O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

LIBERALIZMDA AYBLANGAN TURKISTON GENERAL-GUBERNATORI 
Annotatsiya 
Ushbu maqolada XX asr boshida Turkistonda faoliyat olib borgan, o‘lka general-gubernatorlaridan biri, mustamlaka tarixi 
davomida ilk marotaba “o‘lkadagi inqilobiy kayfiyatlarga hamdardlik” qilgani uchun mansabidan chetlashtirilib, liberalizmda 
ayblangan Turkiston general-gubernatori Dean Ivanovich Subbotichning siyosiy faoliyati ochib berilgan. Shuningdek, maqolada 
D.I.Subbotichning o‘lkadagi siyosiy-ijtimoiy jarayonlarga bo‘lgn qarashlari, aholi bilan munosabatlari, inqilobchilarga qarshi 
siyosati haqida davr manbalari bo‘lgan arxiv hujjatlari, memuar asar va to‘plam ma’lumotlari hamda mavzuga oid xorijiy va 
mahalliy ilmiy tadqiqot ishlari ma’lumotlari asosida yoritilgan. 
Kalit so‘zlar: Rossiya imperiyasi, Turkiston o‘lkasi, Dean Ivanovich Subbotich, general-gubernator, harbiy gubernator, 
boshqaruv, liberalizm. 
Kirish. Rossiya imperiyasining istilochilik yurishlari 
natijasida egallagan hududlarda tashkil topgan Turkiston 
general-gubernatorligida hokimiyatning oliy bo‘g‘ini general-
gubernatorlar va uning yordamchisi harbiy gubernatorlar 
qo‘lida edi. O‘lkada hukmronlik qilgan Turkiston general-
gubernatorlarining deyarli barchasi bir xil qolipga ega bo‘lib, 
“podshoh va vatanga” sadoqat va e’tiqod bilan xizmat 
qilishgan. 
Turkiston 
general-gubernatorlari 
Rossiya 
generalitetining 
tipik 
vakillari 
edi. 
Ammo 
o‘lka 
mustamlakachilik tarixi davomida ilk marotaba general-
gubernator “o‘lkadagi inqilobiy kayfiyatlarga hamdardlik” 
qilgani uchun liberalizmda ayblangan va mansabidan 
chetlashtirilgan Turkiston general-gubernatori Dean Ivanovich 
Subbotich edi[6]. 
Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili. XX asr 
boshlarida Turkiston general-gubenatorligida oliy hokimiyat 
vakillari 
hisoblangan 
general-gubernatorlar, 
jumladan 
D.I.Subbotich o‘lkadagi faoliyati haqida davr manbalari 
bo‘lgan arxiv xujjatlari (O‘zbekiston Milliy arxivi I-1-fondi 
40-yig‘ma jild va Rossiya Davlat tarix arxivi 1276-fondi 36-
yig‘ma jild) materiallari va Rossiya imperiyasi harbiy vaziri 
A.F. Rediger (1918-1920) memuari, N.L. Yagelloning (1906) 
to‘plagan ma’lumotlarida uchratish mumkin. Shu bilan birga 
rus tadqiqotchisi M.E. Shushkovaning (2015.) ilmiy tadqiqot 
ishi hamda xorijiy tadqiqotlar S.Becker (2004), U.Tomohiko 
(2012) tadqiqotlarida D.I. Subbotichning Turkistondagi 
siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlardagi ishtirok 
hamda uning pozitsiyasi haqida alohida to‘xtalib o‘tgan.