Озик-овкат товарлари сифат экспертизаси-дарслик doc

Nuqsonlar 
Nuqson uchun 
kamaytirish bali 
Tananing deformatsiyalanganligi 
5 
Muskul to‘qimasining ichida sovutilgan go‘sht uchun 
haroratning 4
0
S dan, muzlatilgan go‘shtlar uchun esa-8
0
S 
dan yuqori bo‘lishi 
10 
Go‘sht yuzasi rangining va yog‘lari rangining kam 
darajada o‘zgarishi 
5 
Sovutilgan go‘sht yuzasida yupqa pardaning yo‘qligi va 
muzlagan go‘shtlar sirtining qor bilan qoplanishi 
10 
Tana sirtining ozroq shilimshiqlanishi 
10 
Tana sirtining ifloslanishi 
15 
Tananing zararkunandalar bilan zararlanishi va undagi 
jarohatlar 
15 
Ozroq nordon hidning paydo bo‘lishi 
20 
Go‘shtni sotuvga chiqarishdan oldin har bir tana, yarim tana alohida-alohida 
baholanadi va butun partiya mahsulot uchun o‘rtacha ball ko‘rsatkichi shu asosda 
aniqlanadi. 
 
Kasal mollar go‘shtlari va ulardan foydalanish imkoniyatlari.Mollarni 
go‘shtga so‘ygandan keyin hayvonning kasalliklar bilan kasallanish darajasiga 
qarab go‘shtlar uch toifaga bo‘linadi: 
iste’molga yaroqli, shartli ravishda iste’molga yaroqli (bunday go‘shtlarga iste’mol 
qilishdan oldin issiqlik ishlovi berilishi kerak), iste’molga yaroqsiz. 
Hayvonlarda uchraydigan kasalliklar invazion kasalliklar va infeksion 
kasalliklarga bo‘linadi. 
Invatsion kasalliklarga finnoz va trixinellaz kiradi. Finnoz kasalligi asosan 
yirik shoxli mollarda va cho‘chqalarda uchraydi. Bu kasalliklarni asosan parazitlar 
chaqiradi. Go‘sht finnozini oddiy ko‘z bilan ham ko‘rish mumkin. U qo‘ng‘ir-oq 
rangli tiniq pufakcha holida bo‘ladi. Shakli ko‘pincha ovalsimon yoki yumaloq 
bo‘ladi. Finlar tashqi tomondan muloyim biriktiruvchi to‘qima bilan qoplangan 
bo‘ladi. Qoramollarda finlar asosan yurak, bo‘yin muskullarida, shuningdek 
muskul tolalari orasida, o‘pkada, yog‘ to‘qimalarida, cho‘chqalarda esa til, yurak, 
bel muskullarida hamda bosh miyada joylashgan bo‘ladi. 
Bunday go‘shtlar iste’mol qilinganda inson oshqozonida uzunligi 2 m dan 
10 m gacha bo‘lgan lentasimon qurt-soliter hosil qiladi. 
Agar go‘shtning 40 sm
2
yuzasida 3 tagacha finlar bo‘lsa kuchsiz 
zararlangan, 5 tadan ko‘p bo‘lsa kuchli zararlangan go‘shtlar deb ataladi. Kuchli 
zararlangan go‘shtlar iste’molga yaroqsiz hisoblanadi.
www.sies.uz
Page 247 of 306 

---

248
Kuchsiz zararlangan go‘shtlarni muskullari orasida –12
0
S harorat bo‘lgancha 
sovutib, kuchli tuzlab va 20 kun mobaynida saqlab, uzoq muddat qaynatib iste’mol 
qilinadi. 
Trixinellaz – eng xavfli kasalliklardan sanalib, insonga go‘sht orqali yuqishi 
mumkin. Trixinellazning chaqiruvchilari trixenallalar hisoblanadi, bu kasallik 
ko‘pincha cho‘chqalarda uchraydi. Cho‘chqa tanasida trixinellar asosan oyoq 
diafragmasida uchraydi. Shu sababli trixinellazga tekshiruv o‘tkazilganda 
cho‘chqaning ikki oyog‘i diafragmasidan namuna olinadi. Shuningdek, trixinellar 
til, bel, bo‘yin muskullarida uchraydi. Trixinelloskopiya qilinganda 24 kesimidan 
atigi bitta trixinella topilsa ham, bu go‘sht texnik utilizatsiyaga jo‘natiladi. 
Infeksion kasallliklarga sil, brutsellez, kuydirgi va boshqa kasalliklar kiradi. 
Sil kasalligi go‘shtga so‘yiladigan hamma chorva mollarida uchraydi. 
Ko‘pincha molning o‘pkasi sil kasalligiga chalinadi. 
Oriq mollarning ichki organlaridan birortasi sil kasalligiga chalingan bo‘lsa, 
bunday go‘shtlar yo‘q qilib tashlanadi. Molning organlari va to‘qimalari 
kasallanish darajasining qaysi bosqichida bo‘lishidan qat’iy nazar to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
iste’mol qilinmasdan texnik utilizatsiyaga jo‘natiladi. 
Mol tanasining semizligi yuqori bo‘lgan holatlarda agar ichki organlardan 
faqat bittasi silga chalingan bo‘lsa bunday go‘shtlarni 120
0
S da ishlov berib 
so‘ngra ovqatga ishlatsa bo‘ladi. 
Brutsellez kasalligi yirik shoxli mollar, cho‘chqa, ot va quyonlarda uchraydi. 
Bu kasallikni brutsellellalar chaqiradi va ular suyaklarni , bo‘g‘inlarni, suyak 
moylarini jarohatlaydi. Bu kasallikni chaqiruvchilari hayvon organizmiga ovqatlar, 
suv, hatto teri orqali ham o‘tishi mumkin. Kasallikning shakliga qarab kasal 
mollarning go‘shtlari sotuvga ruxsat etiladi yoki qayta ishlashga jo‘natiladi. 
Go‘shtlarni 65
0
S gacha qizdirganda brutsellalar halokatga uchraydi. Ana shu 
haroratda ishlov berilgan go‘shtlarnigina iste’mol qilish mumkin. 
Odamlar kasal mollar bilan muomalada bo‘lganda va brutsellez kasalligi 
bilan kasallangan mol go‘shtlarini va sutlarini tegishli darajada issiqlik ishlovi 
bermasdan iste’mol qilganda kasallanishi mumkin. Brutselloz butun dunyoda keng 
tarqalgan kasalliklardan biri sanaladi va hayvonlarning mahsuldorligini kamaytirib 
katta iqtisodiy zarar keltiradi. 
Kuydirgi kasalligi-yirik, mayda shoxli mollar va cho‘chqalarning eng xavfli 
kasalliklaridan biri hisoblanadi. Bu kasalliklarning chaqiruvchilari sporalar hosil 
qiluvchi tayoqchalar hisoblanadi. Odamlar kuydirgi kasalligiga chalingan mollarni 
go‘shtini maydalaganda va iste’mol qilganda kasallanishi mumkin. Ayniqsa o‘lgan 
mollarning tanalari tuproqqa va atrof muhitga kuydirgi tayoqchalarining 
tarqalishini keltirib chiqarishi mumkin. 
Shu sababli bunday kasallikka chalingan mollarning go‘shti kuydirilib, yo‘q 
qilib tashlanadi. 
Yashur - o‘tkir infeksion kasallik hisoblanadi. Bu kasallikning 
chaqiruvchilari viruslar hisoblanadi. Ko‘pchilik holatlarda bu kasallikka qoramol 
va cho‘chqalar chalinadi. Kam hollarda qo‘y va echkilar ham bu kasallik bilan 
kasallanishi mumkin. Ko‘pincha mollarning og‘iz bo‘shlig‘i, tili va emchaklari 
kasallikka chalinib, shu joyda yara hosil qiladi. 
www.sies.uz
Page 248 of 306 

---

249
Kasallikka chalingan mollarning go‘shtini va bu go‘shtdan tayyorlangan 
go‘sht mahsulotlarini yaxshilab qaynatganda so‘ngra iste’mol qilish tavsiya etiladi. 
Odam yashur kasalligi bilan kasallangan mollarning sutini qaynatmasdan, xom 
holida iste’mol qilganda shu kasallikka chalinishlari mumkin. 
Agar kasal mollarning go‘shtini shartli ravishda ovqatga ishlatish mumkin 
bo‘lsa, u holda maxsus tamg‘a bilan tamg‘alanadi. Masalan, qaynatib ishlatish 
kerak bo‘lsa, «V proverku», muzlatish zarur bo‘lsa «Finnoz v zamorozku» singari 
tamg‘alar bosiladi, bundan tashqari yashur kasalligi bilan kasallangan mollarning 
go‘shtiga qo‘shimcha ravishda «Yashur» tamg‘asi bosiladi. Iste’molga yaroqsiz 
deb topilgan go‘shtlarga «Iste’molga yaroqsiz» degan tamg‘a bosiladi.