Озик-овкат товарлари сифат экспертизаси-дарслик doc

Meva-rezavor meva marinadlari. Marinadlar olcha, olxo‘ri, olma, 
uzumdan tayyorlanadi. Marinadlar tarkibida sirka kislotasining miqdoriga qarab 
ular kuchsiz nordon (0,2-0,6%) va nordon (0,61-0,90%) marinadlarga bo‘linadi. 
Shuningdek, saralangan, yuqori sifatli meva va rezavor mevalardan maxsus 
reseptura bo‘yicha bolalarga mo‘ljallangan va parhezbop meva konservalari ham 
tayyorlanadi. Bu mahsulotlarni olishda shakar o‘rniga ksilit va sorbitlar ishlatiladi. 
Sabzavot va meva konservalarini joylashtirish, tamg‘alash va saqlash. 
Konservalar sig‘imi har xil shisha yoki tunuka bankalarga solib saqlanadi. 
Bankaning korpusiga konserva mahsulotini tavsiflaydigan ma’lumotlar yozilgan 
yorliq yelimlanadi. Temir bankalarning tubi va qopqog‘iga shartli belgilar 
(litografik shifr) shtampovka qilinadi. 
www.sies.uz
Page 82 of 306 

---

83
Bu belgilar orqali konserva mahsulotlari qaysi davlatda, qaysi korxona 
tomonidan, qaysi yilda va oylarda ishlab chiqarilganligi haqidagi ma’lumotlarni 
olish mumkin. 
Keyinga yillarda xalq iste’mol tovarlarini tamg‘alashda shtrixli kodlashga 
katta e’tibor berilmoqda. Ana shu kodlar orqali ham mahsulot haqida atroflicha 
ma’lumotlar olish mumkin bo‘ladi. 
Meva va sabzavotlar konservalarini 25 kg og‘irlikda yog‘och va kartondan 
yasalgan yashiklarga joylanadi. 
Meva-sabzavot konservalarini 0
0
S dan 20
0
S gacha bo‘lgan haroratlarda 
saqlash mumkin. Lekin, 0
0
S dan past haroratda saqlaganda konserva bankasi 
ichidagi mahsulot muzlaydi, natijada mahsulotning ta’m ko‘rsatkichlari, hidi va 
konsistensiyasi yomonlashadi. 20
0
S dan baland haroratda saqlanganda ham 
konservaning hidi va ta’mi yomonlashadi. 
Sabzavot konservalarini saqlash uchun eng qulay harorat 0
0
S dan 15
0
S 
gacha, meva konservalari uchun esa 0
0
S dan 10
0
S gacha bo‘lgan harorat 
hisoblanadi. Bu yerda havoning nisbiy namligi 75 % dan ortiq bo‘lmasligi kerak. 
Ba’zi bir etli sharbatlar 0
0
S dan 2
0
S gacha bo‘lgan haroratda saqlanadi, chunki 
bundan boshqa haroratda ular rangini yo‘qotadi. Saqlaganda haroratning keskin 
o‘zgarishi maqsadga muvofiq emas. 
Meva-sabzavot konservalarini saqlaganda har xil omillar ta’sirida ularda 
quyidagi nuqsonlar vujudga keladi: bombaj, bankaning ezilishi, bankadan 
mahsulotning sizib chiqishi, bankaning zanglashi va boshqalar. 
Bombaj – bu bankalar qopqog‘ining bo‘rtib chiqishidir. Bombajlar 
mikrobiologik, kimyoviy va fizikoviy bombajlarga bo‘linadi. 
Mikrobiologik bombaj yaxshi sterilizatsiya qilinmagan konservalarda tirik 
qolgan mikroorganizmlarning rivojlanishi sababli vujudga keladi. Bunda banka 
ichida SO
2
, N
2
, NH
3
va boshqa gazlar to‘planishi hisobiga banka bo‘rtib chiqadi. 
Issiqlikka bardoshligi anaerob bakteriyalar ta’sirida tarkibida oltingugurt bo‘lgan 
oqsillar parchalanib N
2
S (vodord sulfid) gazini hosil qiladi. Buning natijasida 
mahsulotda chirigan narsaga xos hid paydo bo‘ladi. Mikrobiologik bombaj ro‘y 
bergan konserva bankalarining ichki yuzasi qorayib qoladi. 
Kimyoviy bombaj esa banka devorlari metali bilan mahsulotning tarkibidagi 
kislotalarning reaksiyasi natijasida vodorod gazi ajralishi natijasida vujudga keladi. 
Ana shu vodorod gazi bankaning bo‘rtib chiqishiga sabab bo‘ladi. Kimyoviy 
bombaj asosan kislotaliligi yuqori bo‘lgan kompotlar va sharbatlarda tez-tez 
uchrab turadi. 
Fizikoviy bombaj konserva bankalariga keragidan ko‘proq miqdorda 
mahsulot joylanganda yoki banka ichidagi mahsulot muzlab hajmi kengayishi 
hisobiga yuz beradi. Fizikaviy bombajga uchragan konserva mahsulotlarini 
iste’mol qilish mumkin. 
Bombaj belgilari bor konservalar iste’molga yaroqsiz hisoblanadi, bunday 
konservalar yo‘q qilib tashlanishi kerak.