 
Shaftolining oliy va birinchi navlarida mevalar boldoqsiz bo‘lishi mumkin. 
Lekin boldoq birikkan joyda meva po‘stlog‘i shilinmagan bo‘lishi kerak. 
Shaftolilar sifatini baholashda muhim ko‘rsatkichlardan yana biri pishganlik 
darajasi hisoblanadi. Oliy va birinchi navlarida shaftolilar yaxshi yetilib pishgan, 
pishganlik darajasi bir xil bo‘lishi kerak. Ularda g‘o‘ra yoki o‘ta pishib ketgan 
mevalar bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. 
Shaftoli mevalari uchun ham yana bir asosiy ko‘rsatkich meva ko‘ndalang 
kesimining diametri hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich 1-avgustgacha yig‘ib-terib 
olinadigan shaftoli mevalarining oliy tovar navi uchun 50 mm dan, birinchi tovar 
navi uchun 45 mm dan, ikkinchi tovar navi uchun ham 45 mm dan kam 
bo‘lmasligi, 1-avgustdan keyin yg‘ib-terib olingan shaftoli mevalarining oliy 
navlarida uchun esa 55 mm dan, birinchi navlari uchun 50 mm dan, ikkinchi tovar 
navlari uchun ham 50 mm dan kam bo‘lmasligi yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan 
standartda belgilab qo‘yilgan. 
Shaftoli mevalarining sifatini baholashda ham o‘rik mevasidagi singari 
ma’lum chetlanishlarga yo‘l qo‘yiladi. Masalan, shaftolining oliy navida mexanik 
www.sies.uz
Page 49 of 306 

---

50
jarohatlar bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Birinchi tovar navlarida esa har birining 
yuzasi 2 sm
2
dan oshmagan 2 tagacha yengil jarohatlar bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. 
Yoki oliy nav mevalarda zararkunandalar bilan zararlangan, kasallikka chalingan 
mevalar bo‘lmasligi standart talabi bilan o‘rnatilgan bo‘lsa, birinchi nav navlarida 
esa 15 % gacha jarohati bitgan mevalar bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. Shuningdek, 
shaftolining uchala tovar navida ham chirigan va pishmagan ko‘k mevalar 
bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi.